hkkurdistan
ڕاپۆرتێکی سیاسی گشتی بۆ بەردەم
کۆنگرەی پێنجەمی حزب
هاوڕێیان، نوێنه‌ران و ئاماده‌بووانی کۆنگره،
سەرەتا بە پێویستی ئەزانم سەرنجتان بۆ ئەو خاڵە ڕابکێشم کە مەبەستی من لەم ڕاپۆرتە خستنەڕووی وردی لایه‌نه‌کانی هه‌ڵسوڕان و ئه‌و چالاکیانه نییه که حزب و ئۆرگانه‌کانی له‌نێوان دوو کۆنگره‌دا و له مه‌یدانه جیاجیاکاندا ئەنجامی داون. هەروەها ئه‌م ڕاپۆرته بۆ ئه‌وه نییه که حزب له ڕوانگه‌ی قه‌واره‌ی کار و چالاکیه‌کانه‌وه هه‌ڵسه‌نگێنێ و لایه‌نه باش و خراپه‌کانی کارمان دیاری بکات، بەڵکو ئه‌م ڕاپۆرته زیاتر لێکدانه‌وه‌یه‌کی سیاسی گشتیه له‌سه‌ر ڕۆڵێک که حزب لە ماوه‌ی نێوان دوو کۆنگرەدا، لەپەیوەند بە کۆمەڵگە و خەباتی چینایەتی و ئەو ڕووداو و گۆڕانکاریانەدا کە تێپەڕمان کردووە، بخەمە ڕوو. بە مەبەستی ئەوەی بزانین ئه‌م حزبه ئێستا له‌کوێدا وه‌ستاوه و دەبێ داهاتوو بەرەو کوێ بچێ و چ مەلزوماتێك لە خۆی و خەباتی کرێکار و جەماوەری زەحمەتکێشدا ئامادە بکات و لە ئامانجەکانی خۆی نزیک ببێتەوە.
هاوڕێیان نوێنەران و ئامادەبوانی کۆنگرە… لە مەودای نێوان ئەم دوو کۆنگرەیەدا، دەیان ڕووداو و ئاڵوگۆڕی سیاسی و ئابوری و کۆمەڵایەتی گەورە بەرەو ڕووبووینەتەوە، کە کاریگەری بەرجەستەی لەسەر کۆمەڵگەی کوردستان و جێگەوڕێگە و ڕۆڵی بزووتنه‌وه سیاسی و کۆمەڵایەتیەکان داناوە. جەنگ و ملهوری سەربازی، جەنگی ڕاستەوخۆ و بەوەکالەت، دەستێوه‌ردانی دەرەکی، گۆڕانی هاوسەنگی هێز و بلۆکبەندیەکان، ئارایشی تازە، تا دەگات بە کۆرۆنا ڤایرۆس کە بەجیا لە قوربانیانی ملیۆنی، ئاڵوگۆڕێکی گەورەی بەسەر کۆمەڵگەی مرۆڤایەتیدا هێنا و لێکەوتەکانی بوونە بەڵای تازە بەسەر چینی كرێكار و جەماوەری بێبەشی دنیاوە. گەر ئەمانە لایەنە سەرەکیەکانی ڕوخساری ئەم ماوەیەن، پرسیار ئەوەیە ڕیشەی ئەم ڕوداوانە لە چیدایە؟
ئەزمەی ئابوری سیستمی سەرمایەداری بە تایبەتیش ئەو ئەزمەیەی لە ساڵی ٢٠٠٨ وە یەخەی سیستمی سەرمایەداری گرت و بۆرژوازی لەگەڵ سەختترین دەورانی مێژووی خۆی ڕووبەڕووکردەوە. هەروەها ناکام مانەوەی ئەمریکا لە سەپاندنی دنیای یەک قوتبی کە باڵادەستی خۆی بەسەر دنیادا زامن بکات، دونیای خستە بەرامبەر سەربڵندکردنەوە و پێگرتنی قوتب و بلۆکبەندی ئابوری و سیاسی نوێ لەپێناو دابەشکردنی ناوچەکانی نفوز و بلۆکبەندی ئابوری و سیاسی و سەربازییەکان. سەرەنجام سازدانەوەی دونیا بە ئاراستەی پێگرتنەوەی چەند قوتبی، بووە واقعیەتێک و كۆمه‌ڵگه‌ی بەشەری ڕاکێشایە ناو دەورەیەکی نوێ لە نائەمنی و تراژیدیای ئینسانیه‌وه. ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەپاڵ چارەسەر نەبوونی گرفتە سیاسی و تەقلیدیەکانی، بووە بنکە و مەیدانی جەنگ و وێرانکاری و کارەساتی زنجیرەیی. بەکردەوە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بووە مەیدان و سەنتیزی یەکلاییکردنەوەی بەرژەوەندییە سیاسی و ئابورییە قوڵتر و سەراسەرییەکان کە سەرجەم بۆرژوازی جیهانی دەرگیری بوو. میلتاریزەکردنی ناوچەکە و جەنگ و داگیرکاری، هەڵگیرسانی شەڕی ناوخۆ و پێکدادنی هێزە میلیشیاکان، تا سەرهەڵدانی داعش و دامەزراندنی دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام…تاد نمونەگەلێکن کە ڕاستەوخۆ بەرهەمی ململانێی نێوان قوتب و بلۆکبەندییە سەراسەری و ناوچەیەکانی بۆرژوازی بوون و کاریگەریی ڕاستەوخۆ و دوور مەودای لەسەر تەواوی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست و ناوچەکە و خودی کوردستانیش بەجێهێشت. لەو نێوەدا ناسیونالیزمی کورد بۆ مانەوەی خۆی و درێژەدان بە دەسەڵاتەکەی و بەرگرتن بە داڕوخان و لاوازبوونی پێگە سیاسیەکەی، و لەوەش زیاتر سوود وەرگرتن و بەهرەبەرداری کردن لە سەرهەڵدانی داعش، لە درێژەی پیشەی خۆیاندا، خۆیان لە چوارچێوەی جەنگی دژە تیرۆر و دژە داعشدا، بە هێزەکانی ئەمریکا و کاراکتەرە ناوچەییەکانەوە گرێدا و بوونە هاوکار و کاراکتەری ئەو هەلومەرجە سیاسی و ئاڵۆزکاو و گێژاوەی ناوچەکە دەرگیری بووە.
بەڵام ئەگەر ئەمانە دیمەنی گشتی و ڕوخساری زاڵی دەورەیەکی دیاریکراو بوون، و لە درێژه‌ی جەنگی کەنداو و داگیرکاری ئەمریکا و ململانێی قوتب و بلۆک بەندیەکانی دنیادا، ڕوویاندابێت، ئەوا قڵشتی چینایەتی قوڵ و نابەرابەری ئابوری و هێرش بۆ سەر سفرەی كرێكاران و جەماوەری بێبەش لە دڵی هەمان هەلومەرجدا هاتەکایەوە و سیاسەتی لێگرتنەوەی ئابوری و شکاندنەوەی ئاکامی ئەزمەی ئابوری بەسەر چینی كرێكاردا جەماوەری كرێكار و ئازایخواز دەرژێنە سەر شەقامەکان. لەو ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستەدا، لە جەرگەی جەنگ و شەڕ و کوشتار و ئاوارەیی و بێئیرادەکردنی ئینسان و ململانێ و بەریەک کەوتنی بلۆک و قوتبە جیهانیەکاندا، دنیا بووە شاهیدی هاتنە مەیدانی برسیەکان و خوازیارانی ئازادی و شکۆی ئینسانی و لە وڵاتانی باکوری ئەفریقادا ” بەهاری عەرەبی” چەخماغەیدا، لە ماوەیەکی کەمدا چەندین دەسەڵاتی رەشی تاڵانچی و دیکتاتۆری گوێ لەمست و نۆکەری هەمان ئەمریکا و غەرب، لەلایەن چینی كرێكار و جەماوەری بێبەشەوە لە کورسی هینرانە خوارەوە و راماڵران بزووتنه‌وه‌ی كرێكاری و جەماوەری لە ئێران بێ وەستان پێشرەوی دەکات، هێلەک زەردەکان لە فەرەنسا، شکۆ و توانایی چینی كرێكار بۆ وەلەرزەخستنی بۆرژوازی نیشانی دنیا دەدەن لە لوبناندا جەماوەری ناڕازی حکومەت هەڵدەوشێننەوە. لە تونسدا یاساوڕێسا ئینسانی و ئازادیخوازەکان جێگە بە یاسا و بڕیارە ئیسلامیەکان لێژ دەکەن. لە کۆبانی ژنان و پیاوان دەبنە ڕەمزی تێکشکاندنی داعش و شکاندنی تەلیسمی ترسی ئەو ڕه‌وتە و نیشانی دەدەن وەستانەوە بەڕووی دڕندەترین هێزدا، بە ئیرادەی ڕێکخراو ئیمکانی هەیە… لە عێراقدا خۆپیشاندان و ڕاپه‌ڕین بە گرتنە بەری دەیان نەریتی شۆڕشگێڕانە لە پێناو نان و هەلی کار و خزمەتگوازرییەکان و ئازادییەکان و دەستیوەردانی دەرەکیدا پێدەنێتە مەیدانەوە بە دژی دەسەڵاتی بۆرژوازی عێراق و دەستەو تاقمە میلیشیایەکاندا، حکومەت ناچار بە هەڵوەشاندنەوە دەکات، گاڵتەجاڕیی هەڵبژاردن بەشکست دەکێشێت. لە کوردستانیش، ناڕەزایەتیە جەماوەریەکان بۆ نان و موچە و کار و خزمەتگوزاری یەخەی چینی دەسەڵاتداری گرتووە و تا دێت وەک هێزێکی ئاڵوگۆڕبەخشی چینایەتی خۆی دەنوێنێ.
حزبی ئێمە وەک لایەنێکی سەر بە کەمپی چینی کرێکار و زەحمەتکێشان و شۆڕش و جوڵانەوە ڕزگاری بەخشەکەی، سەرەرای هەر کەموکوڕی و ناتەواویەک کە بوویەتی، لەو ڕووداو و وەرچەرخانە سیاسی وکۆمەڵایەتیانەدا، بە لێکدانەوە و هەڵویستگرتن و کاردانەوەی ئەرێنی تایبەت بەخۆی لە مەیداندا بووە و لەبەرامبەر ئەم بارودۆخەدا بە ئاسۆی سۆشیالیستیەوە هەڵوێستگری کردووە و پشتیوانی لەم بزووتنه‌وه شۆڕشگێڕ و ئازادیخوازانه کردووە.
