hkkurdistan
عەبدوڵا مەحمود
لەم چەند ڕۆژەی ڕابردوودا، مستەفا کازمی، سەرۆک وەزیرانی عێراق، سەردانی هەرێمی کوردستانی کرد. لەم سەردانەیدا کازمی لەگەڵ بەرپرسانی هەردوو زۆنی زەرد و سەوز و زۆربەی حزبەکان کۆبۆوەو سەردانی بەشێک لەدەروازە سنورییەکان و چەندین شارو شارۆچکە و بەشێک لە خەڵکی پەراوێزخراو و زوڵملێکراوی دەستی بەعسی کرد.
هاتنی کازمی لێکدانەوەو خوێندنەوەی جۆراوجۆری بۆکرا، کرایە بابەتی گرنگی ڕاگەیاندنەکان و مادەیەکی باشیش بۆ توێژەر و چاودێرە سیاسیەکانی بۆرژازی کورد. بەجیا لە لێکدانەوە و بۆچوونی باو، لەم وتارەدا هەوڵدەدەین ئامانج لەسەردانەکەی کازمی و ئەو خوێندنەوانەی بۆی کرا، بخەینە ڕوو.
دەکرێت ئامانجەکانی هاتنی کازمی، زۆرو هەمەلایەنە بن، بەڵام لێرەدا تەنها ئاماژە بە لایەنە سەرەکی و ئامانجە میحوەرییەکانی دەکەین.
١/ لە کۆبونەوەکانی کازمی لەگەڵ سەرۆکی فەرەنسا و پاشانیش لەگەڵ گەورە بەرپرسانی ئەمریکادا، یەکێک لە خاڵەکانی ئاساییکردنەوەی پەیوەندیەکانی بەغداو هەرێم و بەدیاریکراویش پابەند بوون بەدەستور و پرسی بودجە و موچە بوو.
کازمی بەهاتنی بۆ کوردستان و چاوپێکەوتنی لەگەڵ بەرپرسانی دەسەڵاتی سیاسی هەرێمدا، نیەت پاکی بەغدای بە فەرەنساو ئەمریکا و بیروڕای فەرمی ڕاگەیاند، و هاوکاتیش تۆپی ململانێکانی داهاتووی هەرێم و بەغدای لە گۆرەپانی کوردستاندا بەجێهێشت، کە لەهەلومەرجێکی نوێی هاوسەنگی هێزی دوای ١٦ ئۆکتۆبەری ٢٠١٧دا، کەبەتەواوەتی باڵانسەکەی لە قازانجی بەغدا و بزووتنەوەی سیاسی و کۆمەڵایەتییە بۆژوازییەکانی عێراقدا شکاوەتەوە. ئەم سەردانەی وەکو دەستپێشخەریەک خستە ڕوو، کە تیایدا ئەمریکا و فەرەنساو دنیای فەرمی لە ئامادەیی خۆی بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ هەرێم لەچوارچێوەی دەستوردا، نیشاندا، وەکو دەوریەکی نوێ لە بەرخورد بە پرسەکانی نێوان دەسەڵاتی سیاسی بەغدا و هەرێم.
٢/ پرسی دەستور و پابەند بوون بەدەستور هەمیشە مادەیەکی سەرەکی دەسەڵاتی سیاسی بەغداو هەرێم بووە کە یەکتریان پێ تۆمەتبار کردووە. هەردوو لا کێشەکانی بەغداو هەرێمیان بە پابەند نەبوون بە دەستور دەگێرایەوە. کازمی لەم سەردانەیدا پرسی خاڵە سنورییەکان، فرۆشتنی نەوت، سوپای بەرگری سنوورەکان(حدود)، وەکو میحوەری باسەکانی لەگەڵ هەرێم بەدەستەوە گرت، کە هەموویان بەپێی دەستور لە سەڵاحیەت و لەژێر دەسەڵاتی ناوەندیدان و دەرهێنانیان لەدەستی دەسەڵاتی فیدرالیزمی هەرێمدا ئامانجێکی بوو. بەمەش توانایی و سەڵاحیەتەکانی دەسەڵاتی سیاسی هەرێم کلک و گوێ دەکات و هاوسەنگی هێز و باڵانسی بڕیاردان بە سودی بەغدا و دەسەڵاتی ناوەندی دەگۆڕێت. گفتوگۆکانی دواتریش دەچنە چوارچێوەی ئەم هاوسەنگی هێز و باڵانسە تازەیەوە.
٣/ هاتنی کازمی بۆ کوردستان، بەوێنەی سەرۆک وەزیرانی عێراق، لەکاتێکدا کازمی سەردانی بەشێکی زۆر لە شارەکانی عێراقی لە ناوەراست و خواروی عێراق کردووە و بانگەشەی گەڕانەوەی سەروەری بۆ حکومەت و پابەند بوون بە یاسا دەکات… پەیامێکی ڕۆشن بوو بە سەرجەم باڵەکانی بۆرژوازی عێراقی و حزب و لایەنە سیاسیەکانی، کەبە شێوەی هاوتەریب مامەڵەی هێزو لایەنە سیاسیەکانی عێراق دەکات و ئەوەش دەخاتە ڕوو کە خۆی بەسەرۆکی هەموو عێراقییەکان دەزانێت… جیا لەوانەش خاترجەمی دەبەخشێت بە وڵاتانی ناوچەکە کە عێراق وڵاتێکی یەکپارچەی خاوەن سەروەریی خۆیەتی.
