hkkurdistan
عەبدوڵا مەحمود …
لەگەڵ دەستپێکی ئەزمەی کەنداودا و بەدیاریکراویش بەدوای لاوازبوونی ڕژیمی بەعسدا لە ئاکامی جەنگ و لەشکرکێشی ئەمریکادا، بلۆکی چەپ و کۆمۆنیزم لەچوارچێوەی ریزیکی بەرین لە کەسایەتی سەربەخۆ و دەستەو رێکخراو گروپەکانیان… ئامادەکارییان بۆ بەشداری بەکردەوە لە رووداوەکانی ئەو کاتەدا دەست بۆ برد. ئەم بلۆکە لە چەپ و کۆمۆنیزم بەجیا لەوەی لەوەرێخستنی راپەریندا، لەرێگای پێکهێنانی کۆمیتەکانی راپەرین و خستنەڕووی بۆچوون بەیانی سیاسیدا، بەشداری ڕاپەرینی کرد، لەگەڵ دروستبوونی بۆشایی سیاسی و ئیداریش بە پێچانەوەی بارگە و بنە و دەسەڵاتی بەعس، دەستی بۆ پیکیهێنانی شوراکان برد. لەشارەکانی سلێمانی و هەولێر و پاشان کەرکوکدا. لە زۆرێک لەکارگەکان، ناوەندەکان، گەرەکەکان، شوراکان پێکهێنران. دەستبردنی چەپ و کۆمۆنیستەکان بۆ پێکهێنانی شوراکان لە هەلومەرجی کۆنەپەرستانەی ئەو کاتەدا، ڕوداوێکی یەکجار گەورەو وەرچەرخانێکی بەرجەستە لەکار و هەڵسوڕانی چەپ و کۆمۆنیزم و هاوکاتیش سەرەتا دەورەیەکی نوێ لەگۆرەپانی سیاسی کوردستاندا بوو. تا ئەوکاتە گۆرەپانی سیاسی کوردستان، پاوانی رۆڵ و پێگەی بزوتنەوەی کوردایەتی و حزبەکانی بوو. هاتنە مەیدانی چەپ و کۆمۆنیستەکان و دەستبردنیان بۆ پێکهێنانی شوراکان، کۆتایی بە پاوانکاری تاک لایەنەی بزوتنەوەی کوردایەتی هێنا و بەکردە بزوتنەوەیەکی تر کە چەپ و کۆمۆنیزم خاوەندارێتیان دەکرد، هاتە سەر گۆرەپانی سیاسی و بەرامبەرکێ لەگەڵ بزوتنەوەی کوردایەتی. بۆیەکەمین جار بوو چینی کریکار و رەوتی ئازادیخوازی و پێشکەوتنخوازی و یەکسانیخوازی لە کۆمەڵگەی کوردستاندا، بە کردەوە و لە مەیدانی سیاسی و کۆمەڵایەتیدا نوینەرایەتی بکرێت.
جەماوەری کرێکارو بێبەشی کوردستان تا رادەیەکی بەرچاو پێشوازیان لە بزوتنەوەی کریکاریی و کۆمۆنیستی و بلۆکی چەپ و کۆمۆنیزم و شوراکان، کرد. ئەمەش بەجیا لەوەی کە بۆیەکەمین جار بوو بزوتنەوەی کریکاریی و ئازادیخوازی نوێنەرایەتی بکرێت، وە بەجیا لەکاریگەی چەپ و کۆمۆنیزمی ئیران لەسەری، هاوکات ئاکامی خستنە رووی نەریتیكی تر لەچۆنیەتی بەڕیوەبردنی کۆمەڵگە، بەشداری راستەوخۆی جەماوەری نواندنی ئیرادەی خۆی، هێنانەگۆری دەیان پرسی تر بۆ ناوچوارچێوەی گشتی کایەی سیاسی و ململانێکان، بوو.
میلتانت بوون و ماکسیمالیست بوون بەجەرائەتەوە وەستانەوە بەرووی ناسیونالیزم و رەگەی کوردایەتی و نەریتەکانیدا، لە کاتێکدا خۆشباوەری بەئەمریکا و غەرب و بەتایبەتیش بەبزوتنەوەی کوردایەتی لەوپەڕی خۆیدا بوو، تایبەتمەندی و لایەنێکی جیاکەرەوەی بەرجەستەی چەپ و کۆمۆنیزم لەگەڵ هەموو رەوت و بزوتنەوە کۆمەڵاتییە بۆرژوازییەکان بوو.