بێگومان هه‌مووو ئەو ڕووداو و ئاڵوگۆڕە گەورە و بەرجەستانەی لەسەر ئاستی دنیا و ناوچەکە و عێراقدا ڕوویان داوە، کاریگەرییان لەسەر كۆمه‌ڵگه‌ی کوردستان و ڕه‌وتی خەباتی چینایەتی و کێشمەکێش و بەریەکەوتن و ڕیزبەندیەکانی بزووتنه‌وه‌کان و حزبەکان و سیاسەت و نەخشەکانیان و خەڵکی کوردستان هەبووە. دیارە بەهەمان شێوەش لە نێوان کۆنگرەی چوارەم تا پێنجەم، ئەم ئاڵوگۆڕ و ڕوداوانە ڕاستەوخۆ و ناڕاستەوخۆ کاریگەرییان لەسەر حزب و کار و هەڵسوڕان و نەخشە و هەنگاوەکانی داناوە. لێرەدا بەر لەوەی بچینە سەر ئەو بڕگە و وێستگانەی کە حزب لەگەڵیان بەرەو ڕوو بووە، پێویستە لە ئاستێکی گشتیدا، ئاماژە بەو فاکتۆرە سەرەکیانە بکەین کە بۆرژوازی بەشێوەی گشتی توشی بن بەست و ناکامی و بێ ئاسۆیی کردووە. لەوێشەوە سەرنج بدەینە جێگه‌ورێگه‌ی بۆرژوازی کورد و ئەو ئەزمە و بیئاسۆییەی دەرگیری بووە:
یەکەم: نەبوونی ئەلگۆیەکی جێگەوتو بۆ ڕێکخستنەوەی پەیوەندی کار و سەرمایە، بۆرژوازی جیهانی ڕووبەڕووی ئەزمە و بێ ئاسۆییەکی گەورە کردۆتەوە. ئەگەر پێشتر بۆرژوازی توانیبووی سیستەم و بازاڕی سەرمایە بە فۆرمی سەرمایەداری دەوڵەتی و ئابوری بازاڕی ئازاد بە دەستێوەردانی دەوڵەت لە حەوزەی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستدا بەرپا بکات و بۆ دەورەیەک بوژانەوە و پەرەدان لە قەڵەمڕەوی ئابوریدا زامن بکات، ئەوا لەدڵی ئەزمەی جهیانیدا بەپشت بەستن بە نیولیبرالیزم و بەرەڵاکردنی تەواوەتی بازاڕ و شەپۆلی بەتایبەتیکردنی هه‌مووو کەرتەکانی وابەستە بە کۆمەڵگە، جگە لەهێرشێکی کەموێنە بۆ سەر ئاستی ژیان و گوزەرانی چینی كرێكار و شانخاڵی کردنەوەی حکومەت لەهەر بەرپرسیاریەتیەکی سەرەکی، نەیتوانیووە ئەلگۆ و ئەڵتەرناتیڤێکی جێگیر بۆ نەزمی بازاڕی ئازاد بە دەستێوه‌ردانی دەوڵەت مەیسەر بکات لە جێگای ئەوە هەڵتۆقینی تۆڕی کۆمپانیاکانی سەر بە ئەحزاب و بنەماڵەی دەسەڵاتدار و باڵادەستی کەرتی تایبەتی، بەشێوەیەکی سەرسوڕ‌هێنەری بەدوای خۆیدا هێناوە.
دووەم: لکاندنەوەی کوردستان بە دەوڵەتی قەومی و ئیسلامی عێراقەوە، لە چوارچێوەی فیدرالیزمی قەومیدا، کۆمەڵگەی کوردستانی لەناو گێژاوی سیاسی و ناسەقامگیری و بیئاسۆی و چاوەڕوانیدا ڕاگرتووە، لەلایەکی تریشەوە دەستێوەردان و لەشکرکێشی وڵاتانی ناوچەکە بۆتە حاڵەتێکی ئاسایی و بەردەوام.
سێیەم: بێتوانایی بۆرژوازی کورد لە بەڕێوەبردنی کۆمەڵگە، نائینسیجامی و قوڵبوونەوەی قەیرانی دەسەڵاتی بەدوای خۆیدا هێناوەو ڕیزەکانی چینی ده‌سه‌ڵاتداری بۆرژوازی کوردی شەق کردووە. نەبوونی ئەلگۆیەکی باو و ئاسایی حکومەت و بەکردەوە نەبوونی هیچ حکومەتێک بەپێناسەکانی حکومەتدارییەوە، کە بتوانێت خاوەن پێگەی سەرتاسەری و ڕۆڵی حکومەتداری بگێڕێت، و ڕۆڵی سەنتەری لەسەرخانی سیاسی کۆمەڵگادا هەبێت. ئەو گرفتە بناغەییەیە کە ڕێگە نادات ئارامی ماوەدرێژ لەبەردەم جوڵەی سەرمایە و بازاڕە جیهانیەکەیدا زامن بکات.
چوارەم: لەدڵی ئەم بێئاسۆییە سیاسی و ئابوری و قەیراناویەدا کە بۆرژوازی ڕووبەڕووی بۆتەوە، سەرهەڵدانی ناڕەزایەتی کۆمەڵایەتی و جەماوەریە. یەکێک لە لایەنە سەرەکیەکانی کێشەی نێوان باڵەکانی بۆرژوازی و ڕه‌وت و بزووتنه‌وه‌کانی ئەم چینە لەسەر ئەوەیە کامیان دەتوانن ئەم ناڕەزایەتیە کۆمەڵایەتی و جەماوەریە سەرکوت بکەن و پاشەکشەی پێ بکەن یان لە چاوەڕوانیدا ڕایبگرن.. ئەم واقعیەتە بە ئاستێک گەیشتووە کە ڕەنگی لەسەر توانا و ناکارامەیی ئایدۆلۆژیای بۆرژوازی چینی ده‌سه‌ڵاتدار، لە نمونەکانی نەتەوەچێتی و ئاینی داوەتەوە و لە هەمانکاتدا بەدوای خۆشیدا ئاستێک لە هۆشیاری کۆمەڵایەتی جەماوەری زەحمەتکێشی بەرامبەر بە ده‌سه‌ڵات و سیستمەکەی بەرجەستەکردۆتەوە تەنانەت دۆخەکە بە ئاستێک گەیشتووە کە ڕەوتی چاکسازی و پڕۆژەکەی بۆ تێپەڕکردنی ئەم دەورەیە لە قەیران و بن بەستی چینی بۆرژوازی کورد و دەسەڵاتەکەی لەلایەن خەڵکی ناڕازیەوە لەژێر پرسیاردایە و ئەو کارامەییەی کە بۆ لەباربردنی خەباتی جەماوەری هەیبوو ڕۆژ لەدوای ڕۆژ لەگەڵ بێ متمانەیی بەرەوڕووکردۆتەوە.
دیارە فاکت و مەسەلەی تر هەن، بەڵام لە ڕاونگەی ئێمەوە ئەمانە ڕۆڵی میحوەری دەگێڕن. ئێستاش بەم پێشه‌کیەوە دەمەوێت ئاماژەیەک بەو ڕووداو و ویستگانە بکەین کە کاریگەری ڕاستەوخۆیان لەسەر دۆخی سیاسی کوردستان داناوە حزبی ئێمەش لەهەرکام لەو ویستگانەدا ڕۆڵ و کاریگەری خۆی یان هەڵویست و لێکدانەوەی خۆی بۆی هەبووە.
جەنگی داعش و موسڵ
سەرهەڵدانی داعش، لەسەر ژینگە و هەلومەرجی داگیرکاری و ملهوڕیی ئەمریکا و غەرب لە ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست و بە دیاریکراوی لە ناو سوریا و عێراقی سەنتیزی ململانێی بلۆکە جیهانیەکان و ئامادەیی قوتبە ناوچەیەکاندا، شکڵی گرت. داعش جارێکی تر بواری بە ئەمریکا و غەرب دا لە ژێر ناوی” جەنگ لەدژی تیرۆردا” بۆ قەرەبووی ناکامیەکانی پێشوویان لە عێراق و ناوچەکەدا، لەشکرکێشی و دەستێوەردانی سەربازی بکەن. لەبەرامبەریشدا ئەو بوارەی کرده‌وه تا ڕوسیا دوای دەورەیەکی ماوە درێژ لە بێدەخاڵەتی ڕاستەوخۆی سەربازیدا جارێکی تر پێبنێتەوە مەیدان و سود لە شەڕی داعش وەربگرێ بۆ ڕاکێشانی هێز و سوپا و بەکارهێنانی هێزی ئاسمانی و بنکەی سەربازی دابمەزرێنێ… هاوکات ئێران لەلایەک و تورکیا لەلایەکی ترەوە لە ڕێگه‌ی گروپ و هێزەکانی دروستکراو و وابەستە بەخۆیان بوونە بەشێک لە یاریچی لە سوریا و ناوچەکەدا، ئەمە وای کرد تەواوی ناوچەکە و ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست بچێتە ناو دەورەیەکی نوێ لە نائارامی و جەنگ و ململانێی تیرۆریستیەوە.
بەدوای کۆتاییهاتنی شه‌ڕی سەرەکی و سەربازی لە دژی داعش لە سوریادا، شەیپوری جەنگ لە دژی داعش و پاککردنەوەی موسڵ لێیان، لەژێر ناوی شه‌ڕ دژی داعشدا، پەردەیەکی تر لە وێرانکاری و کوشتار و گەورەترین تاوانکاری بەدژی خەڵکی موسڵدا بەدوای خۆیدا هێنا، ئامانجی سەرەکیش لەم جەنگە، نەک رزگارکردنی خه‌ڵكی موسڵ لەدەست داعش نەبو، بەڵکو بۆ ئەمریکا لەپێناو راستکردنەوە باری لاری بوو لەبەرامبەر بلۆکە ڕەقیبە جیهانی و ناوچەییەکانیدا، لەپێشیانەوە ڕوسیا و ئێران. کە دواتر لە ئاکامی ئەم شەڕەدا ئەمریکا نەک نەیتوانی هاوسەنگی هێز بە قازانجی خۆی بگۆڕێت، بەڵکو کەوتە بەرامبەر پاشەکشەیەکی سیاسی تر لە ناوچەی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستدا… بەتایبەتی کە ڕوسیا دەورێکی کاریگەری سەربازی زیاتری بینی.
هەڵوێستی حزب و لێکدانەوەکانی لەم شەڕە شتێکی جیاوازتر بوو لەو بۆچوون وهەڵوێستانەی ئەو کاتانەی دەخرانە ڕوو. ئێمە ڕامانگەیاند کە ئەم شەڕە تیرۆریستیەی لەلایەک لە نێوان تیرۆریزمی دەوڵەتی جەمسەرە ئیمپریالیستیەکان و دەوڵەتانی کۆنەپەرستی ناوچەی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستدا بەرپاکرا و لەلایەکی ترەوە بەرەوڕووی تیرۆریزمی ئیسلامی کرایەوه، بە دەستپێکردنی ئۆپەراسیۆنی بەناو “ئازادکردنی موسڵ” پێدەنێتە قۆناغێکی مەترسیدارترەوه. مرۆڤایەتی هاوچەرخ و شارستانی قوربانی ئەوەڵ و ئاخری ئەم شەڕە وێرانکاریەیە، مرۆڤایەتی هاوچەرخ دەبێ دەستبەجێ ڕیزێکی جیاواز و سەنگەرێکی سەربەخۆ لە دژی هه‌موو لایەنەکانی ئەم شەڕە وێرانکەرە لێبدات”.. بەپێی ئەم لێکدانەوەیە هەڵویستی جیاوازی حزب بەکورتی بریتی بوو لەوەی کە مادام جوڵانەوەیەکی سەربەخۆی جەماوەری بۆ مقاوەمەت لەبەرامبەر داعشدا نەکەوتەڕێ، هەر هێز و لایەنێک ئەم بەڵایە لە کۆڵ ناوچەکە بکاتەوە، جێگای مەحکوم کردن نییە، هاوکات حزب ڕایگەیاند کە شه‌ڕی ئەمریکا نە لە دژی تیرۆرە و نە بۆ ڕزگاری شاری موسڵە و لێرەشەوە لە دژی بۆردومان و کاولکردن و ئاوارەکردنی خەڵکی ئەم شارە ڕاوەستا و کەوتە دەرخستن و ئیفشاکردنی ئامانجە گڵاوەکانی پشتی ئەم جەنگەی ئەمریکا.
