hkkurdistan
عەبدوڵا مەحمود …
خەڵکی کوردستانی عێراق، تەنها دوای مانگێک بەسەر خرۆشان و ڕاپەرینی جەماوەریاندا، لەگەڵ گەڕانەوەی سوپای شکستخواردوو وە قەسابیکراوی عێراقدا، ناچار بە کۆڕەوێکی گشتی و ملیۆنی بوون.
هۆکارە سەرەکیەکانی ئەم ئاوارەییە، لەلایەکەوە هەڵکردنی گلۆپی سەوزی ئەمریکا بۆ رژێمی بەعس، درندەیی ئەزموونکراوی پێشوی سوپای عێراق، خۆشباوەری خەڵکی کوردستان بە ئەمریکا و حزبەکانی بزوتنەوەی کوردایەتی بوو.
ئەمریکاو رۆژاوا کاتێک بینیان بۆشاییەکی سیاسی لەئاکامی ڕاپەرینی خەڵکیدا لە بەشێکی فراوانی کوردستاندا پێکهاتووە، وەکو دەرچوون لە سیاسەت و نەخشەکانی خۆیان تەماشایان کرد، چونکە لەڕوانگەی ئەمریکاوە یەکپارچە مانەوەی عێراق، لایەنیكی گرنگ لە نەخشە و پلانی جەنگیان بوو. بۆ بەرگرتن بە هەرەشە یان ئەگەری لێکدابڕانی بەشێک لەعێراق کە کوردستان بوو، گڵۆپی سەوزیان بۆ سوپاو رژیمی عێراق هەڵکرد، تا ئەو بۆشاییە سیاسیەی بەهۆی ڕاپەرینەوە دروست ببوو لەڕێگای گەڕانەوەی هێزەکانی عێراقەوە پڕی بکەنەوەو بەر بەهەر هەوڵ و ویستێکی جیابوونەوەی ئەو بەشەی کوردستان لە عێراقدا بگرن.
هاوکات بەو هۆیەوە کە ئەزموونی رژێمی بەعس و سوپاکەی، تاڵاوێکی کەموێنەی لە رێگای دەیان سیاسەتی پاکتاوی قەومی، بەسەر خەڵکی کوردستان هێنابوو، خەڵک لە ترسی تۆڵەی سوپای بەعس، لە بەرامبەر ڕاپەرین و خۆ بەستنەوەیان بە ئەمریکاوە، ناچار بەوە بوون گیانی خۆیان لەدەست سوپا و دەسەڵاتی بەعس رزگار بکەن و بۆ ئەم مەبەستەش رێگای ئاوارەییان گرتەبەر.
خۆشباوەری بە ئەمریکا و رۆژاوا، بەوێنەی فریادڕەسی خەڵکی عیراق و کوردستان لەدەستی بەعس، وەکو ئاسۆیەکی زاڵ رای گشتی خەڵکی کوردستانی تەنیبوو، بە پشت تێکردنی ئەمریکا و دەستشلکردنی لەبەرامبەر سوپای عێراقدا، قەڵەمی دەستوپێی خەڵکی کوردستان شکاو جارێکی تر هاواری “ئەمریکا خیانەتی لێمان کرد!”، ئەو دەروازەیەی کردەوە کە خەڵک خۆی بەبێ پشتوپەنا ببینێت و ناچار بێت خۆی لەدەستی دێوەزمە رزگار بکات.
دیارە خۆشباوەی جەماوەری کوردستان بە بزوتنەوەی کوردایەتی و حزبەکانی و دەستبردنیان بۆ ڕاپەرین لەژێر سایەی ئاسۆی سیاسی ئەوان، کە ئەوانیش ئاسۆی دوبارە هاتنەوە مەیدانیان بە سیاسەتەکانی ئەمریکاوە شەتەک دابوو، زەمینەکانی داڕمانی ئیرادەی جەماوەری ئامادەکردبوو.