بانگەوازی ئازادی بێ قەیدو شەرتی سیاسی، باسی بردنە سەری کرێ و سەعات کار، یەکسانی ژن و پیاو و چوون بەگژ کوشتاری ژناندا بە پاساوی شەرەفپارێزی، سەنگەرگرتنی ئاشکرا بەرووی کۆنەپەرستی دینیدا… سەرەکی ترین ئەو مەسەلانە بوون کە بەرامبەر بزوتنەوەی کوردایەتیدا و بۆ یەکەمین جاریش بە شێوەی زۆر ڕاشکاوانە هێنرانە ناو کۆمەڵگەی کوردستان و دواتریش بوونە سەنتیزی ململانێی لەگەڵ بزوتنەوەی کوردایەتی.
لەگەڵ ئەوەدا کە چەپ و کۆمۆنیزم بەهۆی نارۆشنی و نائامادەیی و کەم ئەزموونی خۆیەوە، نەیتوانی بەرگەی ئەو هەلومەرجە سەختە لەناو ئەو کەشە جیهانیە کۆنەپەرستیەی ئەو کاتە بگرێت و رووبەڕووی ملهوری بزوتنەوەی کوردایەتی و هەرەشەکانی بەعس بێتەوە و بەرگری لەشوراکان بکات و شوراکان چەکدار بکات و بیانکاتە سەنگەری بەرگری و جێخستنی دەسەڵاتداریەتیەکی تری ڕەگ داکوتاو… بەڵام خودی هاتنە مەیدان و ئەم چەپ و کۆمۆنیزمە سەرباری هەموو کەم و کوڕییەکان لە دریژەی خۆیدا دەستی بە حزبی خۆی دەگات و حزبی کۆمۆنیستی کریکاریی پێکدەهێنێت. پێکهینانی حزبی کۆمۆنیستی کریکارییش سەرباری کەم و کوڕییەکان و چۆنیەتی پێکهاتنی، تا کۆتاییەکانی ساڵی ٢٠٠٠ برگەیەکی ترە لەرەوتی پیشرەوی هەمان ئەو بلۆکە چەپ و کۆمۆنیستە کە شوراکانی پێکهێنا و نەریتیکی تەواو جیاوازی لە نەریتی بۆرژوازی و رەوتەکانی بۆ بەڕیوەبردنی کۆمەڵگەو پیادەکردنی دەسەڵاتی سیاسی خستە ڕوو.
ئیستا دوای ٣٠ ساڵ بەسەر ئەزموونی شوراکان و ٢٧ ساڵیش بەسەر پیکهێنانی حزبی کۆمۆنیستی کریکاریی عیراق و زیاتر لە دەهەیەکیش بەسەر پیکهاتنی حزبی کۆمۆنیستی کریکاریی کوردستاندا، کۆمەڵگەی عێراق و کوردستان لەهەموو کات زۆرتر پێویستی بەکارایی ڕوڵ نواندن و کاریگەری سیاسی کۆمۆنیزم و حزبی سیاسییەکەیەتی… بەتایبەتی کە خۆشباوەری بە بزوتنەوە سیاسی و کۆمەڵایەتیە بۆرژوازییەکان نەک هەر رەویوەتەوە، بەڵکو هاتنە مەیدان بۆ رووبەرووبوونەوەیان و راماڵینیان بۆتە خواست و ویستێکی فراوانی جەماوەری.
مەرجێکی سەرەکی دانانی کاریگەری سیاسەتی کۆمۆنیستی، چ لە عێراق و چ لە کوردستاندا، دەستبردنیەتی بۆ بەدەستەوە گرتنی پرۆژەی سیاسی دیاریکراو، پرۆژەی سیاسی وا، کە سەنتیزی ململانێی لەسەر دەسەڵات دەکاتە مەبنا… کۆمۆنیزم ئەگەر نەبێتە هەڵگری پرۆژەی سیاسی رۆشن بۆ وەڵامدانەوە بە سەرەکیترین گرفتە سیاسی و کۆمەڵایەتیەکانی کۆمەڵگەی سەردەمی خۆی، تەنها لە کەنار کۆمەڵگەدا دەتوانێ بمێنێتەوە و هەستیاریشی هەست پێنەکرێت.
