hkkurdistan
تۆمەتبارانی کەیسی ١٤/٧/٢٠٠٠ چوونە بەردەم دادگا
دیمانە لەگەڵ عوسمانی حاجی مارف، سکرتێری کۆمیتە ناوەندی حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی کوردستان سەبارەت بە هیرشی چەکدارانەی یەکێتی نیشتیمانی بۆ سەر حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی لەساڵی ٢٠٠٠ دا
بۆپێشەوە: پاساوی لێدان و هێرش بۆسەر حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی عێراق لەساڵی ٢٠٠٠دا، بردنە دەرەوەی بارەگای چەکدار و نەهێشتی دیاردەی چەکداری بوو لەشارەکان، دوای ١٩ ساڵ بەسەر ئەو ڕوداوەدا چی دەڵێن سەبارەت بەو پاساوە؟
عوسمان حاخی مارف: مەسەلەی بنەڕەتی لە کێشەی یەکێتی نیشتمانی لەبەرامبەر حیزبی ئێمەدا بە هیچ جۆرێک پەیوەندی نەبوو بەوەی دژ بە بارەگا چەکداریەکانمان بێت، بەڵکو مەسەلەی بوونی چەکدار لە بارەگاکانماندا تەنها پاساو و بیانویەک بوو کە یەکێتی نیشتمانی لە بەرامبەر حزبی ئێمەدا بەکاری هێنا، بیانوەکەی هێندە نابەجێ و قێزەوەن بوو، کە بوونی بارەگای چەکداری لەسەرجەم شارەکانی کوردستاندا دیاردەیەکی بەرچاوو فراوان و فەرمی بوو، بۆ هیچ لایەنێک گرفت و بەربەست نەبوو، بەتایبەتی کە خودی یەکێتی نیشتمانی لە هەموو گەڕەک و کۆڵانێک لە تەواوی کوردستاندا بارەگای چەکداریان دامەزراندبوو کە تا ئێستاش دیاردەیەکی ناشارستانی و نەرێنیە.
مەسەلەی بنەڕەتی لە هێرشێکی چەکداری نابەرابەر بۆ سەر بارەگاکانی حیزبی ئێمە و کوشتنی پێنج هاوڕێمان، ڕاشکاوانە پیلانێکی پێش وەخت داڕێژراو و بەڵگەی سیاسی هەبوو بۆ لێدان لە ڕۆڵ و جێگاورێگای کۆمۆنیزمی کرێکاری، کەلە کوردستان و عێراق و ئێراندا دەنگدانەوەیەکی ڕولەپێش و پێشڕەوی دیاری هەبوو، پیلانێکی ئاشکرا کە گەشەی بزوتنەوەی کۆمۆنیزمی کرێکاری نە بەکۆماری ئیسلامی ئێران قەبوڵ دەکرا، نە جێگای ڕەزامەندی حکومەتی بەعسی ناسیونال فاشستی عێراق بوو، هەر بۆیە یەکێتی نیشتمانی کوردستان بە ڕێککەوتن لەگەڵ حکومەتی عێراق و کۆماری ئیسلامی ئێراندا، ئەم پیلانەی بە ڕۆژی ڕوناک و بە هێزێکی زەبەلاحەوە جێبەجێ کرد، تا گورزێکی توند بدات لە بزوتنەوەی کۆمۆنیزمی کرێکاری بە گشتی و حیزبی کۆمۆنیستی کرێکاری عێراق بەتایبەتی.
