کشانەوەی سەدر، نیشانەیەک لەبنبەست و قوڵبونەوەی قەیرانی حکومەتی!

خەسرەو سایە

بڵاوبونەوەی هەواڵی کشانەوەی سەدر، لەهەڵبژاردنە پێشوەختەکەی عیراق، نەک هەر بەشێکی زۆر لەو لایەنانەی کە ئومێدیان لەسەرئەم هەڵبژاردنە هەڵچنیوە، لەگەڵ “موفاجەئەیەکی سیاسی” بەرەوڕوو کردوە، بەڵکو قۆرتێکی جدی لەبەردەم ئەنجامدانی هەڵبژاردندا قوتکردەوە و باسی دواخستن وەیا ئەنجامنەدانی خودی هەڵبژرادنەکەی کردۆتە ئەگەرێکی ئەکید.

بەجیا لەوەی کە سەدریەکان تاچەند لەسەر ئەم هەڵوێستەیان سوردەبن یان نا، تەنانەت بەجیا لەوەی کە سەدر لەژێر فشاری مەرجەعیەتی شیعەکاندا بەم بڕیارەیدا دەچێتەوە یان نا، بەلام خودی ئەم هەڵویستەی سەدر، نیشانەیەکە لە بنبەست و قوڵبوونەوەی قەیرانێکی حکومەتی کە یەخەی بەڕەوت و حزبە ڕەنگاوڕەنگەکانی چینی بۆرژوازی گرتووە و بەدڵنیایەوە کاریگەری لەسەر خەباتی چینایەتی و ناڕەزایەتیە جەماوەریەکانی ئیستاش دادەنێ.

هەروەک ئەوەی کە بڕیاربوو هەڵبژاردنی پێشوەختە، هەم ڕێگایەک بێت بۆ دوبارە سازدانەوەی حکومەت و دەسەڵاتێک کە لەسەر دەستی عادل عەبدوڵ مەهدیدا، لەبەردەم ڕاپەڕینی جەماوەری کارگەرو زەحمەتکێشدا، سەرەڕای دەستبردنی بۆ سەرکوتگەریەکی خوێناوی، شکستی خوارد و نەیتوانی خۆی ڕابگرێ. وەهەم ئەم هەڵبژاردنە پێشوەختەیە تاکتیکێک بێت بۆ خاوکردنەوەی تەوژمی ناڕەزایەتیەکانی جەماوەر کەخۆی لەڕاپەڕینی ئۆکتۆبەردا نمایش کردبوو، بەلام ئێستا دۆخەکە گۆڕدراوە و هاوکێشە چینایەتیەکان چ لەبەرەی ناوخۆی هێزە بۆرژوازیەکان خۆیانداو چ لەهاوکێشەی هێزی نێوان خەڵکی ناڕازی وحکومەت ودەسەڵاتدا لەئارادابووە، گۆرانی بەسەردا هاتووە و ملیان بەدۆخێکی تازەوە ناوە. تەنانەت ناکۆکیەکانی نێوان ئیران و ئەمریکا و لایەنگرانیان لەعێراقدا چۆتە ئاستێکی ترەوە و هەموو ئەمانەش چارەنوسی ئەم هەڵبژاردنە پێشوەختەیەی بردۆتە دۆخێکی نادیارو ناڕوونەوە. بەواتایەکی تر ئیستا ئیتر دۆخەکە لەوەدا نەماوە کە فاکتۆری ڕێکەوتنی نێوان هێزەکانی ئیسلامی سیاسی بەشیعەو سونەوە، بە ناسیونالیستە عەرەبی و کوردیەکانەوە، بەلایەنگرانی ئەمریکاو هێزە میلیشیایەکانی سەر بەئیرانەوە، بڕیار لەسەر ئەنجامدانی هەڵبژارادن بدەن و لەم دۆخەی ئێستا تێپەڕن وحکومەتی تازە سازبدەنەوە. ئێستا ئیتر قەیرانی سەراپاگیری سیستەم و دەسەڵاتی چینی بۆرژوازی هێندە قوڵ وفراوانە ڕێگەنادات بەوەی کەڕێکەوتنی بەتەنهای لایەنەکان و وەلانانی ناکۆکیەکانی نێوانیان، ئەگەر بەشێوەیەکی کاتیش بێت، خۆبەخۆ بەربەستەکانی بەردەم ئەنجامدانی هەڵبژاردن لابباو فرسەتی دەربازبوون لەم گێژاوەی ئێستا بڕەخسێنی و حکومەتێکی تازەی بۆرژوازی لێبکەوێتەوە. بەڵام قوڵبوونەوە و فراوانبوونەوەی قەیرانی دەسەڵاتدارێتی و بنبەستێک کەتێی کەوتووە، بەچ مانایەکە؟