٤/ کازمی کە ئاگاداری قڵشتی بەرینی نێوان جەماوەری کوردستانە لەگەڵ دەسەڵاتی سیاسی هەرێمدا، بە چوون و سەردانیکردنی چەند ناوچەیەک و کۆبونەوەی لەگەڵ بەشێک لەخەڵک، لەوانەش خەڵکانێکی زوڵملێکراوی دەستی بەعس و پەراوێزخراو، وەکو فریاد ڕەسێک خۆی نمایش کرد. جەماوەری گیرۆدەی دەستی حزبەکانیش بە کۆبونەوەیان لەدەوری کازمی، پەیامی “نا” وتن بەدەسەڵاتی حزبەکانی بزوتنەوەی کوردیەتیان پێشچاو خست، نەک ئەوەی عاشقی کازمی بن و وەکو فریاد ڕەسێک وێنای بکەن.
٥/ کازمی بەسەردانی کردنی هەردوو زۆنەکە و کۆبونەوەی جیاجیای لەگەڵ دەسەڵاتی سیاسی زۆنەکان، لەلایەکەوە؛ ویستی هاوسەنگی مامەڵەی خۆی لەنێوان هەردوو زۆنەکەدا ڕابگرێت و وڵاتانی ناوچەکەش کە ئەم زۆنانە وابەستەنی دڵنیا بکاتەوە لە بەڕەسمی ناسینی، واقعیەتی سیاسی هەرێم. لەلایەکی تریشەوە سەردانی بۆ هەردوو زۆنەکە بۆ بەهرەبەرداریکردن بوون لە ناکۆکی سیاسی نێوان دەسەڵاتی سیاسی هەردوو زۆنەکە بە سودی خۆی. خستنە ڕووی داخوازیش لەلایەن هەردوو پارێزگاری سلێمانی و هەڵەبجە بۆ بەردەم کازمی، بە ئاشکرا ڕەتکردنەوەی بەرپرسیاریەتی حکومەتی هەرێم و نیشاندانی پووچی حکومەتی نیشاندا. وە ئەوەی خستە ڕوو کە چاوەڕوانیان لە بەغدا زیاترە تا لە هەولێر، هەروەها شانی خۆشیان وەکو دەسەڵاتی زۆنی سەوز لە بەرپرسیاریەتی خاڵی کردەوە.
٦/ کازمی بەلەبەرچاوگرتنی دۆخی سیاسی هەرێم و شەپۆلی ناڕەزایەتی جەماوەری کە لەدەسەڵاتی سیاسی هەرێم هەیە، لەگەڵ هاوخەتەکانیدا لە کوردستان چاوی لە هەڵبژاردنەکانی داهاتووە، بۆ ئەم مەبەستەش لیستی خۆیان هەیە. ئەم سەردانەی وەکو یەکەمین کەمپەینی هەڵبژاردنەکان، پێش وادەی ڕاگەیەنراوی دەسپێکی هەڵبژاردنەکان کەڵکی لێوەرگرت، کەدەتوانێت وەکو سەرمایەیەکی سیاسی ئینتیخاباتی داهاتوو سودی لێوەربگرێت.
بەشێکی زۆر لە نووسەر و سیاسی و رۆژنامەنووس و شرۆڤە کارانی سیاسی بزوتنەوەی کوردایەتی هاتنی کازمیان وەک فریادڕەس و پاڵەوانی جەنگێکی براوەو سەرکەوتوو خستە ڕوو. هەر ئەم خێڵە لەنووسەر و رۆژنامەنووس و میدیاکار و شرۆڤەکارانی سیاسی لە دوای کەوتنی ڕژێمی بەعس و بەدیاریکراوی لەساڵی ٢٠٠٩ دا، لەهەلومەرجێکدا جەماوەری خەڵکی کوردستان قوڵپی ناڕەزایەتییەکانیان لەوپەری خۆیدا بوو، نەوشیروان مستەفاو پاشان گۆڕانیان وەکو فریادڕەس و پاڵەوان وێناکرد. وتیان نەوشیروان پیاوێکی سادەو خاکییە، لەگەڵ پێشمەرگەکانی قوڕکاری کردووە، گەندەڵ نییە، سادەیە، بەدوای خانوو سەیارەو سەرەوەتەوە نییە، حەزی لە نان و ماست و تەماتەی سورەوەکراو و پەڵپینە و خواردنی ڕەسەنی کوردەوارییە، سامانەکەی تەنها پاکەتی جگەرەو چەرخەکەیەتی… وە وێنەکەیان لە میدیاکاندا بە شانازییەوە خستە ڕوو وە وتیان باوکی هەژارانە. وتیان دژی تەوریسی سیاسی و گەندەڵییە و گۆڕانکاری ڕیشەیی دەکات.