ناسیونالیزمی کورد لە جەنگی دژە داعشدا، ئامادەیی نیشاندا و بووە لایەنێکی جەنگەکە، بەڵام ئامانجی بۆرژوازی کورد لە بەشداری لەم جەنگەدا بۆ لێدان لە داعش و شه‌ڕ لە دژی تیرۆر نەبوو، بەڵکو بۆ پاراستن و بەرگری لەو ناوچانە بوو کە پیشتر بەهۆی هاتنی داعشەوە دەستی بەسەرداگرتبوون، هەروەها بۆ ئەوەبوو کە پارە و ئیمکانات لە ئەمریکا و ده‌وڵه‌تانی ڕۆژئاوا وەربگرێ و هێزەکانیان وەک پاڵپشتێک بۆ خۆی بهێڵێتەوە. بەکورتی خۆگرێدانەوەی ئەحزابی ده‌سه‌ڵاتداری کورد بە جەنگی دژە تیرۆری ئەمریکا و هاوپەیمانانەوە بۆ پاراستنی ئەو هێز هاوسەنگیەبوو کە بە هاتنی داعش و کەوتنی موسڵ لە بەرامبەر دەوڵەتی مەرکەزیدا بەدەستی هێنابوو تا دواتر بە قازانجی خۆی لە مەسەلەی سەربەخۆیی کوردستان و ڕیفراندۆمدا سودی لێوەربگرێ.
لەلایەکی دیکەوە حزب بە کردەوە هەوڵی دا کە بەرگری جەماوەری دژی داعش پەرە پێ بدات و لەو ئاڕاستەیەدا چەندین هەنگاوی هەڵگرت وەکو کردنەوەی دەورەی تدریب بۆ ژمارەیەك هەڵسوڕاوی ژن و پیاو لە سلێمانی، سەردانی خانەقین و جەلەولا و سەعدیە و کۆبونەوە لەگەڵ ئه‌و گروپ و دەستە خۆبەخش و جەماوەریانەی پێك هاتبوون.
ڕیفراندۆم
مەسەلەی ڕیفراندۆم، بارودۆخی کۆمەڵگەی کوردستانی بردە ناو کێشمەکێشێکی بەرینی نێوان هێزە سیاسیەکانەوە و هەڵوێستی جیاواز و کاردانەوەی جۆراوجۆری بەدوای خۆیدا هێنا، ستراتیژی پێ لێ ڕاکێشان و گوشارهێنان بۆ ده‌وڵه‌تی مەرکەزی و گەرمکردنی بازاڕی نەوت و ناردنەدەرەوەی لەژێر دروشمی ئابوری سەربەخۆدا، هاتەکایەوە. پارتی و ناسیونالیزمی کورد کارتی ڕیفرامدۆمیان بەدەستەوەگرت تا ئیمتیازاتی زیاتر بەسەر حکومەتی عێراقدا داسەپێنن و پێگەی خۆیان لەدوای تەواوبوونی شەڕی داعشدا بەدەستکەوتی زۆرەوە بپارێزن. ڕیفراندۆم لەگەڵ ئەوەدا، فرسەتی دا بە خەڵکی کوردستان مافی خۆی مومارەسە بکات و بۆئەمەش زۆرینەی خەڵکی کوردستان بەشدارییان کرد و دەنگیان بە سەربەخۆیی دا. هاوکات ڕیفراندۆم دەرفەتێکی ڕەخساند بۆ ئەوەی کێشەی کورد، وەکو کێشەیەکی سیاسی گەورە لە ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوه‌ڕاستدا، بەشێوەیەکی سیاسی چارەسەر ببێت، بەڵام ناسیونالیزمی کورد و حزبە ناسیۆنالیستەکان بەهۆی ئەوەوە کە لەبنەڕەتدا بەرژەوەندی خۆیان لە ژێر کاریگەری فشاری ده‌وڵه‌تانی زلهێز و ده‌وڵه‌تانی ناوچەکەدا دەبینیەوە و ستراتیژی خۆیان بە پشتیوانی ئەم هێزانە داڕشتبوو، هیچ بەرگریەکیان لەبەرامبەر فشارەکانی ئەم دەوڵەتانەدا لەخۆ نیشان نەدا و هەرزوو پاشەکشەیان کرد و بوونە خاڵی لاوازی ئەم پرۆسەیە. کەوتنە سازش و تەنانەت یەکێتی وەکو دەسکەلای جمهوری ئیسلامی بۆ بەشکست کێشانی ریفراندۆم پێشلەشکری بۆ حەشدی شەعبی کرد بۆ سەر خه‌ڵكی کوردستان. سەرئەنجامیش کەوتنە ڕێكکەوتن لەگەڵ حکومەتی ناوەندی و شەتەکدانەوەی چارەنوسی کوردستان بە حکومەتی عێراقەوە.
هەروەها ڕوداوەکانی ١٦ ئۆکتۆبەری ٢٠١٧ نەک هاوکێشەی نێوان هەولێر و بەغدای پێچەوانە کردەوە و کەیسی ڕیفراندۆمی لەسەر ڕەفەیەک دانا، بەڵکو لەهەمان کاتدا ستراتیژی پارتی لە ئابوری سەربەخۆوە گۆڕی بۆ ناچاری ملکەچ بوون بە ستراتیژی گەڕانەوە بۆ بەغدا و تەسلیمبوون بە زۆربەی بڕیارەکانی ده‌وڵه‌تی عێراق.
حزبی ئێمە و تەواوی حزب و لایەنەکانی کۆمۆنیزمی کرێکاری پشتیوانی خۆمان لە ڕیفراندۆمەکە وەک پرەنسیپی “گەڕانەوە بۆ ڕای خه‌ڵكی کوردستان تا بڕیار لەسەر چارەنوسی خۆیان بدەن” ڕاگەیاند و حزبمان بەم شێوەیە هەڵویستی خۆی ڕوونکردەوە “کە هەمیشە پێداگری لەسەر ئەوە کردوە ڕێگاچارەی گونجاو و کارساز گەڕانەوەیە بۆ ڕای خەڵکی کوردستان لە ڕیفراندۆمێکی گشتیدا دەربارەی ئەوەی کە دەیانەوێ جیاببنەوە و دەوڵەتێکی سەربەخۆ پێکبهێنن یان دڵخوازانە و دوور لە هەرجۆرە هەڵاواردنێک لەگەڵ دەوڵەتی عێراقدا بمێننەوە.
بەڵام بەدوای دەنگدانی زۆرینەی خەڵکی کوردستان بە جیابونەوەی کوردستان، جەماوەری خەڵک خرانە ژێر باری گوشار و هەڕەشەی برسیکردن و پەلاماری سەربازی! حکومەت و پەرلەمانی ناسیۆنال- فاشیست و تایفەگەری بەغدا، ڕژێمی مەلا چنگ خوێناویەکانی ئێران، دەوڵەتی فاشیستی ئەردۆگان، دەستیان کرد بە جۆرەها مانۆڕی سەربازی و کەڵبەی خوێناوی سوپا و میلیشیاکانیان نیشانی خەڵکی کوردستان دا، بۆئەوەی ناچاریان بکەن لە بڕیاری ریفراندۆم پەشیمان ببنەوە و مل بدەن بەو بڕیارەی کە بەبێ ویست و ئیرادەی خۆیان چارەنوسی کوردستان بە عێراق دەبەستێتەوە.
هێرش بۆ سەر شاری کەرکوک
ئەوەی لە کەرکوك ڕوویدا تاوانکارییەک بوو کە یەکێتی و پارتی پێکەوە و هەرلایەکیان بە ڕۆڵ و شێوازی خۆی ئەنجامیان دا. لایەکیان دەستی لەگەڵ سوپای پاسداران و حەشدی شەعبی تێکەڵکرد و لایەکەی دیکە هەر بەوجۆرەی خەڵکی شەنگالی بۆ داعش بەجێهێشت، ئاواش خەڵکی کەرکوکی پێشکەش بە حەشدی شەعبی کرد، ئەم شەرمەزاریەی هێزەکانی یەکێتی و پارتی و هەڵاتن و جێهێشتنی خەڵک و سەنگەرەکان لەبەردەم هێرشی حەشدی شەعبیدا جگە لەوەی کە بووە هۆی کارەساتێکی دیکە و ئاوارەبوونی جەماوەرێکی بەرین، لە هەمانکاتدا کاریگەریەکی وێرانکەری دانا لەسەر ئەو گیانی بەرەنگاریەی کە لەلایەن خەڵکی کەرکوك و کوردستان خەریك بوو دەگەشایەوە. جارێکی دیکە هێزەکانی بزووتنه‌وه‌ی کوردایەتی لەگەڵ ئەوەی لە چەند ساڵی دەسەڵاتی دوو لایەنەی پارتی و یەکێتی کێشمەکێشی نێوانیان لە شاری کەرکوکدا جگە لە دەستبەسەراگرتنی سەروەت سامان و تاڵانی و جەردەیی و خوڵقاندنی بەردەوامی فەزای قین و شه‌ڕی قەومی و کردنی شاری کەرکوک بە وێرانەیەکی گەورە و نەبونی هیچ جۆرە خزمەتگوزاریەک شتێکی تریان نەکرد، بەم هەڵوێستەی دوای ڕیفراندۆم دوبارە خەڵکیان کردەوە بە قوربانی سیاسەتە بەرژەوەندخواز و کۆنەپەرستانەکەیان.
حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی کوردستان لەکاتێکدا پێداگری توندی لەسەر ئاکامی ریفراندۆم و سەربەخۆیی کوردستان کرد و ئامادەیی بۆ بەرەنگاری نیشاندا و ئەمەی بە دەسکەوتێکی گرنگی خەڵکی کوردستان ناساند، بەڵام ئەم ڕووداوە دۆخی کوردستانی بردە هەلومەرجێکی سیاسی دژوارتر و نالەبارتره‌وه، قورسایی زیاتر لەسەر ژیان و گوزەرانی کرێکاران و زەحمەتکێشان و تەشەنەی زیاتری هەژاری، هەر لەم واقعیەتە تاڵەوە بەدوای ڕیفراندۆم و شه‌ڕی کەرکوک، حزبمان پڕۆژەی سەربەخۆیی کوردستانی مەترح کرد و کارێکی جدی ڕابەری حزب بوو، بەڵام بە دوای ماوەیەک لە گۆڕینی ئەو واقعە بە فەراهەم بوونی ناڕه‌زایه‌تیەکی بەرفراوانی جەماوەری بەرامبەر دەسەڵاتی پارتی و یەکێتی، لەهەمان کاتدا کەمی کەوادری حزبی بەتوانا ئیمکانی بەردەوامی ئەو پڕۆژەیە خاوی تێکەوت و نەتوانرا بەردەوامی پێ بدرێت.
