hkkurdistan
گفتوگۆی بڵاوکراواەی ئۆکتۆبەر لەگەڵ عوسامنی حاجی مارف سەبارەت بە:
ئۆکتۆبەر: ماوەیەکی زۆر بە سەر هەڵبژاردندا تێپەڕیوەو تائێستا حکومەتی عێراق پێكنەهاتوە، بەڵام ململانێی نێوان لایەنەکانی بەشدار لە هەڵبژاردندا بە ئاستێك گەیشتوە کە لایەنگرانی حەشدی شەعبی خۆپیشاندان دەکەن و پۆلیس و دامەزراوە پۆلیسیەکانی حکومەتیش ڕوبەرویان دەبنەوە. وا دەردەکەوێ ئەم ململانێیە کاتێکی زیاتر بخایەنێ، بە تایبەتی کە لایەنەکانی سەر بە ئێران کە بەشی زۆرینەی حەشدی شەعبیش پێك دەهێنن، ناڕازین لە ئاکامەکانی هەڵبژاردن و پێیانوایە غەدریان لێکراوە. ئێوە چۆن ئەم پرسە لێك دەدەنەوەو ئایا بەڕای ئێوە ئەم بانگەشەیە ڕاستی تێدایە، یاخود ئاڵوگۆڕێکی سیاسی ڕویداوە لە عێراقدا کە بەوجۆرە تای تەرازوی سیاسی لە بەرژەوەندی ئێران و لایەنەکانی سەر بە ئێران نەبێ؟
عوسمانی حاجی مارف: رێک نەکەوتنی لایەنەکان بۆ پیكهێنانی حکومەتی عێراق ئاکامی بنبەستی هەلومەرجێکی سیاسیە کە لە پێش هەڵبژاردنەوە نیشانەکانی دەرکەوتون، ئەویش ئەو پێشهات و ئاڵوگۆرانەیە کە دەبێت لە عێراق و ناوچەکەدا روبدات، بە تایبەتی بەدوای پاشەکشەی ئەمریکا لە ئەفغانستان و شکستی سیاسەتەکانی ئەمریکا لە ناوچەکەدا، پێداویستی ئەو ئاڵوگۆرانەی هێناوتە سەر شانۆی سیاسی لە عیراقدا. عێراق بۆتە مەیدانێکی جدی لە هەوڵدان بۆ یەکلاییکردنەوەی کێشمەکێشی نێوان جەمسەرە ئیمپریالیستیەکان و بەرژەوەندیەکانیان. چاوەروانی لە رەوتی روداوەکانی ئەو کێشمەکێشە، هێنانەپێشەوەی جۆرێکی تر لە فەزای ناجێگیرو گێژاوی سیاسی تیا پێشبینی دەکرێت و کاریگەری لەسەر هاوکێشەی سیاسی و هاوسەنگی هێزەکان لە ئێستاوە نیشانداوە. لە لایەکی ترە ئەزمونی دەسەلاتی هێزە میلیشیاکانی ئیسلامی و تائفی و ناسیۆنالستەکان لە پێکهێنانی حکومەتی تەوافقی و لە چوارچێوەی پاشکۆبوونیان لە چوارچیوەی سیاسەتەکان و بەرژەوەندیەکانی ئەمریکاو دەخالەتی ووڵاتانی ناوچەکەدا، گەیاندونی بە بنبەست و شکستێک کە نەتوانن لە رەوتی ئەو ئاڵوگۆرانەدا خۆیان بگونجێنن و بەهەمان پرۆسەی پێشوتر لە پێکهێنانی حکومەتی تەوافقی سەرکەوتوبن، لە هەمانکاتدا نارەزایەتیە جەماوەریەکان بۆ خواستی روخانی ئەم پێکهاتە لە دەسەڵاتی ئێستا بۆتە واقعیەتێک، هەنگاو بە هەنگاو بۆشایی نێوان دەسەڵات و خەڵک گەورەتر دەکات و ئامانج بۆ روخانی بەرجەستەتر دەبێتەوە، بێدەربەستی جەماوەری بەرامبەر ئەم هەلبژاردنە ریسوابونێکی بێوێنەی پێشکەش بە تەواوی هێزەکانی بەشدار لە هەڵبژاردن و دەسەڵاتی سیاسیداکرد، هەروەها بەشداری نەکردنی زۆرترین رێژە لەم هەڵبژاردنەدا، پێگەی هێزەکانی خستە بەردەم واقعیەتێکەوە کە چارەنوسی پێکهێنانی حکومەتەکەیانی خستۆتە بەردەم چەندین سیناریۆی نادیارەوە. لەم ئاراستەیەوە ئەتوانین ئەو ئاکامە بدەین بەدەستەوە کە کێشەی پێکنەهاتنی حکومەت و ململانێی نێوان هێزەکان تا ئاستی بارگرژی وتوندوتیژی هیچ پەیوەندیەکی بە چۆنیەتی ئیدارەو پرۆسەی بەرێوەبردنی هەڵبژردنەکەوەنیە، بەو مانایەی باسکردن لە غەدرو تەزویرو فروفێڵی نێوان خۆیان قسەیەکی هیچ و بێمنایە، بەڵکو ئەسڵی مەسەلە تەواوی ئەو هێزانە کەوتونەتە بەر تاقیکردنەوەی ئەو ئاڵوگۆرو پێشهاتانەی کە لە کێشمەکێشی نێوان جەمسەرە ئیمپریالیەکاندا بەرەو روی ئایندەی عێراق دەبێتەوە.