بۆپێشەوە: لەدوای هێرشی یەکێتی بۆسەر بنکەو بارەگاکانی حزبی کۆمۆنیست و یاساغ کردنی چالاکی و هەڵسورانی، هیچ جۆرە پەیوەندیەک لە نێوان یەکێتی و حزبی کۆمۆنیستدا نەما، لە ئیستادا پەیوەندی حزبی کۆمۆنیست و یەکێتی چۆنە؟
عوسمانی حاجی مارف: بەحوکمی ئەوەی حیزبی کۆمۆنیستی کرێکاری عێراق وەک لایەنێکی سیاسی کەلەمەیدانی شانۆی سیاسی عێراقدا هەوڵی ڕێکخستن و ڕابەریکردنی ناڕەزایەتی کرێکارانی داوە لەبەرامبەر ڕژێمی سەرمایەداری و دەسەڵاتی بۆرجوازیدا، هیچ پەیوەندیەکی هاوبەش لەبەرژەوەندیەکانی خەباتی کرێکاراندا نەبۆتە پێداویستیەکی سیاسی بۆ پەیوەندی لەگەڵ یەکێتی نیشتمانیدا، لە هەمان کاتدا حیزبی ئێمە بەگوێرەی هەلومەرجی سیاسی کوردستان و ئسوڵی پەیوەندی نێوان لایەن و هێزە سیاسیەکان هەوڵی داوە بۆ مامەڵەو وەڵامدانەوە بە هەر کێشەو جیاوازیەکی سیاسی نەگات بە شەڕی چەکداری، بەڵام یەکێتی نیشتمانی وەک هیزێکی ناسوێنالیستی میلیشیایی لەبەرامبەر هەر هێزێکی سیاسیدا جیاوازی و کێشەکانی بەچەک وەڵام داوەتەوە. هەر بۆیە نەتوانراوە پەیوەندیەکی ئارام و دروست لەنێوانماندا پێکبێت. وە مانەوەی ئەم کەیسەی ١٤/٧ لە هێرشکردنی یەکێتی نیشتمانی بۆسەر بارەگاکانی ئێمە لەلایەن یەکیەتیەوە، تا ئێستا هیچ پەشیمان بونەوەیەکی فەرمیان لەم کردارەیان نیشان نەداوە. لەوەش گرنگتر ئەوەیە کە یەکێتی وەک حیزبێکی دەسەڵاتدار لەبەرامبەر ناڕەزایەتی و خواست و پێداویستیەکانی خەڵکدا، نەک هیچ بەرپرسیاریەک نانوێنێت، بەڵکو بەتوندی دەوری جدی هەیە لەسەر گۆشەگیرکردن و سەرکوت و بێ ئیرادەکردنی جەماوەری کرێکار و زەحمەتکێشی کوردستان، ئەمە هۆکارێکی سەرەکیە بەو مانایەی ئێمە خۆمان لەڕیزی پێشەوەی ئەو ناڕەزایەتیە جەماوەریەدا دەبینین، بۆیە ناکرێ و ناتوانین پەیوەندی لەگەڵ هێزێکی سیاسیدا ببەستین کە هۆکاری سەرەکیە لە فەراهەم هێنانی فەزای ئەوپەری نمونەی جەردەیی و تاڵانی و دزی لەسەر حسابی بێکارکردن و هەژارکردنی ڕیزێکی بەرین لە جەماوەری کوردستان.