ناڕەزایەتیە جەماوەریەکان
بزووتنه‌وه‌ی ناڕه‌زایه‌تی جەماوەری لە درێژەی خۆیدا و بە تایبەتیش بەدوای ١٧ شوباتی ساڵی ٢٠١١ دا، بەدواوە، سەرباری خامۆش بوونەوەی ناو بەناوی، بۆتە واقعیەتیکی بەردەوامی کۆمەڵگەی کوردستان. بۆرژوازی کورد بە دەرگیربوونیان لەگەڵ قەیرانی ئابوری و بێ تواناییان لە بەرێوەبردنی کۆمەڵگەدا بەناوی چاکسازی کەوتنە بەرنامەی داسەپاندنی سیستەمی پاشەکەوتی زۆرەملێ و نەدانی مووچە و لێبڕین و ژیان و دۆخێکی سەختتریان بەسەر ژیانی کرێکاران و زەحمەتکێشاندا، سەپاند. ئەم دۆخە فەرمانبەران و کارمەندان و خەڵکی کرێکار و زەحمەتکێشی ناچارکرد لەبەرامبەر بەم هێرشاندا بە شێوازی جۆراجۆر ناڕەزایەتی دەربڕن؛ هەر لە مانگرتن و بایکۆت و خۆپیشاندان و سوتانی بارەگاکان و گرتن و بەستنی شەقامەکانی تا دەگاتە کۆکردنەوەی دەیان هەزار واژۆ و پێشکەشکردنی دەیان یاداشتی ناڕەزایەتی… ئەم بزووتنه‌وه ناڕه‌زایه‌تیە سەرباری ڕێگریەکانی بەردەمی و نەبوونی ئاسۆیەکی شۆڕشگێرانە و ڕابەریەکی سەراسەری، ئاستێکی باڵاتری لە چۆنیەتی ناڕه‌زایه‌تیەکان نیشان دا، ئاستی داواکاریەکان چوونە سەرەوە، ناڕه‌زایه‌تیەکان فراوانتر بوون، خۆشباوەڕی بە بانگەشەی چاکسازی و بە هێزە ئۆپۆزسیۆنەکانی بۆرژوازی بە ڕادەیەکی زۆر ڕەوینەوە. لەوانەش واوەتر ئەم بزووتنه‌وه ناڕه‌زایه‌تیە لە درێژه‌ی خۆیدا لەپاڵ بەردەوامی بۆ داخوازیەکانیان، خواستی ڕاماڵینی دەسەڵاتی بەرزکردەوە و ئێستا ئەم خواستە تا دێت فراوانتر و بەرینتر و سەراسەریتر دەبێتەوە.
ئەزمونی سی ساڵی رابردوو لە خەبات و ناڕەزایەتی هەمەجۆرەی خەڵکی ستەمدیدەی کوردستان ئەو ڕاستیەی سەلماندووە کە ئەم دەسەڵاتە گوێی بیستنی داخوازی و خواستەکانی خەڵکی نییە. بۆیە تەنانەت دەستەبەرکردنی ئاڵوگۆڕ لە ژیان و گوزەرانی مەینەتباری ئێستا و بەدیهاتنی خواستە دەمودەستەکانی خەڵك گرێی خواردووە بە هاتنەمەیدانی جەماوەر و بەڕێخستنی بزووتنەوەیەکی جەماوەری سیاسی بۆ کۆتاییهێنان بەم دەسەڵاتە و هێنانەسەرکاری دەسەڵاتێك کە پشت بە ئیرادەی سیاسی و ڕاسته‌وخۆی خەڵک ببەستێت و ژیان و گوزەران و مافەکانی خەڵك دەستەبەر بکات. دەسەڵاتێک کە ئارامی و جێگیری سیاسی و ژیانێکی شایستە و خۆشگوزەران بۆ خەڵکی کوردستان مسۆگەر بکات.
لەو ڕاستایەدا حزبمان بانگەوازی خەڵکی ناڕازی و شۆڕشگێڕی کوردستان کرد کە بەشێوەیەکی سیاسی و جەماوەری درێژە بە خەبات و ناڕه‌زایه‌تی خۆیان بدەن و خۆپیشاندان و مانگرتن و ناڕه‌زایه‌تیەکان بگوێزنەوە بۆ ناو گەڕەك و خوێندنگا و زانکۆ و نەخۆشخانە و فەرمانگە و دامەزراوە گشتی و تایبەتیەکان و هاوکات لە هه‌موو ئەو شوێنانە دەستبەرن بۆ کۆبوونەوەی گشتی و بەرپاکردنی شورا و ئەنجومەنە جەماوەری و شۆڕشگێڕیەکانی خۆیان. بەڵام ناڕه‌زایه‌تیەکان لەلایەکەوە لە ڕێگای سەرکوت و داپڵۆسین و چەک و لەلایەکی تریشەوە وەڵام نەدانەوە بە خواستەکانیان پاشەکشەی پێکرا. دیارە نائامادەیی ڕێکخراوەیی و زاڵ نەبوونی ئاسۆیەکی ڕۆشن و مەترح نەکردنی بەدیلی دەسەڵات و لاوازی ئامادەیی کرێکاران بە شێوەیەکی سەراسەری و ڕێكخراوەیی لە ئێستادا پاشەکشەی بە خۆپیشاندانەکان کردووە، بەڵام توڕه‌یی و نەفرەتی جەماوەری بە هێزی خۆیەوە باقیە و وەستان و گەڕانەوەی بۆ نییە. جێگای ئاماژەپێدانە هەرچەند هاوڕێیانمان لە دەستەی ناڕه‌زایه‌تیەکاندا ڕۆڵی کارایان هەبوو بەڵام حزب لە ئاستی پێویستدا وەکو ڕابەر و ڕێکخەری بزووتنه‌وه‌ی ناڕه‌زایه‌تی بە ڕۆڵی خۆیەوە دەرنەکەوت. هەڵبەتە نەخۆشی کۆرۆناش کاریگەری زۆری هەبوو لە پاشەکشەپێکردن و خامۆش بوونەوەی ناڕه‌زایه‌تیەکاندا. ئەوەی حاشاهەڵنەگرە ئەوەیە کە سەرباری پاشەکشەی کاتیی ئەم بزووتنه‌وه ناڕه‌زایه‌تیە، بەڵام هێزی شاراوەی ئەم بزووتنه‌وه‌یە، لەسەر بورکانی ڕق و توڕه‌ییدا وەستاوە و هەر ئێستاش لە چەندین شار و شارۆچکەدا، مامۆستایان، کارمەندان، مامۆستایانی وانەبێژ و خوێندکاران وتوێژە بێبەشەکان بۆ داواکارییەکانیان لە کۆبونەوە و ناڕه‌زایه‌تی و خۆپیشاندان کردندا بەردەوامن، کە ئەمەش ناوکۆکەی دووبارە هاتنەوە مەیدانی بزووتنه‌وه‌ی ناڕه‌زایه‌تیە لە ئاستێکی فراوانتردا. دەبێ ئەوەش بڵێین بزووتنه‌وه‌ی ناڕه‌زایه‌تی جەماوەری ئەگەر دەورەکانی پێشوو زۆتر زۆنی سەوزی گرتبووەوه، بەڵام لە دەورەی دواتردا ناوچەی زۆنی زەرد و ناو جەرگەی پارتی کە بادینانە، گرتەوە و تەلیسمی ترس و تۆقاندن شکا و بەوەش بزووتنه‌وه‌ی ناڕه‌زایه‌تی هەنگاوێکی گەورەی نا بۆپێشەوە. ئەم بزووتنه‌وه ناڕه‌زایه‌تیە جەماوەریە کە ڕیشەی لە بێکاری و برسێتی و گرانی و نەبوونی و سەرکوت و پایماڵ کردنی ماف و ئازادییەکان و نادیاری ئایندەی سیاسی کوردستان و شلۆقی قەوارەی هەرێمدایە… و ئۆپۆزیسیۆنی بۆرژوازیش بە تەواوەتی ڕیسوا و کەنار کەوتووە، باشترین زەمینەی بۆ دەخاڵەتگەری بە نەخشەی و ئامانجدرانەی چینی كرێكار و کۆمۆنیزم و حزبی ئێمە، ڕەخساندووە، دەبێ بۆ ئەو نەبەردە ساز و ئامادە بین.
پشتیوانی لە خۆپیشاندانەکانی جەماوەری ناڕازی عێراق
خۆپیشاندان و ڕاپه‌ڕینی خەڵکی عێراق، بەدژی بێکاری و هەژاری و برسێتی و نەبوونی خزمەتگوازریە سەرەتاییەکانی وەکو ئاوی خواردنەوە و کارەبا… تاد. سەرتاسەری شارەکانی عێراقی گرتەوە و بۆ ماوەی چوار مانگ درێژه‌ی کێشا، ڕوخانی دەسەڵات بەرجەستەترین دروشمی جەماوەری خه‌ڵكی ناڕازی شارەکانی عێراق بوو. جەماوەری ناڕازی عێراق لەم خۆپیشاندانانەدا ڕووبەڕووی سەرجەم حزب و لایەنە سیاسیە بۆرژوازییەکانی عێراق، بە تایفی و قەومی بوونەوە، بارەگای زوربەی حزبەکانیان ئاگردا… بە دژی دەستێوردانی ئێران بوون، وە سەرئەنجام ئەم بزووتنه‌وه ڕه‌وا و بەهێزە توانی حکومەت هەڵبوەشێنیتەوە و گورزێکی بەرینیش لە سەرجەم هێز و لایەنە بۆژوازییەکان بدات، لەوەش زیاتر ئیرادەی بەهێزی جەماوەری خۆی نمایش کرد.
دیارە ئەم بزووتنه‌وه‌یە کاریگەری زۆری لەسەر كۆمه‌ڵگه‌ی کوردستان و بزووتنه‌وه‌ی ناڕه‌زایه‌تی جەماوەری هەبوو، خواستی هاوبەشی جەماوەری عێراق و کوردستان، لە خۆپیشاندانەکانی عێراق و کوردستاندا، بە دژی دەسەڵات جارێکی تر پیداویستی هاوئاهەنگی و لێکگرێدانی خەباتی جەماوەری و ناڕەزایەتیەکانی کرێکاران و خەڵک مەحرومی عێراق و کوردستانی بەرجەستەکردەوە. ئێمە وەکو حزبی کوردستان، چ وەکو هاوپەیمانی حزبی کۆمۆنیستی كرێكاریی عێراق و چ وەکو پێداویستی هاوخەباتی چینایەتی و خاڵە هاوبەشەکانی خۆپیشاندانەکان لە نێوان بەشەکانی عێراق لەگەڵ کوردستاندا، هەوڵماندا ڕۆڵی خۆمان بگێڕین. بەچاوی ئوێیدەوە ڕوانیمانە ئەو بزووتنه‌وه جەماوەریە. ئەوەی گرنگە ئەوەیە کە بزووتنه‌وه‌ی كرێكاری و جەماوەری لەسەر ئاستی سەرسەریدا ڕاسته‌وخۆ کاریگەری لەسەر بزووتنه‌وه‌ی كرێكاری و جەماوەری کوردستان هەیە وە بەپێچەوانەشە بزووتنه‌وه‌ی ناڕه‌زایه‌تی جەماوەری کوردستانیش کاریگەری لەسەر ئاستی عێراق دەبێت، بۆیە پێویستە بە لەبەرچاوگرتنی ئەو واقعیەتە، هەنگاو و نەخشەی هاوئاهەنگکردنی بزووتنه‌وه‌ی ناڕه‌زایه‌تی عێراق و کوردستان، یەکیک لە کار و ئەولەویەتەکانی داهاتومان بێت.
هاوکات لەگەڵ خرۆشان و هاتنە مەیدانی بزووتنه‌وه‌ی ناڕه‌زایه‌تی لە عێراق و کوردستاندا لە لوبنان و لە ئێرانیش شاهیدی بزووتنه‌وه و ناڕه‌زایه‌تی كرێكاری و جەماوەری بووین لە دژی سەرکوت و هەژاری و بێکاری و دەیان دەرد و موسیبەتی تر کە یەخەگیری چینی كرێكار و جەماوەری بیبەشی ئەو وڵاتانە بۆتەوە.