کەچی پێچەوانەی هەموو ئەم درۆو فریوکاریەیان بە کردەوە سەلما. لەپێش هەموو شتیکدا بزوتنەوەی نارەزایەتی جەماوەری جڵەو کردو دەسەڵاتی دزو گەندەڵی لە ڕمان رزگار کرد. چوونە ناو دەسەڵاتی تاڵانچی خۆشخزمەت و سەرکوتکەرەوە کە ئەندازیاری” چوار ساڵی ئارامی کوردستان” نەوشیروان بوو. کاراکتەرە سیاسیەکانی گۆران بوونە هاوبەشی دزو تاڵانی بازرگانی سیاسی، سەروەت و سامانەکەی نەوشیروان بەر لەمردنی بەسەدان ملیۆن دۆلار خەمڵینرا لە پشکی کۆمپانیاکان و بازرگانی و زەویدا… کوڕەکانی بوونە هەمەکارەو تەوریسی سیاسی پارتی وبنەماڵەیان تۆختر کردووە، بەر لە مردنیشی سەروەتەکەی بەهی گۆڕانیشەوە تاپۆی سەر کوڕەکانی کرد و مەزارگەکەشی گردێکی داگیر کردو وەکو سەرانی هاوشێوەی خۆی چ بەزیندوویی لەتاڵانیدا بێ دریغ و چ بەمەرگی دنیایەک زەوی پاوان کرد و کرا بە مەعبەد و پەرستگای توێژێکی گەمژەی دنیا نایدەی مێشک مەیوو…
هەر ئەم خێڵە ئەمجارە و لەدۆخێکی تری ناڕەزایەتی جەماوەری فراواندا بە دژی دەسەڵاتی سیاسی دەیانەوێ کازمی وەکو فریادڕەس وێنا بکەن و دیسان ڕای گشتی بشێوێنن. وە خێر لەنانی بە نرخی ڕۆژدا بخۆن و لەوەڕگای داهاتوویان زامن بکەن.
کۆبونەوەی بەشێک لە جەماوەری توڕەی کوردستان لە کازمی، بەمانای ڕەتکردنەوەی دەسەڵاتی تاڵانچی بۆرژوازی کوردە، نەک ئومێد هەڵبەستن بەکازمی، وەکو کارێزما قبوڵکردن و تەماشاکردنی وەکو فریادرەس، فریادرەس تەنها جەماوەری ڕێکخراو و بێبەشی کوردستانە لەدەوری ئەلتەرناتیفێکی شۆڕشگێرانە.
کازمی نوێنەری چینی بۆرژاری عێراقی و بەشێکی بەرین لە بزوتنەوە و حزب ولایەنە سیاسیە باڵادەستەکانی ئێستای عێراقە بە پشتیوانی ئەمریکا و غەرب، کە کاری سەرەکی خامۆشکردنەوەی بزوتنەوەی ناڕەزایەتی جەماوەرییە لە سەرتاسەری عێراقدا، بەتایبەتیش لە ناوەڕاست و خواروی عێراق، تا لانی کەمی ئارامی سیاسی و ئاسایشی بۆ عێراق بگێرێتەوە، بەمەبەستی ئازادی بۆ سەرمایەو سەرمایەداران و کۆمپانیاکان، بۆ سود و کەڵەکەی سەرمایە.
خەڵکی هوشیاری عێراق و کوردستان، لەپەیامی کازمی و بۆرژاوزی عێراقی بە ئاگان و تەواوی جەماوەری بێبەش و نەدار و توڕەش لەدەسەڵاتی تاڵانچی و سەرکوتگەری بزوتنەوەی کوردایەتی، نابێت هیچ خۆشباوەرییەکیان بە کازمی و پەیام و فریوکارییەکانی هەبێت. کازمی هات بۆ کوردستان تا لەگەڵ دەسەڵاتی سیاسی کوردستان بگاتە سازان و رێکەوتنێکی جێگا مەبەستی بۆرژازی عێراقی، نەک بۆ وەڵامدانەوە بەداواو ویستەکانی خەڵکی کوردستان. کۆبونەوەی کازمی لەگەڵ سەرانی حزبە سیاسیەکانی کورد و تەنانەت لەگەڵ جەماوەری کوردستانیش هیچ پاروە نانێک بۆ سەر سفرەی خەڵکی کرێکار و زەحمەتیکش زیاد ناکات، بەڵکو بە بە پێچەوانەوە ئەوان دەکاتە زەخیرەی سیاسی لە پێناو ئامانجە سیاسییەکانی بزوتنەوە بۆرژوازییە عێراقییەکان بە قەومی وئیسلامیەوە.
ناوەڕاستی سیپتەمبەری ٢٠٢٠
تێبینی: ئەم بابەتە لە بۆپێشەوەی ژمارە ٨٣ی ١٥ی ٩ی ٢٠٢٠ دا بڵاوکراوەتەوە