بەو هۆیە زۆر سادەیەو لەوەش زیاتر بەهۆی ئەوەی کە ڕاپەرین بەرهەمی خەباتی لە پێشتری خەڵکی کوردستان، لەدژی رژێمی بەعس نەبوو. لاوازبوونی بەعس، ئاکامی چوونەپیشەوەی هەنگاو بەهەنگاوی خەباتی سیاسی و جەماوەری و تەنانەت چەکداری حزبەکانی بزوتنەوەی کوردایەتی نەبوو، بەڵکو لاواز بوون و شکستی بەعس بەر ئەنجامی جەنگ و ملهوری و سیاسەتی ئەمریکا بوو. لەم دۆخەدا کە ڕاپەرین لەهەر ناوەرۆکێکی شۆرشگێرانە و پێشکەوتنخوازانە خاڵی بوو، چاوەڕوانی لەوەی دەستکەوتەکانی بۆ جەماوەری ڕاپەریو بێت، لە وەهم زیاتر نەیدەتوانی زیاتر بێت. دیارە گروپ و ریکخراوەی چەپ و کۆمۆنیست بەشدار و ئامادەییان لە راپەرین و بەر لەراپەریندا هەبوو، بەڵام ئاسۆی زاڵ بەسەر شەقام و لە ئاستی گشتی و کۆمەڵایەتیدا، ئاسۆی بزوتنەوەی کوردایەتی و حزبەکانی بوو.
لەگەڵ بیستنی هەواڵی گەڕانەوەی سوپای قەسابیکراوی بەعسدا، بەر لە خەڵکی ئەزموون دیدە بە دەسەڵاتی بەعس، سەرانی حزبەکانی بزوتنەوەی کوردایەتی و هێزە چەکدارەکانیان، ئەندازیارانی ڕاپەرین بێ هیچ بەرگرییەک بەزینی خۆیان لەبەرامبەر سوپای بەعسدا، بە راکردن نیشاندا و خەڵکی کوردستانیش بەناچاری رێگای چۆڵکردنی شار و شارۆچەکەکانی گرتەبەر. لەماوەی چەند رۆژێکدا بە ملیۆنان ئینسان ئاوارەی سنورەکان و وڵاتە درندەکانی ناوچەکە بوون.
ئاوارەیی خەڵکی کوردستان هێندە گەورە بوو، ئەگەر لە سەدا پێنج کەمتری ئەم خەڵکە ئیرادەی شۆرشگێرانەی هەبوایە نەک دەیتوانی بەرگری لە هاتنە پیشەوەی سوپای بەعس، بەڵکو دەیتوانی ئەو سوپایە تێک بشکێنیت و ئاوارەیەکیش روو نەدات. بەتایبەتیش کە سوپای عێراق پیشتر تێکشکابوو، بەڵام چونکە مۆتوری جوڵەو ئیرادەی جەماوەری بەدەستی ئەمریکا و ووڵاتانی رۆژاوا و سەرانی حزبەکانی بزوتنەوەی کوردیەتییەوە ئاراستە دەکرا، هەر ئەو واقعیەتە تاڵە دەیتوانی چاوەروان بکرێت.
کارەساتی ئاوارەیی هێندە دڵتەزین بوو، کە سەرنجی رای گشتی دنیای بەدوای خۆیدا کێش کرد، بەڵام دوبارە ئەمریکاو رۆژوا لەجیاتی گرتنەبەری رێگا و نەخشەیەکی سیاسی بۆ کۆتاییهێنان بە دوبارەبوونەوەی ئەو کارەساتانە و مامەڵەکردنی لەگەڵی بە وێنەی پرسێکی سیاسی، بە هێنانی بریاری ٦٨٨ کە بەهێڵی ٣٦ یان دژە فڕینی((No-fly zone ناسراوە، کێشەی سیاسی خەڵکی کوردستانیان هینایەخوارەوە بۆ کێشەی ئاوارەیی و بەرگێکی رووتی ئینسانیان کردە بەری. بەمەش زەمینەو پایەکانی مانەوەی پرسی سیاسی خەڵکی کوردستانیان بە چارەسەرنەکراوی هێشتەوە، کە تائێستاش خەڵکی کوردستان قوربانیەکەی دەدەن.