لەلایەکی ترەوە ئاستی گەشەی تورەیی و نارەزایەتیە جەماوەریەکانە بۆ خواستی روخانی ئەم دەسەڵاتە بە هەموو پێکهاتەکانیەوەکە کاریگەری جدی داناوە لەسەر زیاتر قوڵبونەوەی بنبەست و قەیرانی دەسەڵاتەکەیان، هەربۆیە پێگەی ئەو هێزانەش کە لە پەیوەند بە بەرژەوەندیەکانی ئێرانەوە لە عێراقدا رۆڵیان هەیە دەکەونە ناو چوارچێوەی هەمان واقعیەتی ئەو ئاڵوگۆرانەی کە چارەنوسی عێراقی خستۆتە ناو دەورانێکی تر لە گێژاوی سیاسی و دەخالەتی ئێرانیش بۆخۆی بەشێکە لە پێکهێنانی ئەو گێژاوە.
ئۆکتۆبەر: ئەگەر بارودۆخەکە بەوجۆرە بێت کە سەرەنجام ئاراستەی سیاسی عێراق بەو ئاقارەدا بڕوات کە هێزەکانی سەر بە ئێران و ئێران کاریگەریەکانیان کەم بێتەوە، ئایا ئێران و ئەو هێزانە ئەوە قبوڵ دەکەن؟ ئایا ئەگەرێکی وا مومکینە یاخود ئێران هێشتا توانای کاریگەری سیاسی گەورەی لەسەر عێراق هەیە؟ ئایا بەرەی دژ بە ئێران لەعێراق ئەوەندە هێزی هەیە کە بتوانێ ئەم هاوسەنگیە سیاسیە بەوجۆرە بگۆڕێت؟
عوسمانی حاجی مارف:بە بۆچونی من ئاراستەی روداوەکان لەو شوێنەوە دیاری ناکرێت کە ئێران و ئەو هێزانەی سەر بەئێرانن کەمبونەوەی بەشی خۆیان لە دەسەڵاتی سیاسی لە عێراقدا قەبول دەکەن یان قەبوڵی ناکەن، چونکە رێرەوی پێشهات و روداوەکان و بەرژەوەندی و کێشمەکێش و دەخالەتی جەمسەرە ئیمپریالیەکان لەوەو واوترە کە ئێران دەیەوێت لە عێراقدا کام سیاسەت بە قازانجی خۆی بەرێتە پێشەوە، چونکە لەم کێشمەکێش و ئاڵوگۆرانەدا چارەنوسی خودی ئێرانێش لەژێر پرسیاردایە، لە نێو ئەو هاوکێشە سیاسیەدا دەورو پێگەی چی بەسەردێت و بۆ خۆشی دەتوانێ چ رۆڵێکی هەبێت، لە هەمانکاتدا لە رێرەوی ئەو پێشهات و روداوانەدا دەسەڵاتی سیاسی لە ئێرانیشدا دەکەوێتە بەر پێویستی ئەو ئاڵوگۆرانە. هەروەها دەورو دەخالەتێک بەگشتی کە ئێران لە ناوچەکەدا هەیەتی پێشهاتەکان ئەوە نیشان ئەدەن کێرڤەکەی بەرەو دابەزینەو سنوردار دەکرێت، بەجیا لەوەش نارەزایەتیەکی بەرفراوانی جەماوەری بۆ روخانی رژێمی ئیسلامی واقعیەتێکی بەرچاوە، لەهەمانکاتدا ئاستی چاوەروانی لە ناو نارەزایەتیە جەماوەریەکانی عێراقدا بە راشکاوی نەفرەت لە دەورو دەخالەتی ئێران دەکرێت، هەر ئەمەش پێگەی ئەو هێزانەی لە پەیوەند بە ئێرانەوە پێگەی خۆیان لەدەسەڵاتی سیاسی لە عێراقدا بە‌هێز دەکەن، جێگەورێگایەک کە پێشتر بەشێکی گەورەیان لەدەسەڵاتدا هەبو نەک بەرەو لێژی دەروات بەڵکو خەریکە دەبنە هێزی ماوەبەسەرچو.