ئەمڕۆ کۆمەڵگەی عێراق و کوردستان، کە هەر یەکەیان بەدەست دەیان گرفتی سیاسی، ئابوری، کۆمەڵایەتی، ئەمنی، دەسەڵاتدارێتی، ناوچەیی و جیهانی بەرەو ڕوون… لەهەموو کات زۆتر پیویستی بە چەپ و کۆمۆنیزمی حزبی کۆمۆنیستی هەیە، کە لەڕیگای بەدەستەوە گرتنی پرۆژەکانیەوە، وەکو ساڵی ١٩٩١ بێتە مەیدان و نوێنەرایەتی بزوتنەوەی چەپ و کۆمۆنیزم و چینی کریکار بکات و جیاوازییەکانی خۆی، نەریت و سونەتی خەباتکارانەی خۆی، پرۆژەکانی خۆی، بخاتە ڕوو. چەپ و کۆمۆنیزم و شوراکان بۆیە پیشوازیان لێکرا، چونکە نەک تەنها جیاوازییەکانی خۆیان لەگەڵ رەوت و بزوتنەوە کۆمەڵایەتیەکان خستە روو، بەڵکو تاڕادەیەک باش کەوتنە بەرامبەریان.
ئەوەی چەپ و کۆمۆنیزم و حزبەکانی ئێستا ئامادە و رۆڵی بەرجەستەیان نابینرێت، بەجیا لەوەی رۆشن نییەو بەشێوەی دیاریکراو نازانن چیان دەوێت و دەبێ لە رێگای کام پرۆژەی سیاسی بناغەییەوە بچنە بەرامبەرکێی بزوتنەوە بۆرژوازییەکان و دەسەڵات. لەوەش واوەتر، جیاوازییە بنەرەتیی و ریشەییە ناسنامەیەکەی خۆیان لە زمینەی ریکخستن، تەبلیغ و تەرویج و کردەی سیاسی، وە لەمەیدانی پراکتیکیدا لەگەڵ رەوتە سیاسیەکانی تری بۆرژوازیدا، هێندە لاواز بووە، کە درککردنی تا دێت سەختر دەبێتەوە.
دەتوانین بلێێن ئێستا تورەیی نەفرەتی چینی کریکارو بێبەشانی کۆمەڵگە، لەلایەن چەپ و کۆمۆنیزمەوە نەک نوینەرایەتی ناکرێت، بەڵکو داواو زمانی تەبلیغی و پرۆژەکان و نەریتەکانی خەباتی، زۆر لەخوار ئاستی نارەزایەتی و توڕەیی چینی کریکار و ئوردی بیبەشانەوەیە. ئەو ملیتانت بوون و ماکسمالیست بوونەی چەپ و کۆمۆنیزم لەدڵی خۆشباوەری بێ سنوری جەماوەری کە بە بزوتنەوەی کوردایەتی حزبەکانی لە ساڵی ١٩٩١ ساڵانی دواتری هەیبوو، خاڵێکی سەرەکی رووهێنانی چینی کریکار و بێبەشان بوو بۆ کۆمۆنیزم و چەپ، کەحزبە بۆژوازییەکان و نووسەرانیان لە ژیر گوشاری ئێمەدا، تۆمەتباریان دەکردین بە توندرەوی و رەچاونەکردنی واقعیەتی کۆمەڵگەی کوردستان.
دوای ٣٠ ساڵ بەسەر شوارکان و بزوتنەوەی شورایی و رۆڵی چەپ و کۆمۆنیستەکاندا، یەکێک لەو لایەن و زەمینانەی چەپ و کۆمۆنیزم پیویستە بەدەستیەوە بگرێت، بەجیا لە خستنەرووی جیاوازییە چینایەتی و ریشەیەکانی لەرێگای پرۆژەو سیاسەتە دیاریکراوەکانی، پێویستی بەوەیە میلیتانتبوونی و ماکسیمالیست بوونی خۆی لە مەیدانی تەبلیغ و تەرویج و خستنەرووی سیاسەتەکانیدا بخاتە ڕوو…. ئیدە و ئامانج و نەریتە کۆمۆنیستییەکان، بەپێچەوانەی ئیدە و ئامانج و نەریتە بۆرژوازییەکان، خواست و ویستی چینی کریکار و بێبەشانی کۆمەڵگەن.
ناوەراستی ئازاری ٢٠٢١
تێبینی: ئەم دیمانەیە لە ئۆکتۆبەری ژمارە ٧ بڵاوبۆتەوە…