لەناو جەرگەی ئاوارەیی ملیۆنی خەڵکی کوردستاندا و ئەو مەرگەساتە دڵتەزێنانەی روویان دەدا، سەرانی حزبەکانی بزوتنەوەی کوردایەتی لەلایەکەوە پێشوازییان لە بریاری ئەنجومەنی نەتەوە یەکگرتوەکان کرد کە پرسی سیاسی خەڵکی کوردستانی هێنایەخوارەوە بۆ پرسی ئاوارەکان و هاوکاتیش بەسەر مەرگی قوربانیانی ئاوارەییدا، کەوتنە گفتوگۆ لەگەڵ ئەو رژێمەی چەند رۆژ لەوەبەر هێرشی هێنابووە سەر خەڵکی کوردستان، بەمەش بۆ چەندەمین جار ئەو راستییە سەلماوەیان خستەوە ڕوو، کە ئەمانە هێزی رەشن.
حزبەکانی بزوتنەوەی کوردایەتی لەگەڵ ئەوەدا بەشدار لەتاوانی ئاوارەیی خەڵکی کوردستان بوون و هاوکاتیش پێشوازیان لە بڕیاری لەباربردنی سیاسیبوونی ئاوارەیی ئەنجومەنی نەتەوە یەکگرتوەکان کرد و کەوتنە گفتوگۆ لەگەڵ رژێمی بەعس، کەچی تا ئێستاش مامەڵە بە پرسی کارەساتی ئاوارەیی و سەرجەم تاوانەکانی تری دەستی بەعسەوە دەکەن و وەکو سەرمایەی سیاسی و کارتی سیاسی لە سات و سەوداکانیادا، بەدەستیەوە دەگرن.
هیچ تاوانکارییەکی ئەمریکا و ووڵاتانی رۆژاوا، بەعس و وڵاتانی ناوچەکە، لەدژی خەڵکی کوردستان و ئیرادەی سیاسیەکەی نییە، کە حزبەکانی بزوتنەوەی کوردایەتی تیایدا هاوکار و بەشدار نەبووبن، کەچی هێشتا خۆیان بەپرسی سیاسی و حقوقی خەڵکی کوردستانەوە هەڵواسیوەو بەمانەوەی ئەو پرسە سیاسیەش زەمانەتی مانەوەی خۆیان کردووە.
زۆر دەمێکەیە کارنامەی دژە ئینسانی بزوتنەوەی کوردایەتی و حزبەکانی، بۆ خەڵکی کوردستان، لەسەردەمی شاخ و شاریاندا، لەسەردەمی ئۆپۆزیسیۆن بوون و ٣٠ ساڵەی دەسەڵاتی رەشیاندا، ئەزموون کراوە. بۆیە خواستی خەڵکی کوردستان بۆ ڕاماڵینیان، بەئاراستەی بە کردەوە راماڵینیان بۆتە کردەیەکی پێویست، کە بۆ هەمیشە ئەم جۆرە لەدەسەڵاتی سیاسی لەکۆڵ جەماوەری خەڵك بکاتەوە و مۆدیلیکی تر لەدەسەڵات و سیاسەت، جێگای بگرێتەوە، کە ئینسان تیایدا بەهای خۆی هەبێت و مافی پارێزاو بێت و ئیرادەی ئینسان تیایدا میحوەر بیت و ئازادی و خۆشبەختی، بۆ هەموو تاکێک بەرجەستە بێت… ئەمەش کاری کۆمۆنیزم و چینی کریکاریی ڕیکخراوە.