خەڵکی هەرسێ ووڵات بە دروشم و خواستی هاوشێوەوە لەپێناو ئازادی و یەکسانی دا هاتبوونە مەیدان، خەڵکی ئازادیخوازی ناوچەکە، کرێکاران و چەوساوەکان، پێکەوە ئەوەیان ڕاگەیاندوە کە بۆ عەدالەت، خۆشگوزەرانی و ئازادی و کۆمەڵگه‌یەکی ئینسانی و ئارام هاتوونەتە مەیدان. ئەوان خوازیاری بڕینی دەستی دەوڵەتانی کۆنەپەرستی ناوچەکە و جیهان و هه‌موو تاوانبارە نەتەوەپەرست و مەزهەبی و بۆرژواییەکانن لە چارەنوسی خۆیاندا. ئەم ڕاستیە نەك هەر تەنها دەوڵەتە کۆنەپەرستە دەسەڵاتدارەکانی لەم سێ وڵاتەدا هەراسان کردبوو، بەڵکو سەرجەم کۆنەپەرستی لە ناوچەکە و جیهانیشدا نیگەران و ناڕەحەت کردبوو. لەو نێوەدا ڕۆڵی بزووتنه‌وه‌ی كرێكاری و جەماوەری لە ئێراندا جێگایەکی زۆر تایبەتی هەیە. بزووتنه‌وه‌یەک کە ڕۆژ بەڕۆژ بەرەو پێش دەچێت، خاراوتر دەبێت، یەکگرتووتر و ڕێکخراوتر دەچێتە پێشەوە، ، هاوپشتی و هاوکاری بەشەکان بەیەکەوە، لێک گرێ دەدرێت، خواستەکان ڕۆشنترن و نەریتی خەباتکارانەی زاڵ نەریتی چەپ و کۆمۆنیستیە، چینی كرێكار لە ئێران بە کردەوە بۆتە هەڵگری خواستی سەرجەم جەماوەری بێبەشی ئێران و قسەکەری. هاوکات تەلسیمی ترس و تۆقاندن بەرەو کوژانەوە ڕۆشتووە. ئەم بزووتنه‌وه‌یە لە ئێران، بزووتنه‌وه‌یەکی ئومێدبەخشە بۆ سەرجەم بزووتنه‌وه‌ی كرێكاری و جەماوەری نەک تەنها لە عێراق و کوردستاندا، بەڵکو لە تەواوی ناوچەکەدا… بۆیە دەبێ پشتوانی لێبکرێت و دەرس لە ئەزموونی خەباتکارانەیان وەربگیرێت.
سەرکەوتنی ناڕەزایەتیەکان و خەباتی ئەم قۆناغە لە هەرسێ وڵاتدا بەستراوەتەوە بە دابینبوونی ئاڵا و ئاسۆی ڕۆشنی سیاسی و ڕادیکاڵەوە، بە یەکگرتوویی کرێکاران و توێژە زەحمەتکێشەکانەوە، بە سەربەزکردنەوەی یەکگرتووانەی چینی کرێکارەوە، بە دابینکردنی ڕابەرایەتی بۆ ئەم ناڕەزایەتیانە لەلایەن کرێکارانی کۆمۆنیست و حزبە کۆمۆنیستەکانی چینی کرێکارەوە.
سێ حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی کوردستان و عێراق و ئێران حیکمەتی- خەتی ڕەسمی، وەکو سێ حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری لەناوچەکەدا، دەتوانن ببنە ناوکۆکەی پێکهێنانی بلۆکیكی چەپ و کۆمۆنیستی لەناوچەکەدا کە لەو بارەیەوە نەخشە و هەنگاوی بەکردەوە بخەنە دەستوره‌وە.
کۆبانی ومقاوەمەت لەدژی داعش
لە جەرگەی سەرهەڵدانی داعش و ئەو وەحشیگەریەی کە ئەم ڕەوتەی ئیسلامی سیاسی هێنایەکایەوە، مقاوەمەتی جەسورانەی جەماوەر لە کوبانیدا، چرایەکی ئومێد و تەجروبەیەکی گرانبەهای هێنایەکایەوە، کە دەنگدانەوەیەكی جێهانی هەبوو بەوەی مقاوەمەتی خەڵک دەتوانێ لەبەرامبەر هێزێکی وەک داعشدا بوەستێتەوە و وەڵامێک بوو بۆ بیرکردنەوەی ئەو لایەنانەی کە پێیان وابو تەنها ئەمریکا دەتوانێ داعش لەناوبەرێت، لە هەمان کاتدا بووە جێگای پشتیوانیەکی فراوانی ئازادیخوازان وچەپ و کۆمۆنیستەکان. لەم بارەشەوە حزب پشتیوانی خۆی لەم حەرەکەتە نیشاندا و لە دەرەوە و لەناوخۆی کوردستاندا، ئەوەی توانی لەئەستۆی گرت. ئەزموونی کۆبانی نیشانی دا کە ئیرادە و پشت بەخۆ بەستن، هەنگاوی یەکلاکەرەوەیە بۆ بەرگری و دەستبردن بۆ نەریتی شۆڕشگێڕانە، بەڕووی هێز و لایەنە داگیرکار و هێزە ڕەشەکاندا.
ڤایرۆسی کۆرۆنا
سەرهەڵدانی ڤایرۆسی کۆرۆنا و تەشەنەکردنی خێرای لە ئاستی جیهاندا، بێتوانایی سیستەمی تەندروستی بۆرژوازی بۆ پاراستنی مرۆڤ بەرامبەر لە بەڵا و کارەساتە ژینگەیی و سروشتیەکان بۆ هه‌مووو لایەك ئاشکرا کرد. قەیرانێکی کوشندە و هەمەلایەنە بە شێوەیەکی توند و ترسناك نیشان داین و هەلومەرجێکی نوێی لە ئاستی دونیادا پێکهێنا.
ئەگەرچی ئەم قەیرانە لە سیستەمی تەندروستیدا خۆی نواند، بەڵام ڕیشە و سەرچاوەکەی دەگەڕێتەوە بۆ قەیرانێکی گشتگیری سیستەمی سەرمایەداری جیهانی، چ لە بەڕێوەبردنی نەزمی سیاسی و ئابوریدا و چ لە دابینکردنی سەلامەتی گیانی و تەندروستی ئینسانەکاندا. ڤایرۆسی کۆرۆنا بێ توانایی و بودەڵەیی نیزامی سەرمایەداری نیشانی دنیا دایەوە. هەڵوەشانەوەی پەیوەندیەکانی بەرهەمهێنانی سەرمایەداری و بنیاتنانی کۆمەڵگەی سۆشیالستی تاکە ڕیگاچارەیە کە نەک کۆتایی بە هه‌موو چەوسانەوەیەک دەهێنێت، بەڵکو بە قازانجی بەشەریەت ڕووبەڕووبوونەوە بەرامبەر کارەسات و بەڵاکانی سروشتیش مسۆگەر دەکات.
خەبات لەدژی پەتای کۆرۆنا و ئەو بارودۆخەی کە بەدوای خۆیدا دەیهێنێ، بەشێكی دانەبڕاوە لە خەباتی سەرجەم چینی کرێکار و جەماوەری زەحمەتکێشی جیهان بۆ پاراستنی سەلامەتیی ژیان و گوزەرانی ئینسان و لە دژی بێدەربەستی بۆرژوازی بەرامبەر بە ژیان و تەندروستی و ئایندەی چینی کرێکار و هێرشەکانی بۆ شکاندنەوەی باری ئەم قەیرانە بەسەر چینی کرێکار و خەڵکی زەحمەتکێشدا. لەم بارەیەوە حزبمان ئەوەی ڕاگەیاند کە چینی کرێکار و بزووتنەوەی کرێکاری و کۆمۆنیستی، پێویستە لە دوو ئاستدا ئامادەبێت بۆ وەڵامدانەوە بەو ئاکامە مرۆیی و ئابوری و کۆمەڵایەتیانەی کە ڕووبەڕووی مرۆڤایەتی و چینی کرێکار دەبێتەوە.
یەکەم: ئەولەویەتی ئێستا پاراستنی ژیانی مرۆڤ و رزگاربوونیەتی لەو بەڵایەی کە بەهۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆناوە ڕووبەڕووی بوەتەوە. لەم ڕوەوە هه‌مووو ئەو هەنگاو و ڕێکارە پزیشکی و تەندروستی و کۆمەڵایەتیانەی کە پێویستن بۆ پێشگرتن بە بڵاوبونەوەی ئەم پەتایە و چارەسەرکردنی، پێویستە ئەولەویەتی سیاسی و عەمەلی ئێمە بێت.
دووەم: بۆ چوونە ناو ئەو جەنگەی کە بۆرژوازی به پاساوی قەیرانی کۆرۆنا لە دژی ژیان و گوزەرانی چینی کرێکار دەستی پێدەکات، پێویستە چینی کرێکار ئامادەییە سیاسی و فکری و ڕێكخراوەییەکانی بەرێتەسەر بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ئاکامە ئابوری و بەدوای ئەویشدا کۆمەڵایەتی و سیاسیەکان کە بۆرژوازی دەیەوێ بیخاتە سەر شانی چینی کرێکار و جەماوەری زەحمەتکێش و کەمدەرامەت.
لەم بارەیەوه هەر لەسەرەتای سەرهەڵدانی ئەو پەتایە و ئاستدەنگەیکانی لەسەر ژیان و گوزەرانی خەڵک، هاورێیانی حزبمان بە هاوکاری چالاکوانانی تر تۆڕی هاوکاری کۆمەڵاتەتیان پێکهێنا و لەو بارەیەوە توانییان تا ئاستێک لەکارکردنیان پێداویستیەکان بۆ سەدان خێزان بەدەست بهێنن، لە هەمان کاتدا چاوەڕوان دەکرێت ئەو تۆڕە لە فراوان بونەوەی کارەکانیدا لیژنەی بەڕێوەبەری گەڕەک دروست بکەن و نمونەی شێوازێک لە هێنانە مەیدان و دەوری خەڵک لە بەڕێوەبردنی گەڕەکەکان پێک بهێنن.
ئەفغانستان و ئەمریکا
هاوکاتی دەرد و بەڵاکانی کۆرۆنا، پڕۆژەی مامەڵە و ساتوسەودای ئەمریکا لەلایەک و ناکامیەک کە ئەمریکا لەگەڵی بەرەو ڕووبۆوە، ئەمریکای ناچار بە پاشەکشەکرد و دەسەڵاتی ئەفغانستان ڕادەستی تاڵیبان کرایەوە. گەڕانەوەی هێزەکانی تاڵیبان بۆ ناو شارەکانی ئەفغانستان و دوبارە وەرگرتنەوەی دەسەڵاتی سیاسی و دامەزراندنی ئیمارەتی ئیسلامی، بەجیا لەوەی ڕێڕەوی ڕووداوەکان بەگشتی دەورانێکی تر لە چۆنیەتی ململانێی نێوان قوتبە ئیمپریالیەکان نیشان ئەدات. لە هەمان کاتدا ئەوەی بۆ خەڵکی جیهان ڕۆشنکردەوە کە ئامانجی جەنگی ئەمریکا و داگیرکاری ئەفغانستان پێش بیست ساڵ لەمەوبەر نە دژی تیرۆر بوو نە بۆ ڕزگاری خەڵکی ئەفغانستان بووە لە ژێردەستەیی کۆنەپەرسترین هێزی میلیشا و دڕندەیەکی وەک تاڵیباندا، بەڵکو خەڵکی کرانە گەورەترین قوربانی نەخشە و سیاسەتی ئیمپریالیستانەی ئەمریکا بەسەر جیهاندا. ئەفغانستان هەمان هەڵبژاردەی ئەمریکا بوو لە نمونەی عێراق تا بیکاتە مەیدانی ئەو جەنگەی سەودا و مامەڵەی سیاسەتەکانی بۆ باڵادەستی بەسەر جیهانی سەرمایەداریدا پێوە بکات.