سەرەتا خودی بێوەڵامی چینی دەسەڵاتدار لەعێراقدا، بەکێشە ئابوری و سیاسی و ئیدرایەکان و بەرینبوونەوەی گەندەڵی و تاڵانچێتی و سەرهەڵدانی قەڵشتێکی چینایەتی، هاوکات بێتوانایی حکومەت لەوەڵامدانەوە بەمەسەلەی ئەمنیەت و لەدەستدانی کۆنترۆڵی دۆخی شارەکان، بەیەکجاری هەژمونی حکومەت و دەزگا ئەمنیەکانی خستۆتە ژێڕ پرسیارەوە و جڵەوی ئیدارەدانی دۆخەکەی لەدەستداوە. ڕووداوەکانی ئەم دواییانە، هەر لە سەرهەڵدانەوەی تیرۆرو تەقینەوەکانەوە تا مانۆڕە سەربازیەکانی هێزە میلیشیاییەکان لەنێوەڕاستی شەقامەکانی بەغداو شکاندنی شکۆی کازمی و حکومەتەکەی، تا موشەکباران کردنی پێگەی ئەمریکا چ لەبەغداو چ لەهەولێر و چالاکبوونەوەی میلیشیاکانی سەر بەئێران، ئەمانە نەک هەر دۆخی ئەمنیان لەبەردەم ئەنجامدانی هەڵبژرادندا نەهیشتۆتەوە، بگرە چەککردنی دەستەوتاقمە میلیشیاییەکانی کردۆتە پێشمەرجێک بۆ ئەنجامدان و بەڕێوەبردنی هەڵبژاردنەکە، ئەمە ئەو بابەتەیە کەهەمولایەنەکان بەخودی نەتەوە یەکگرتوەکانیشەوە، کە یەکێک لەلایەنە چاودێرەکان بەسەر هەڵبژردنەکەدا، قسەی لەسەردەکەن. لەکەنار ئەم خاڵانەوە مەسەلەی داڕمانی خزمەتگوزاریەکان و نەبونی ئاو کارەبا و خزمەتگوزاری پێویستی تەندروستی و بەرینبوونەوەی هەژاری و بێکاری و دەیان دەردو مەینەتی تر.. هەموو ئەمانە بێبڕواییەکی گەورەی بەحکومەت و ڕەوت و حزبەکانی چینی بۆرژوازی لەنێو خەڵکی کارگەرو زەحمەتکێشدا کردۆتە هوشیاریەکی چەسپاو و وەلانانی ئەم دەسەڵات و سیستەمەی کردۆتە خواستێکی بەرین  و فراوان لەنێویاندا.

ئەگەر هەموو ئەم واقعیەتانەی سەرەوە لەکەنار یەکدا ڕابگرین، ئەوا بەو ئەنجامە دەگەین کە ئیتر سندوقەکانی دەنگدان و فریودانی خەڵك لەژێر پەردەی دیموکراسی و هەڵبژرادندا، ناتوانێت تاکتیکێکی کارای دەستی چینی بۆرژوازی و ڕەوەتەکانی بێت بۆ تێپەرین لەو قەیرانەو لەو بنبەستەو لەو دۆخە سیاسی و ئابوری و کۆمەڵایەتییەی کە دەسەڵاتدارێتی چینی بۆرژوازی تێیدا چەقیوە. بەدیوێکی تریشدا ئیتر بانگەشەکردن بۆ هەڵبژاردن ناتوانێت تاکتیک و ڕێگایەک بێت بۆ رازیکردنی جەماوەرێکی بەرینی ناڕازی کەهوشیار بۆتەوە بەسیناریۆی هەڵبژاردن و ئەو یاریە گڵاوەی کەحزبەکان لەژێر ناوی “پرۆسەی سیاسی” دا دەیبەن بەڕیوە. لەوەها دۆخێکدایە کە ڕەوتی سەدر ناچاردەکات بەکشانەوە لەهەڵبژرادن. بەتایبەتی بەدوای فەزیحەی سوتانی نەخۆشخانەکان و مانۆری هێزە میلیشیاییەکانی سەر بەجمهوری ئیسلامی ئێران و لەکۆنتڕۆڵ دەرچونی دۆخی ئەمنی شارەکان. ڕەوتی سەدر لەگەڵ ئەوەدا کە بەو ڕاستیە گەیشتووە دۆخەکە بەیەکجاری لەدژی بەشداریکردنی ڕێژەیەکی زۆری هاوڵاتیانە لەم هەڵبژرادنەدا، لەهەمانکاتدا دەرکی بەوەش کردووە کەجێگاو ڕێگای خۆی لەنێو خەڵکی ناڕازیدا کەوتۆتە ژێر پرسیارەوە و تادێت ئیعتباری خۆی لەدەست دەدات و لێرەشەوە بەدەست هێنانەوەی ئەو ڕێژەی کەلە دەنگدانەکانی پێشوتردا، بەمسۆگەرکردنی ٥٤ کورسی لەپەرلەماندا گەیشت، کردۆتە ئەگەرێکی مەحاڵ. بەواتایەکی تر قوڵبونەوەی قەیرانی دەسەڵات و بێتوانایی حکومەت کەڕەوتی سەدر یەکێکە لەلایەنە پێکهێنەرەکانی، لەگۆشەیەکی خۆیدا، جێگاو ڕیگای ڕەوتی سەدری لەپەیوەند بەجەماوەرو ناڕەزایەتیەکانی ئەم دەورەیەوە، خستۆتە ژێر پرسیارەوە، بەتایبەتی کەڕەوتی سەدر وەک باڵیکی ئیسلامی سیاسی شیعی، کەخۆی لە”بەرەی ناڕەزایەتیەکانی خەڵک”دا، پێناسە دەکرد و وەک لایەنێک پۆزی دژایەتیکردنی فەسادو گەندەڵی لێدەداو هەوڵیدەدا وەک هێز و بەدیلێکی نیشتمانی و سەربەخۆ لەو لایەنە شیعیانەی تر کەسەر بەئێران و ئەمریکان، خۆی بناسێنی و لەم ڕێگەیەوە سواری شەپۆلی ناڕەزایەتیەکانی جەماوەر ببێ و ئیعتباری جەماوەی بەدەست بهێنێ، ئیستا کەوتۆتە ژێر پرسیارەوە. ئێستا دۆخەکە بەوەگەیشتوە کەهیچ یەک لەلایەنە بەشدارەکان چ لەحکومەت و چ بەشدار لەپرۆسەی سیاسی عیراقدا، ناتوانن و نایانەوێت وەڵام بەئەمنیەت و نان و کارو بژێوی هاوڵاتیان بدەنەوە وکۆمەلگا لەم گێژاو و زەلکاوە دەرکێشن. لەبەرامبەریشدا ئەوە خەڵکی کارگەرو زەحمەتکێشی عێراقە کە کەمترین خۆشباوەڕییان نەک هەر بەهەڵبژاردن نەماوە، بگرە بەیاریەکی سیاسی لایەنەکان بۆ بەدەستهێنانی پلەو پایەو کۆکردنەوەی سەرمایە و داهات دەزانن.