ئۆکتۆبەر: ئەگەر مەشهەدی سیاسی عێراق لەسەرەوە بەوجۆرە بێت کە ببێتە مەیدانی کێشمەکێشی دوو بەرەی سەر بە ئەمریکاو هاوپەیمانەکانی لە ناوچەکە و عێراق، و لەوبەریشەوە ئێران و هێزو میلیشیا ئیسلامیە عێراقیەکانی سەر بەخۆی، ئایا چارەنوسی خەڵکی عێراق ئیتر بەوجۆرە لەنێوان بەرداشێکدا دەمێنێتەوە کە سەرەنجام ماڵوێرانی و کارەسات و قوربانی لێدەکەوێتەوە، یاخود رێگایەکی دیکە مومکینەو دەکرێ ببێتە ئەگەرێکی دیکەی واقعی ئەویش بەڕەچاوکردنی ئەو بزوتنەوە ناڕەزایەتیە جەماوەریەی کە لە ئۆکتۆبەری ٢٠١٩دا هێزێکی گەورەی لەخۆی نیشان داو زەمینەی واقعی و بابەتی ئەوەی تێدایە کە دوبارەت سەر هەڵبداتەوەو یاریەکە لەوان تێک بدات؟
عوسمانی حاجی مارف: هەڵبەتە وەک لە قسەکانی پێشودا باسکرا رێرەوی روداوەکان ئەوەمان دەخاتە بەرچاو کە چارەنوسی عێراق و ناوچەکە تا خودی ئێرانیش لە نێو پاشەکشەو شکستەکانی ئەمریکا و ململانێی نێوان جەمسەرە ئیمپریالیەکان و دارشتنی بەرژەوەندی نەخشەو سیاسەتی هەر جەمسەرێک بە کێشمەکێش و شەریانەوە تا دەکاتە سەر مێزی رێکەوتن چەندین توندپێچی و ئاڵوگۆر و چارەنوسی نادیارو دۆخی نالەبارتر بەخۆیەوە کێش دەکات، لە هەمان کاتدا تەواوی ئەو هێزە میلیشیا ناسیۆنالیست و تائفی و ئیسلامیانەی کە پێشتر پێگەو دەوری خۆیان گریدا بوو بە ستراتیژو سیاسەتی ئەمریکا لە عێراق و ناوچەکەدا و دواتر پاشکۆ بونیان بۆ ئێران و تورکیا، بەر شەپۆلی جەنجاڵی ئەو کێشمەکێش و ئاڵوگۆرانە دەکەون و قوربانیەکەشی هەر بەشی کرێکارو خەڵکی زەحمەتکێش و هەژارو و نەداری عێراق و کوردستان دەبێت، بەڵام ئەوەی کام لەو هێزانە ئەتوانێت سیاسەتەکانی بەرێتەوە پێشەوەو خۆی لەو ئاڵوگۆرانەدا بگونجێنێت و سەرکەوتوبێت، لەئێستادا پێوانەیەک نیە دیاری بکات کە هیچ یەک لەو هێزە بۆرجوازیانەی عروبەو کوردایەتی و ئیسلامیەکان نیشانی بدەن، دەتوان ناوەندێکی جێگیر لە عێراق و لەکوردستان ساغکەنەوە، بەڵکو جگە لەسەر گەردانی و درێژەدان بە ناجێگیری و گێژاوی سیاسی و دەردیسەری و کارەسات بۆ خەڵک شتێکی تر ناکەن، هەر بۆیە لەم نێوەدا لە هەمووکات زیاتر پێویستە هاتنە مەیدانی جەماوەر نارازی بە ئاسۆیەکی تر لە فەراهەم هێنانی ئاڵوگۆری ریشەیی بێتە مەیدان و لەبەرامبەر تەواوی ئەو هێزانەی بەشدارن لەو پرۆسە سیاسیەی عێراق و کوردستان دەکاتە پاشکۆی سیاسەتی ئەمریکا و جەمسەرەکانی بەرامبەری و دەخالەتی ووڵاتانی ناوچەکە بوەستنەوە، دەسەڵاتێک پێکبهێنرێت پەیامی دەورو دەخالەت و ئیرادەی راستەوخۆی جەماوەری راگەیەنیت، بەردەوامی دان بە نارەزایەتیەکانی ئۆکتۆبەر و رۆشنبونی ئاستی رێکخراوبون و هەوڵدان بۆ دەسەڵاتی سیاسی و ئاسۆ رۆشنی لە چۆنیەتی کۆتاییهێنان بەم دەسەڵاتە، ئەتوانێ چارەنوسێکی دیاریکراو بە دەور و دەخالەت و ئیرادەی خەڵک رزگاربونی خەڵکی عێراق و کوردستان لەم بەلاو دەردی سەری و گێژاوە رزگار بکات.