بۆپێشەوە: دوای ئەو هێرشە چەکدارییەی یەکێتی بۆسەر حزب، چ کەسوکاری هاوڕییانی گیانبەختکردوو چ حزبی کۆمۆنیست داوای یاسایی لەسەر ژمارەیەک لە بەرپرسانی یەکێتی تۆمارکرد، ئەو دۆسیە یاساییە بەکوێ گەیشتووە؟
عوسمان حاجی مارف: لە ساڵی ٢٠١١ وە سکاڵایەک لەسەر کەیسی ١٤/٧/٢٠٠٠ دراوەتە دادگاو ئەم کەیسە وەک تاوانێک بە یاسا سپێردراوەو ناسێنراوە، ئەوەی ڕاستی بێت، پڕۆسەی ئەم سکاڵایە و مامەڵەیەک کە لە دادگاوە بەڕێوەدەچێت و بەرامبەر ئەم کەیسە دەکرێت، دەرگیری فەرامۆشی و بێ بایەخیەکی زۆر بووەتەوە، دیارە لەم بارەیەوە هەموو دەزانین کە دەسەڵاتی دادگا و یاسا سەربەخۆ و سەروەر نییە، لەم چوارچێوەیەدا ئاشکرایە کە سکاڵای ئێمە لەسەر ئەم کەیسە وەک زوربەی زۆری ئەو سکاڵایانەی کە لەبەرامبەر حیزبە دەسەڵاتدارەکان و بەرپرسەکانیاندا کراوەو دەکرێت، ئایندەیەکی ناڕۆشن و نادیاری دەبێت. بەڵام ئەوەی لێرەدا پێویستە ئاماژەی پێبدەین، لەسەرەتای ئەم ساڵدا لەدادگای نەهێشتنی تاوان، ئەم کەسانە وەک تۆمەتبار بانگهێشت کراونەتە بەردەم دادگا و وتەیان وەرگرتوون (خسرەو گوڵ، سەرکەوتی کوبە، سەعدی ئەحمەد پیرە، مستەفای سەید قادر، عومەری سید علی)، ئەوەی شایەنی باسە ئەم کەسانە کە چونەتە بەردەم دادوەر ئەوەیان ڕاگەیاندوە کە بەرپرس نین لەم تاوانەو ئاگادری نین، هەڵبەتە ئەگەر دادگا بەردەوامی بەپرۆسەی لێکۆڵینەوەو دادگایی ئەم کەیسە بدات، ئێمەش بەڵگەو شایەتمان هەیە.
تیبینی: ئەم دیمانەیە لە بۆپێشەوەی ژمارە ٥٦ بەرواری ١٥/٧/٢٠١٩ بڵاوبۆتەوە…
١٤/٧ بۆیە ڕوویدا تا بتوانن ئەمڕۆ بخوڵقێنن!
دیمانە لەگەڵ تاهیر حەسەن سکرتێری ئەوکاتی ڕیكخراوی کوردستانی حزب سەبارەت بەڕووداوی ١٤/٧/٢٠٠٠
بۆپێشەوە: ١٤/٧ بۆ ڕوویدا؟ هۆکارە سەرەکیەکانی کامانەبوون؟.
تاهیرحسەن: ١٤/٧ بۆیە ڕوویدا تا بتوانن ئەمڕۆ بخوڵقێنن!. ئەوڕۆژگارە ڕەشانەی ئەوێ ڕۆژێ، تراژیدیای ئەمڕۆی ژیانی خەڵکی کوردستانیان دروستکرد!. هیچ دەسەڵاتێک لە هیچ شوێنێکی دنیادا ناتوانێت لەشەو و ڕۆژێکدا سەرکوت و کۆنەپەرستی و قانوونی دژی ئینسانی وبێکاری وبێ نانی ودزی وفەسادی وتاڵانی ئاشکرا، بکاتە سیمای ئاشکرای دەسەڵات وکۆمەڵگە. ئەوەی کە کۆمەڵگەی کوردستانی بەم تراژیدیا ئینسانیەی ئێستا گەیاندووە، ڕابردوویەکی ڕەش و نەگریسی هەیەو وێستگە لەدوای وێستگەی بە خوێن و موقاوەمەت نووسراوەو ئەوانیش وان بە تەوێڵی سەرانی دەسەڵاتداری یەکێتی و پارتیەوە.