خەڵکی کارگەرو زەحمەتکێش بەپێی ئەزمونی چەندین ساڵەیان لەگەڵ ئەم دەسەڵاتەو ئەم حزب و لایەنانەدا، کەژیانی خەڵکیان هاڕیوە، بەو ڕاستیە گەیشتوون کە نە کازمی و عامری نەحەکیم و نە سەدر، نەلایەنی سونی و نە شیعی، تەنانەت نە لایەنگرانی ئەمریکاو نە میلیشیاکانی سەربەکۆماری ئیسلامی ئێران.. هیچکامیان، هێز ولایەنی وەڵامدەرەوە نین بە ئەمنیەت و ژیان و بژێوی هاولاتیان، بۆیە ئەوان بەشداریکردن لەهەڵبژاردندا، بەڕێگای خۆیان نازانن تا ئاڵوگۆڕێک لەژیانیاندا بەدیبهێنن. ئەمە ئەو فاکتۆرە سەرەکیەیە کە سەدری ناچار بەکشانەوە لەهەڵبژاردن کردووە. بێگومان ئامانج لەم هەڵوێستەشی هەوڵدانە بۆ بەدەستهێنانەوەی ئیعتبارو حەیسیەتی جەماوەریە، کەلەدۆخی ئێستادا، چۆتە ژێر پرسیارەوە.

سەرەنجام سەدر وەیا هەر ڕەوتێکی تر ئەگەر بکشێتەوە وەیا بگەڕیتەوە بۆ نێو ئەو یاریە سیاسیەی کە ناویان ناوە دیموکراسی و هەڵبژرادن، کارێکی تر ئەنجام نادەن جگەلەوەی کە خەڵکی کارگەرو زەحمەتکێش، بکەنە ئامرازی سازدانەوەی حکومەت و سیستەمێک کەسەرچاوەو هۆکاری سەرەکی بووە بۆ هەژاری و بێکاری و بێخزمەتگوزاری و تێکچونی ئەمنیەتی کۆمەڵایەتی و ئەو زەلکاوەی کە کۆمەڵگای تێداڕاگیراوە.. هەربۆیە خۆجیاکردنەوەی جەماوەری ناڕازی لەسەدریەکان و هەر ڕەوتێکی تری بۆرژوازی و لەمەیداندا مانەوەیان وەک یەک جولانەوەی سیاسی چینایەتی و سەربەخۆ، کەخواستی وەلانانی ئەم دەسەڵاتەو هێنانەکایەوەی دەسەڵاتدارێتی جەماوەری ڕێکخراو لەشوراکاندا، کردبێتە ئامانج، تەنها وەلامە بەدۆخی ئیستا وسینارێۆیەک کە گەندەڵکاران ناویان ناوە هەڵبژرادن.

٢٤/٢٠٢١