دەسەڵاتی تاڵیبان و ئیمارەتە ئیسلامیەکەی کە جێگای نەفرەت و توڕەیی تەواوی خەڵکی ئازادیخواز و ئینساندۆستی جیهانە. بەجیا لەوەی دەوری بەرەنگاری ئازادیخوازان لە ئەفغانستاندا بەرامبەر دەسەڵاتی تاڵیبان لە چ ئاستێکدا دەبێت، بەڵام پێویستی بە پشتیوانیە، بۆیە دەبێت فشارێکی بەرفراون و هەمەلایەنە لە تەواوی جیهاندا بەڕێ بخرێت و ڕێگا نەدرێ دان بەو حکومەتەی تاڵیباندا بنرێ کە دەیەوێ پێکی بهێنێت، لەلایەن تەواوی دەوڵەتان و ڕێكخراوە جیهانیەکانەوە هەروەها نابێ هیچ جۆرە پەیوەندی و ڕێکەوتنێكی لەگەڵدا ببەسرێت و بزووتنه‌وه‌یەکی جەماوەری جیهانی وەها بەر فراوان بەڕێ بخرێت کە شکست بە حکومەت و ئیماراتی ئیسلامی تاڵیبان بهێنرێت. حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی کوردستان ڕایگەیاند کە لەڕیزی پێشەوەی ئەو ناڕەزایەتیانەدا ڕادەوەستێت کە لەهەر شوێنێکی دنیادا لەبەرامبەر تاڵیباندا پێدەنێتە مەیدانەوە، هاوکاتیش ئەو ڕێكخراو و لایەنانەی پشتیوانی لە دەور و پێگەی تاڵیبان دەکەن، بەتایبەتیش ئەو هێزە ئیسلامیانەی کەلە کوردستاندا پەیامی ئومێد بەخش بە گەڕانەوەی تاڵیبان بڵاودەکەنەوە، سەرکۆنە و ڕیسوا دەکات و دەیانخاتە ڕیزی ئەو شانە نوستوانە کە هاوکاری داعش دەکەن و ڕووبه‌ڕووی نەفرەت و ناڕەزایەتی هەرئێستای جەماوەری کوردستانیان دەکاتەوە.
هەڵبژاردنەکانی عێراق ١٠/١٠/٢٠٢١
ئەم هەڵبژاردنە لە بنەڕەتەوە هەوڵێک بوو بۆ دەربازکردنی چینی دەسەڵاتدار و حکومەتە فاشیلەکەیان لەو قەیرانە سیاسی و ئابوریە قوڵەی کە یەخەگیری بۆرژوازی بوو. وە هەوڵێک بوو بۆ پاشەكشه‌پێکردن بە بزووتنه‌وه‌ی ناڕه‌زایه‌تی فراوانی جەماوەری ساڵی ٢٠١٩ کە حكومەتی عادل عەبدولمەهدی ناچار بە هەڵوەشانەوە کرد. بۆیە وەڵامی ئێمە بە سیناریۆی هەڵبژاردنی دەسەڵاتداران، توندکردنەوەی خەبات و ناڕەزایەتیەکانمانە لەپێناو ڕوخانی دەسەڵات و هەڵگەڕانەوەی ئەم سیستەمە گەندەڵ و چەوسێنەرەیە کە ژیانی زۆرێنەی کۆمەڵگای هاڕیوە.. دەبێ لە درێژەی ڕاپەڕینی ئۆکتۆبەردا بە جوڵانەوەی ناڕەزایەتیەکانمان بۆ نان و کار و ئازادی و عەدالەتی کۆمەڵایەتی پەرەپێبدەین و لەم ڕێگایەوە سیناریۆی هەڵبژاردنەکەیان بە شکست بکێشین، بەشداری نەکردنی خەڵکی كرێكار و زەحمەتکێش بەشێوەیەکی یەکجار فراوان، هەوڵەکانی بۆرژوازی بۆ پاشەكشه‌پێکردن بە بزووتنه‌وه‌ی ناڕه‌زایه‌تی بە شکست کێشا و خەڵک چ لەسەر ئاستی عێراق و چ لەسەر ئاستی کوردستان بە نەچوون بۆ دەنگدان دوپاتی “نا” بۆ دەسەڵاتی تاڵانچی و مافیایی و میلیشیاییان کردەوە.
بەشکستکیشانی هەڵبژاردن و ئاڵوگۆڕێک کە لە ئاکامی ئەو هەڵبژاردنە شکستخواردووەدا بەدیهات، هاوسەنگی نێوان هێزەکانی گۆڕی و گورزێکی گەورەی وەشاندە سەرجەم لایەنە بۆرژوازییەکانی عێراق، بەتایبەتیش هێز و لایەنەکانی سەر بە ئێرانی توشی پاشەکشەکرد و هاوکاتیش درزی خستە ناو خانەوادەی ئیسلامی سیاسی شیعەکانەوە. ئێستا سەرجەم حزب و باڵەکانی بۆرژوازی عێراق لەگەڵ ئەوەدا سەرقاڵی خۆ دەربازکردنن لە ئاکامی ئەم هەڵبژاردنە و ئەزمەی پێکهێنانی حکومەتدا، هاوکات لەگەڵ ئەگەری پاشەکشەی هێزە سەربازییەکانی ئەمریکا بەرەو ڕوون، کە لێکەوتەکانی دەتوانێت و دەشێت ئاڵوگۆڕی گەورە لە هاوسەنگی هێزەکان و هێزە دەرگیرەکانی ناوچەکە و دەخاڵەتیان لە عێراقدا پێکبهێنێت و عێراق دەخاتە ناو دەورەیەکی نوێی ململانێی ناوخۆیی و ناوچەییه‌وه. دیارە لەو نێوەدا ناسیونالیزمی کورد بەجیا لە ئەزمە قوڵ و چارهەڵنەگرەکانی ڕووبەڕووی ئەزمەیەکی تر و بێ ئاسۆییەکی گەورە دەبێت و لە ئاستی عێراق و ناوچەکەشدا پێگەی ڕوو لە داکشان دەکات.
پەیوەندیمان لەگەل حزبی حیکمەتیست-خەتی رەسمی
کاتێک ناکۆکیەکانی ناوخۆی حزبی حیکمەتی سەریهەڵدا، بەدەر لەوەی کە ئێمە وەکو حزبی هاوپەیمانی ئەو حزبە لە ئاست جیاوازیە سیاسیەکاندا ڕای خۆمان دەردەبری و هەوڵمان دا کە جیابونەوە ڕونەدا، بەڵام لە ئیختلافە جەناحبەندیەکاندا بە توندی لایەنگری یەکپارچەیی حزب بووین. دواتر بەداخەوە بەدەر لە ئیرادەی ئێمه ئەو حزبە دوو کەرت بوو. بەم بۆنەیەوە ئێمه پەیوەندی خۆمان لەگەل هەردوولادا هەڵپەسارد. وە لە ئیختلافە تەشکیلاتیەکاندا ئێمه لایەنگری هیچ جەناحێکمان نەکرد و تەنها لایەنگری ئیتحادی حزب بووین. پێکهێنانی پەیوەندی و نزیکایەتی و هاوپەیمانی لەگەڵ هەرلایەکیمان سپارد بەوەی لە مەیدانی واقعی سیاسی و پراتیکی و ڕوانگەمان بۆ حیکمەتیزم چەندە لەگەڵ یەک دوور یان نزیکین.
مەسەلەیەک کە گرفت بوو لەسازدانەوەی پەیوەندیەکانمان، کارکردنی هەردوو جەناح بوو لەژێر یەک ناودا. ئێمه ئەمەمان بە مانعێکی جدی دەزانی کە چۆن پەیوەندی لەگەڵ دوو حزب ببەستین کە لە ژێر یەک ناودا کار دەکەن. سەرئەنجام لەم بارەیەوە جەناحی خەتی رەسمی دەستپێشەخەرییان کرد و ئەو کێشەیەیان چارەسەر کرد و ناوی خۆیان جیاکردەوە.
مەسەلەیەکی تر هەڵسەنگاندنی دوری و نزیکیمان بوو لەگەڵ هەر لایەکیان لە مەیدانی سیاسی و پراتیکی و ڕوانگەمان بۆ حیکمەتیزم و ڕووداوەکانی ناوخۆی بزووتنه‌وه‌ی کۆمۆنیزمی کرێکاری. لەم بارەیەشەوە لە هه‌مووو ڕووداو و ئاڵوگۆڕە گەورە و بچوکە ناوچەیی و جیهانیەکان و تەنانەت ڕوداوەکانی ناوخۆی کوردستانی عێراقیش، لەگەل خەتی رەسمی نزیکی و هاوفکریمان هەبوو.
خالێکی تر شێوەی مامەڵە بوو لەگەڵ ناکۆکیەکانی ناوخۆی حزبەکانی عێراق و کوردستان بە تایبەت دوای ئەوەی کە دووجار هاوڕێیانێک لە حزبی عێراق جیابونەوە. جەناحی خەتی رەسمی مسئولانە دەخاڵەتیان کرد و تا ئاخرین بوار هەوڵیاندا بەربگرن بەو جیابونەوانە. کاتێکیش بەدەر لە ویستی ئەوان ڕووداوەکان ڕوویاندا، ئەوان بە مەحکەمی لە پشتی دوو حزبی ئێمه ڕاوەستان.
جگە لەوانە خەتی رەسمی هەمیشە بەیان و نوسراوە و چالاکیەکانی دوو حزبی عێراق و کوردستانیان لە بڵاوکراوەکانی خۆیاندا بڵاو کردۆتەوە و پشتیوانییان لە چالاکی و هەڵسورانەکانی حزب کردووە. ئەمانە و زۆر فاکتۆری دیکە پەیوەندیەکانی ئێمه‌ی لەگەل خەتی رەسمی گەیاندە ئاستی پەیوەندیەکی نزیکتر.
