hkkurdistan
عوسمان حاجی مارف
ئەو شەڕەی لە موسڵ و شارەکانی سوریا، ووڵاتانی زلهێزی دنیا لە بەرامبەر داعشدا هەڵیانگیرساند، نەک کۆتایی بە داعش نەهێنا، بەڵکو بەملێون خەڵکی بێتاوان بوونە قوربانی ئەو شەڕە، لە کوشتن و برینداری و کەم ئەندامبوون و ئاوارەیی و بێنان و ئاوی. گەر داعش لەلایەک کابوس و کارەساتێک بوو لە مێژووی ژیانی دانیشتوانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، لەلایەکی ترەوە ئەو جەنگەش ووڵاتە ئیمپریالیەکان بۆ لێدان لە داعش بەرپایان کرد، کارەساتەکەی نەک کەمتر نەبو لەکاری تیرۆرستانەی داعش، بەڵکو نمونەی ئەو جەنگە وێرانکاریە گەورانەو کارەساتبارانەیە کە لە مێژوی بەشەریەتدا جێگای تێرامانە. لەهەمانکاتدا بەدوای ئەو شەڕە هێزە تیرۆریستەکانی داعشیش بە چەند ناوچەیەکدا بڵاو بونەوە کە هۆکاری مەترسی بەردەوامن لەسەر ژیانی دانیشتوانی ئەو ناوچانەی داعش بنکەی تێدا هەیە. دوو ساڵ زیاترە کە لە ناوچەی دەوروبەری حەمرین و کفری و خانەقین و توزخورماتو، لەدەوروبەری کەرکوک و حەویجە مەفرەزەکانیان شەڕی پارتیزانی دەکەن و دانیشتوانی ئەو ناوچانە بێزار دەکەن. ئێستاش لەناوچەی قەرەجوخ و پردێ و.. هێرشێکی تازەی بەردەوامیان دەست پێکردووە و بوونەتە هۆی قوربانی بوونی دەیان کەس لە خەڵکی ئەو ناوچەیەو ئاوارەبوونی سەدان کەس.
داعش لەئێستادا فرسەتی هێناوە سود وەرگرێت لەو دۆخە نالەبارو قەیرانەی دەسەڵاتی حکومەتی عێراق و هەرێم دەرگیری بون، لە نەتوانینی پێکهێنانی حکومەت و چاوەروانیان بۆ ئەو ئاڵوگۆڕو پێشهاتانەی بەرەوڕوی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەبێتەوە. لەلایەکی تریشەوە بەرنامەڕێزی پاشەکشەی هێزەکانی ئەمریکایە لە عێراق، بەگشتی ئەم هەلومەرجە سیاسیە لە بەرزبونەوەی زیاتری گێژاوو ناسەقامگیری سیاسی، بۆتە بۆشاییەک کە داعش لە هەرشوێنێکدا بۆی گونجا گورزی خۆی دەهاوێت و بەزیان و کارەسات بۆ ئەو ناوچەیە تەواودەبێت.
پەلامارەکانی ئەم چەند ڕۆژەی داعش کە لە ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی پارتیدا دەنگی دایەوە، سەرسامی ڕای گشتی تەنها لەوەدا نەبو کە داعش ئەتوانێ مانۆڕی سەربازی بکات، بەڵکو زیاتر پرسیار لەسەر ئەوەبو کە بۆچی هێزەکانی پێشمەرگە نەیانتوانی هێزی پارێزەربن و بە دەنگ خەڵکی ئەو ناوچانەو هیزەکانی خۆشیانەوە بچن.
بەگشتی ئەوە ڕۆشنە کەبە دوای ڕوداوی کارەساتی یانزەی سێپتەمبەری دوو هەزار، ئەو جەنگ و کەمپینەی دژی تیرۆر، ئەمریکاو هاوپەیمانانی بانگەشیان بۆدەکرد، لەباری عەمەلی و واقعیەوە، بەتایبەتی دوای پاشەکشەی ئەمریکا لە ئەفغانستان، پوچی و بێناوەڕۆکی ئەو درۆیە زیاتر بەرجەستە بوەوە.
هەر بۆیە گەر ئەم هەلومەرجە ناسەقامگیریە سیاسیەی ئێستای ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست هۆکارێکی قەیرانی ئێستای حزبەکانی دەسەڵاتدارانی بزوتنەوەی کوردایەتی بێت، لەهەمانکاتدا سیاسەتی پاشکۆبونیان بۆ نەخشەو سیاسەتەکانی ئەمریکا لە ناوچەکەدا لە قەیرانێکی قوڵترو چاوەڕوانیەکی وەها نادیاردا ڕایاندەگرێت، کە نازانن چۆن مامەڵەی ئاڵوگۆڕەکان بکەن.
بەگشتی بزوتنەوەی کوردایەتی خاوەن دەسەڵات، ئەو چاوەڕوانیە سەرگەردانی کردون هێشتا لەبەردەم ملکەچی و وەفاداری پاشکۆبونیاندان بۆ بەرژەوەندیەکانی ئەمریکا و تورکیا و ئێران، هەربۆیە لەبەرامبەر دەست وەشاندنەکانی داعشدا، لەلایەک بێئیرادەن و لەلایەکی ترەوە لە هەوڵی ئەوەدان مامەڵەی سیاسی پێوە بکەن. لەم نێوەدا بەهەر قیمەت مەوقعیەت و جێگاوڕێگایەک کەپارتی وەک هێزی یەکەم لە کوردستاندا بەدەستی هێناوە، ئاشکرایە کە هەوڵ ئەدات ئەو هاوسەنگیە ڕاگرێت و لەدەستی نەدات، ئەمەش ئەوەمان نیشان ئەدات، هێرشی داعش بۆ سەر پێشمەرگە و ئەو ناوچانەی ژێر دەسەڵاتی پارتیدایە دەکرێ یا غافڵگیری بێت، یا ئامادەییە بۆ سەوداو مامەڵە لەگەڵ داعش، یاخود مامەڵە بە داعشەوە دەکات لەگەڵ ئەمریکاو حکومەتی عێراق و هەر هێزێکی رەقیبیدا.
بەکورتی لەو بارەیەوە ئەتوانم بڵێم ڕاستە بونی داعش لەهەر ناوچەیەکدا جێگای مەترسی و خولقاندنی کارەساتە، بەڵام ئەوەش کە ئەم مەترسیە زیاترو ترسناکتر دەکات، جۆری ئەو سەوداو مامەڵەیە کە حزبەکانی کوردایەتی و سوپای عێراق و حەشدی شەعبی و هێزە ئیسلامیەکان بە داعشەوە دەیکەن. هیچ کات سیاسەتی کۆتاییهێنانی داعشیان نەبوەو نیەو پارێزەری ژیان و ماڵی خەڵک نەبون و نین. بەرژەوەندی حزب و هێزەکانیان لەسەرو هەمو ئیعتبارێکەوەیەو داعشیش کارتێکە جێگای خۆی هەیە بۆ سەوداو مامەڵەکانیان.
هەربۆیە ئامادەیی بەرگری هێزی خەڵک بۆ وەستانەوە بەرامبەر داعش ئەوڕێگایەیە کە ئەتوانێ پاشەکشەو شکستی گەوەرە بە سەر داعشدا بهێنێت، لەهەمانکاتدا هەر ئەم ڕێگایەشە ئەتوانێ بەر بە هەر سەوداو مامەڵەیەک بگرێ کە ووڵاتان و هێزەکانی کوردایەتی و عروبەو ئیسلامی لەگەڵ داعش دەیکەن یا بەداعشەوە دەیکەن.