حزب و بزووتنه‌وه‌ی کرێکاری
لەهه‌مووو کۆنگرەکانی حزبدا پێداگری له‌سه‌ر پێكهێنانی حزبێكی سیاسی ده‌خاڵه‌تگه‌ر و كۆمه‌ڵایه‌تی کراوە. بنەمای هه‌موو ئەم مەسەلانەش لە پەیوەند بەچینی کرێکار و بزووتنه‌وه‌ی کرێکاریەوە، سەرنجمان بۆ داوە. ئەگەر لەساڵانێکی پێشووتردا حزب کەمتر کاری لەسەر بزووتنه‌وه‌ی کرێکاری کردبێت، به‌ڵام لەم یەک دوو ساڵەی دواییدا، بەهۆی ئەوەوە کە دەورەیەکی تازە لە ناڕه‌زایه‌تی کرێکاری لەکەنار ناڕەزایەتیە جەماوەریەکانی چین و توێژەکانی تردا بەڕێکەوتووە، حزبیش سەرنجی چۆتە سەر ئەم لایەنەی کار و سەرەتایەکی دەستپێکردووە. ناڕەزایەتیەکانی ئەم دەورەیەی کرێکاران ئەگەرچی هێشتا مەیلی کۆمۆنیستی تێدا زەعیفە و ئاستی ڕێکخراوبوون لاوازە و لە حاڵەتێکی دیفاعیدایە و زۆرتر خەسڵەتی ڕاوەستانەوەی هەیە بەرامبەر بە دۆخی سەختی کار و ژیانی کرێکاران و ئەو هێرشانەی کە چینی ده‌سه‌ڵاتدار بۆ سەر ئاستی ژیان و گوزەرانی کرێکاران بەڕێیخستەوە، به‌ڵام بەکردەوە سیمای قۆناغێک لە بزووتنه‌وه‌ی کرێکاری لە کوردوستان نیشان دەدات. بەتایبەتی مانگرتنە کرێکاریەکان، دەست لەکارکێشانەوە و تا داخستنی دەرگای کارگە و بەستنی چوار ڕێگا، کە بە گشتی بۆ خواستی دامەزراندن و سەرفکردنی دەرماڵەی ساڵانە و لەدژی لەسەر کاردەرکردن و..کۆمەڵە خواستێکی تر، شێوە و ڕوخساری ئەم دەورەیەی بزووتنه‌وه‌ی کرێکاری بەرجەستەدەکاتەوە. حزبی ئێمە لەپەیوەند بەم دەورەیەی بزووتنه‌وه‌ی کرێکاریەوە ئەزمونێکی تازەی لەخۆی نیشانداوە کە ئەویش لە دەوری بڵاوکراوەی دەنگی کرێکار و ئەو کارانەی کە کۆمسیۆنی کرێکاری پێی هەلساوە، بەدەستهاتووە. عەکسکردنەوەی دۆخی کار و ژیانی کرێکاران و بردنەسەرەوەی ئاستی تەبلیغاتی حزب لەسەر مەسەلە کرێکاریەکان و ئەو ڕاپۆرتانەی کە هەواڵ و کێشەکانی کرێکارانی لەخۆ گرتووە، تا بارزکردنی هەڵسوڕاوانێکی کرێکاری، هاوکات دامەزراندنی پەیوەندیەکی ڕاسته‌وخۆ لەگەڵ کرێکاران و لێک نزیکردنەوەیان لەیەکتر، تا هوشیارکردنەوە و هەوڵدان بۆ ئاشناکردنی کرێکاران بە یاساکانی کار و شێوازەکانی خۆڕێکخراوکردن و کۆمەڵە بابەتێکی تر.. بەگشتی ئەم کارانە سەرەتا و هەنگاوێکی باشی بە ئاڕاستەی دەخاڵەتکردن و تێکەڵ بوون لەخەباتی ڕۆژانەی کرێکاران و ئەم دەورەیەی بزووتنه‌وه‌ی کرێکاریدا فەراهەم کردووە.
ئەم هەوڵ و تیکۆشانەنی هاوڕێیانی حزب ئەگەرچی گرنگ و بەنرخن به‌ڵام وەک وتم هێشتا سەرەتایە و دەبێ لەسەر بنەمای ئەم دەستکەوتانە حزب لەگەڵ بزووتنه‌وه‌ی ڕۆژانە و ئابوری چینی کرێکاردا ئاویزان بێت، دەبێ بەپێی نەخشەیەک و لەجەرگەی ناڕەزایه‌تیەکانی ئێستای کرێکاراندا، ببێتە فاکتۆری هوشیارکردنەوە و یەکگرتووکردنی کرێکاران و بەهێزکردنی مەیلی کۆمۆنیستی ناو کرێکاران و لێرەشەوە ببێتە ناوکۆکەی شکڵگرنی کۆمیته‌ی کۆمۆنیستی و ڕێکخراوە جەماوەریەکانی کرێکاران. لەیەک وتەدا دەبێ دەورەی داهاتوو هه‌مووو هەوڵ و تەقەلایەکی حزب ڕووەو ئامادەکردنی چینی کرێکار وەک هێزی سەرەکی بۆ ئاڵوگۆڕی شۆڕشگێرانە، تەوەرە ببەستێت و لە جەرگەی ئەم خەباتەدا ڕیزێکی بەهێز لە ڕابەران و هەڵسوڕاوانی کرێکاری بەرەولای خۆی رابکێشێ و گیانی حزبیەتی کۆمۆنستییان لەنێودا بەهێز بکات و کۆتایی بەو دوریەی نێوان چینی کرێکارو کۆمۆنیزم لەکوردستان بهێنێت.
ناکۆکیە ناوخۆیەکان
مەسەلەیەکی گرنگ کە پێویستە ئاماژەی پێ بدەین دۆخی کۆمۆنیزمی کرێکاریە. ژمارەیەک لە هاوڕێیان لە ژێر ناوی پێداچوونەوە بە باسەکانی کۆمۆنیزمی کرێکاری و مەنسور حیکمەت، لەلایەکەوە دەستیان برد بۆ پرانسیب شکێنی لەئاستی رابەریدا و پاشانیش دەستبەرداری حزب بوون بەهەمان پاساوی بۆچوونی جیاواز و پێداچوونەوە بە باسەکانی کۆمۆنیزمی کرێکارییدا.
لەنێو ئەو دۆخە سیاسی و کۆمەڵایەتی و چینایەتیەی کە حزب لە ماوەی دوو کۆنگرەدا تێپەرێ کردووە، دیاردەی دابڕان و جیابوونەوە بەناوی جیاوازی فکری و سیاسی سەری هەڵدا، کەسانێک لە حزب جیابوونەوە و بەناوی گروپی ترەوە ڕاگەیاندنیان بڵاوکردۆتەوە. جیاوازی بۆچوون لەسەر هەندێك مەسەئلی تاکتیکی جێگەی قسەوباس بوون، لەوانە هەڵوێست لەسەر شه‌ڕی موسڵ، ڕیفراندۆم، سەربەخۆیی کوردستان.. به‌ڵام ئەم جیاوازیانە نەبوونە مایەی دابران لە حزب و لەسەر ئەو بنەمایەش جیابوونەوە و دەستبەرداربوون لە حزب ڕووی نەداوە. هیچ کەس و دەستەیەکیش لە پەیوەند بە ئیختلافێکی سیاسی دیاریکراوەوە خۆی ڕانەگەیاندووە، بەڵکو زیاتر بەناوی سەرنجدانەوە و چاوخشاندنەوە بە تیۆر و باسەکانی مەنسورحیکمه‌تدا سەری هەڵداوە. هەڵبەتە دووبارە سەرنجدان و پێداچونەوە کارێکی هەڵە نییە گەر لە ڕه‌وتی تەکامول پێدان و پێشڕەوی جوڵانەوەکەدا بێت و بەشیک بێت لە پراکتیکی کۆمۆنیستی، ئەوە کارێکی دروست و سود بەخشە لەڕاستای بردنە پێشەوەی وەزیفەکانی شۆڕشی سۆشیالیستیدا. بەڵام تەواوی ئەو کەس و دەستانەی لە حزب جیا بوونەتەوە، تا ئێستا لەو بارەیەوە هیچ دەورێکی پێشڕه‌وانە و باسێکی تازەیان بۆ پێداچونەوە و ڕەخنەکانیان نیشان نەداوە، هاوکات لەباری سیاسیشەوە نەک هیچ هەنگاوێکی دروست و پێشڕه‌وانەیان نەناوە، بەڵکو دەوری زۆر نەرێنیان دیوە لە پەرشوبڵاوکردنی ڕیزەکانی بزووتنه‌وه‌ی کۆمۆنستیدا. لەلایەکی ترەوە نمونەی نوێنەرایەتی سونەتگەلێکی دواکەوتوانە و ناحزبی و حزب شکاندنیان بەرهەم هێنا، لەوانە باس نەکردن و جەدەل نەکردن لەناوخۆی حزبدا، پیادەنەکردنی ڕێگای دروست بۆ ساغکردنەوەی ڕاستی جیاوازیەکان، یان ڕۆشنکردنەوە و یەکلایی کردنەوەی بۆچوونە جیاوازەکان، کە تائێستاش نەک نەیانتوانی و نەیانویست ئەو کارە بکەن، بەڵکو ئەوانەی ڕۆیشتن بەکارەکەیان کۆمۆنیزمیان بچوکتر نیشاندا و خۆشیان هەنگاوێک نەچونە پێشەوە، بگرە زەربەیان لە کۆمۆنیزم و لە حزب و تەحزبی کۆمۆنستی دا و گەڕانەوە بۆ مەحفەلیزم و کاری گروپ و دەستەی بچوک. دەستیان گیرکردەوە لە مەحفەلیزمێک کە بیست ساڵ زیاترە کۆمۆنیزمی کرێکاری ڕەخنەی لێگرتووە، کەوتنەوە ناو فەزا و دۆخێکەوە لە بێ ئاسۆیی و ناڕۆشنی و ناکۆکیەک لە نێوان کاری گروپی و چۆنیەتی عەمەلی کردنەوەی پێکهێنانی حزبێکی کۆمۆنیستی، تا خۆیان لە بەرامبەر حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریدا نیشان بدەن، بەڵام نە توانیویانە ئەو کارە ئەنجام بدەن، نە ئاسۆیەکی ڕۆشنیان لەبەردەمدایە بۆ ئەو جۆرە حزبەی تەنها لە زهنی خۆیاندا جێگەی هەیە.
کوردستان و جیهەت گیریەک بۆ کاری داهاتومان
ئەوزاعی کوردستان ڕاستەوخۆ لەژێر کاریگەریەکانی دۆخی جیهانی و ناوچەکەدایە، بەتایبەتی دۆخی عێراق. بۆرژوازی کورد و ده‌سه‌ڵاتەکەی بەتوندی لەژێر کاریگەری ئەو فاکتۆرانەدایە کە لەسەرەتای ئەم ڕاپۆرتەدا ئاماژەی پێکراوە.. واتە بنبەست و نەبونی بەدیلی ئابوری لەو قەیرانە ئابوریەدا کە سەرمایەداری جیهانی دەرگیریەتی، قەیرانی حکومەتی و قڵشت لەڕیزەکانی چینی ده‌سه‌ڵاتداردا و لەمەیداندا بوونی ناڕه‌زایه‌تی بەرفراوانی کۆمەڵایەتی و خواستی ڕوخانی دەسەڵات.
ناجێگیری سیاسی و سەرگەردانی هەلومەرجی سیاسی کوردستان بەدوای جەنگی کەنداوەوە لە ساڵی ١٩٩١وە تائێستا واقعیەتێکی بێکۆتایی کوردستان و عێراقە، جا بە هەر جۆر و شێوازێک ئاڵوگۆڕێکی سیاسی لە عێراق و ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا ڕوی دابێت، ئەو گێژاو و ناجێگیریە سیاسیە زیاتر خۆی نیشانداوین و قەیران بەدوای قەیران بەشێکی سەرەکی ژیانی دانیشتوانی ناوچەکە بووە.
٣٠ ساڵە بارودۆخی کوردستان لەلایەک کەوتۆتە ناو چوارچێوەی نەخشە و سیاسەت و بەرژەوەندیەکانی دەوڵەتی ئەمریکاوە، لەلایەکی ترەوە کێشمەکێشی وڵاتانی زلهێزی دنیا و هەروەها دەخاڵەتی وڵاتانی ناوچەکە وەک ئێران و تورکیا. لە ناو ئەم واقعیەتەدا هێزەکانی دەسەڵاتدار لە کوردستاندا کە پارتی و یەکێتی و بنەماڵەی بارزانی و تاڵەبانین، کوردستانیان بە زۆنی زەرد و سەوز دابەشکردووە و بوونەتە پاشکۆی ئەو هەلومەرجە و پاشکۆی بەرژەوەندی سیاسەتەکەنی وڵاتانی زلهێزی دنیا و وڵاتانی ناوچەکە، لەژێر سێبەری هەلومەرجی ئەو گێژاو و ناجێگیری سیاسیەدا دەسەڵاتی سیاسی بەرێوە دەبەن.
ئەوەی پێویستە ئاماژەی پێ بدەین کوردستان و عێراق و ناوچەکە لەبەرامبەر ڕووبەڕووبوونەوەی ئاڵوگۆڕێکی تازەن لە کێشمەکێشی وڵاتانی زلهێزی دنیا و ناوچەکە و پاشەکشەی هێزە سەربازییەکانی ئەمریکادا، لە هەمان کاتدا ئاڵوگۆڕ لە مەوقعیەت و هاوسەنگی ئەو هێزە ناسیۆنالیست و دینی و تائفیانەی لە کوردستان و عێراقدا قۆرخی دەسەڵاتیان کردووە. لەم بارەیەوە پێویستە حزب ئامادە بێت بۆ ناسینەوەی ئەو پێشهات و ئاڵوگۆڕانەی چاوەڕوان دەکرێت، تا بتوانێ وەک هێزێک لە شانۆی سیاسی و ئاڵوگۆڕەکاندا ڕۆڵی خۆی بگێڕێت و نەخشە و سیاسەتەکانی عەمەلی بکاتەوە و ئامادەیی و دەوری حزبی کۆمۆنیستی چینی کرێکار بەرجەستە بکاتەوە.
ئەوەی لەم نێوەدا شایانی باسە لە چوارچێوەی ئەم هەلومەرجە و بێدەربەستی و نابەرپرسیاریەتی تەواوی حزبەکانی دەسەڵاتدار و هاوبەشانیان لە دەسەڵاتدا دۆخێکی پر توڕه‌یی و بێزاری و ناڕه‌زایه‌تی وەهای پێکهێناوە، کە بەرزبوونەوەی ئاستی خواست و ناڕه‌زایه‌تیەکانی خەڵکە لەبەرامبەر ئەم دەسەڵاتەدا، بە جیا لە بەرزکردنەوەی هەر خواستێکی وەک موچەو خزمەتگوزاری و پێداویستیەکاندا، نەفرەت لە دەسەڵات و خواستی ڕوخانی ئەم دەسەڵاتە بەرچاوترین دروشمی ناڕه‌زایه‌تیەکان و توڕه‌یی دانیشتوانی کوردستانە، ناڕه‌زایه‌تی لەبەرامبەر هەڵبژاردنەکانی عێراقدا، خۆپیشاندانی دەیان هەزاری کەسی خوێندکاران بەم دواییە، ئەو واقعیەتەی نیشانداین، واتە گەر دەورانێک حزبمان لە چوارچێوەی خەباتی سیاسیدا بۆ شۆڕشی کرێکاری ڕوخانی ئەم دەسەڵاتەی وەک بەربەستێک بە پێویستی دەزانی، ئێستا خواستی ڕوخانی دەسەڵات، كه وه‌ك به‌ڵا و كابوسێكه به‌سه‌ر خه‌ڵكه‌وه، پێداویستی و خواستێكی جەماوەریە. بۆیە دەبێت حزبمان ببێته ڕابەری ئەو ناڕه‌زایه‌تیە و خاوەنی ئەم خواستە و، پەیداکردنی ڕێگاکانی کۆتاییهێنان بەم دەسەڵاتە و تەرحکردنی ئەڵتەرناتیڤی دەسەڵاتی جەماوەری گونجاو لە دابینکردنی دەخاڵەتی ڕاسته‌وخۆی خەڵک لە دەسەڵاتی سیاسی و دیاریکردنی چارەنوسی خۆیدا.
بارودۆخی قەیرانگرتووی ئێستا و مایە پووچبوونی حکومەت، مەسەلەی وەلانانی دەسەڵاتی ئێستا و کۆتاییهێنان بە سیستەمێکی حوکمڕانی کە بۆرژوازی کورد بۆ چەندین دەیەیە دایسەپاندووە بەسەر کۆمەڵگای کوردستاندا، بۆتە ئەرکێکی خێرای سەرشانی چینی کرێکار و بێبەشانی کۆمەڵگا. توڕەیی و ناڕەزایەتی ئێستای خەڵکی کرێکار و زەحمەتکێش، لەگەڵ ئەوەدا کە لەدژی بێکاری و هەژاری و نەبوونی خزمەتگوزاری و نەدانی مووچە و تاڵانوبڕۆی ئەحزابی دەسەڵاتداردا خۆی دەنوێنێ، بەڵام لە ناوەرۆکدا بزووتنه‌وه‌یەکی حەشارداوە کە لەدژی سەرتاپای ئەو سیستەمە حوکمڕانیە و ئەو دۆخە ئابوریەیە کە سێ دەیەیە ژیانی ئەوانی لە نایەکسانی و ستەم و دەیان دەرد و مەینەتیدا ڕاگرتووە، بزووتنه‌وه‌یەک کە وەلانانی ئەم حکومەت و دەسەڵاتەی کردۆتە خواست و داوای جەماوەرێکی بەرفراوان. بێگومان جوڵانەوەیەکی ئاوا ئەو تواناو قابیلیەتەی هەیە کە بەشێوازێکی شۆڕشگێرانە نەک هەر کۆتایی بە دەسەڵاتدارێتی ئێستای حزبە بۆرژوا ناسیونالیستەکان بێهنێ، بەڵکو کۆمەڵگای کوردستان بەرەو ئاڵوگۆڕێکی ڕیشەیی بەرێت. هاوکات خوپێشاندان و ناڕەزایەتیە جەماوەریەکان لە شارەکانی عێراق و ئێران کە ڕاستەوخۆ یەخەی بە دەسەڵاتداران لەم دوو وڵاتەدا گرتووە، فاکتۆرێکی کاریگەرە بە قازانجی یەکلاکردنەوەی خێرا و شۆڕشگێرانەی دەسەڵات لەکوردستاندا.
حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی کوردستان، لەگەڵ ئەوەدا کە دامەزراندنی سۆشیالیزم و حکومەتی کرێکاری، لەڕێگای بەرپاکردنی شۆڕشی کۆمەڵایەتی چینی کرێکارەوە وەک تەنها ئەلتەرناتیڤێک بەرامبەر بە سەرمایەداری و قەیرانەکەی دەزانێ، هاوکات پێیوایە کە گەیشتن بەم شۆڕشە و بەم ئەڵتەرناتیڤە لە دڵی هەلومەرجی ئێستا و بزووتنه‌وه‌یەکی شۆڕشگێڕانەی جەماوەریەوە دەگیرسێ کە لەیەکەمین هەنگاوەکانیدا، بۆ خواستی وەلانانی ئەم دەسەڵاتە پێدەنێتە مەیدانەوە.
پێویستە حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری ببێتە نوێنەری خواستی سەرەکی ئێستای جەماوەری کوردستان کە ریشەی لەم گرفتانەدایە:
١/ “نان” نان بە مانای گرانی و هەژاری و بێکاری و برسێتی، بێ موچەیی و کەمی موچە، نەبوونی پێداویستی و خزمەتگوزاریەکان… یەکێک لە هۆکارە سەرەکیەکانی ناڕه‌زایه‌تی جەماوەرییە.
٢/ ” ئازادی” بە مانای ئازادی سیاسی و ئازادی دەربڕین و بەیان و بیروباوەڕ و چاپەمەنی، ئازادی کۆبونەوە، مانگرتن و خۆپیشاندان، ئازادی ڕیکخراوبوونە، بە مانایەک پێشێلکردنی ئازادی و بێ ئیرادەکەردنی خەڵک بۆ دەورو دەخالەتی لە دەسەڵاتی سیاسیدا… یەکێکی ترە لە هۆکارە سەرەکیەکانی ناڕه‌زایه‌تی جەماوەریی
٣/ “نادیاری ئایندەی سیاسی کوردستان ” بەمانای مانەوەی کوردستان لە ناو گێژاو و ناسەقامگیری سیاسی و سەرگەردانی ئایندەی سیاسیدا لەدڵی ئاڵوگۆڕو پێشهاتەکانی عێراق و ناوچەکەدا، هۆکارێکی تری ناڕه‌زایه‌تی جەماوەرییه.
دیارە بەجیا لەو سێ گرفتە، کە گرفتی سەرەکی بەشی هەرەزۆری کۆمەڵگە و سەرچاوەی شکڵگرتنی ناڕه‌زایه‌تی جەماوەرییە، تا رادەی خواستی راماڵین و کۆتاییهێنان بەو دەسەڵاتە، هاوکات پرسی جێگرتنەوەی ئەو دەسەڵاتە، واتە بەدیلی دەسەڵاتی میلیشیایی و حزبی و بنەماڵەیی کە لەسەر بناغەی سەلبی ڕۆڵی جەماوەر و تاکەکانی دامەزراوە، مەسەلەیەکی تری بناغەییە. حزبی کۆمۆنیستی كرێكاریی کوردستان، بۆ ئەوەی ببێتە هێزی سەرەکی راماڵینی ئەو دەسەڵاتە پێویستە ببێتە نوێنەری ئەو ویست و خواستە سەرەکیانەی ئێستای کۆمەڵگەی کوردستان.
حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی کوردستان لەئێستادا کە کۆمەڵگا لەگەڵ فەشەل و بێتوانایی حکومەت بەرەوڕووە ئەم خاڵانەی خوارەوە وەک سەرخەتی نەخشەڕێگای دەربازکردنی کۆمەڵگای کوردستان و تێپەڕکردنی ئەم دۆخەی ئێستا دەخاتە ڕوو:
یەکەم: وەلانان و کۆتاییهێنان بە حکومەتی ئێستا بە ڕێگایەکی شۆڕشگێڕانە، لەڕێگای هەستان و ڕاپەڕینێکی جەماوەریەوە دەبێت کە لە جەرگەی هاتنەمەیدانی فراوانی خەڵکی ناڕازیەوە بۆ خواستی وەلانانی دەسەڵات پێیناوەتە مەیدانەوە تا ئاستی بەرینکردنەوە و بەرزکردنەوەی بزووتنه‌وه‌یەکی سەرنگونی بۆ راماڵینی دەسەڵات، واتای کۆتاییهێنان بە دەسەڵاتی ئێستا لەڕێگای راپەڕینێکی جەماوەری شۆڕشگێرانە و سەرکەوتووانەوە لەوەدایە کە هه‌مووو دامودەزگاکانی سیستەمی حکومڕانی ئێستا، لەوانە حکومەت و پەرلەمان، سەرۆکایەتی هەرێم و هێزی چەکداری حزبەکان و هەر ئۆرگانێکی دیکە هەڵوەشێتەوە و ڕێگابکرێتەوە بۆ دەخاڵەتی جەماوەری لە بەڕێوەبردنی وڵات و بڕیاردانی ئازادانە لەسەر سیستەمی حوکمڕانی داهاتوو.
دووەم: دامەزراندنی حکومەتێکی کاتیی شۆڕشگێڕ لە نوێنەرانی جەماوەری ڕاپەڕیو، لە ڕێکخراوە و ئۆرگان و شورا و ئەنجومەنەکان و ئەو حزبانەی کە پشتیوانی ڕاپەرینن پێکدێ و وەک بەرئەنجامێک لە هاتنەمەیدان و ڕاپەڕینی جەماوەری فراوانی کرێکاران و زەحمەتکێشان و خەڵکی ئازادیخواز، دەبێتە بەدیل و شوێنگرەوەی حکومەتی ئێستا.
سوپاس ودانەواندنی سەری ڕیز بۆ ئەو هاوڕیانەی کەئێستا لەناوماندا نین و گیانیان بەخت کرد لەپیناو ئامانجەکانی حزبدا..
عوسمان حاجی مارف