سەرکردایەتی یەکێتی دەیزانی کە ڕۆژ لە دوای ڕۆژ خەریکە کۆمۆنیزم دەبێت بە دیاردەیەکی کۆمەڵاتی بە هێزو دەچێتە نێو ژیان وخەباتی کرێکاران وژنان ولاوان ودەستەنگانی کۆمەڵگەی کوردستانەوە، خەریکە وەک ئاڵتەرناتیڤێکی سیاسی و کۆمەڵایەتی شۆڕشگێڕو جیاواز قامەت ڕاست دەکاتەوەو ڕۆژ بە ڕۆژ شانسی ئەوە پەیدا دەکات، کە کرێکاران و بێبەشانی کۆمەڵگە ناڕەزایەتیەکانی خۆیان لە ڕێگای ئەوەوە ببەنە پێشەوە. لەم ڕەوەندەدا بۆنی مەرگی دەسەڵاتیان کرد، بۆیە وەک کردەوەی هەمیشەییان کەوتنە چنینی چەندین سیناریۆی ڕەزیلانەو گێچەڵی جۆراوجۆر. لەسەرەتادا ڕێگای قانوونیان گرتەبەر و و وستیان لە ڕێگای دادگاوە چالاکی ئاشکرای حزب قەدەغەبکەن! ،بەڵام دوای ئەوەی لەم مەیدانەدا بەرگەیان نەگرت و شکستێکی ئابڕووبەرانەیان، لەدەرەوەو ناوەوەی کوردستان لە ئاستێکی فراوانی کۆمەڵایەتیدا خوارد، ئینجا کەوتنە هێز کۆکردنەوەو گێچەڵی سەربازی. ئەمەش بە هیچ شێوەیەک شتێکی تازە نەبووەو نییە لەکردەوەی سەرکردایەتی یەکێتی وسەرانی بزووتنەوەی کوردایەتیدا. مێژووی ڕەش و پڕ لە تاوانیان لێوان لێوە لە دەستبردن بۆ چەک دژی نەیاری سیاسیان. ئەمانە کاتێک لە شاخ ودۆڵەکانی کوردستان بوون و بێجگە لەخۆیان کەسی تری لێ نەبوو، لەسەر ناوچەی ژێردەسەڵاتی چەکیان، خەریکی یەکتربڕانەوە بوون. چ حزبێک هەیە لە کوردستان یەکێتی وپارتی گێچەڵی سەربازیان پێ نەکردبن؟!.
بەڵام جیاوازیەک کە١٤/٧ لە هەموو ئەوانیتر جیا دەکاتەوە، ئەوەیە کە بەخەتی ڕەش لەسەر سپی بە ئیمزای نوێنەری سەرکردایەتی یەکێتی لیوای مافناس “نەزەر عەلی ئەکبەر” نووسراوەو دراوە بە دادگای سلێمانی کە، بەو هۆیەوە کە: حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی عێراق کار دەکات بۆ جیابوونەوەی کوردستان لە ڕێگای ڕاپرسیەکی جەماوەری خەڵکی کوردستانەوەو بۆ ئەم مەبەستە خەریکی کۆکردنەوەی ئیمزای پشتیوانییە لە نێو خەڵکدا، ئەمەش دژی دەستووری عێراقە (دەستووری سەردەمی بەعس) و یەکپارچەیی خاکی عێراق دەخاتە مەترسی!. هاوکات حزبی ناوبراو کاردەکات بۆهەڵوەشانەوەی یاسای باری کەسێتی عێراقی و لە جێگای یەکسانی ژن وپیاو دەکاتە بنەمای قانوونی نوێ ولەم بارەیەوە پڕۆژە یاسایەکیشیان بڵاوکردۆتەوە، ئەمەش دیسان دژی دەستووری عێراق و عورف وعادات وبنەماکانی ئیسلامەو کۆمەڵگە بەرەو فەسادی دەبات، بۆیە دەبێ هەڵسوڕانی حزبی ناوبراو قەدەغە بکرێت.
کاتێک ئەم بەهانەیەی یەکێتی کەوتە بەر نەفرەتی کۆمەڵایەتی فراوانی جەماوەری کرێکاران و لاوان و ڕۆشنبیران و ئەدیبان وخەڵکی ئازادیخوازو مۆدێرنی کوردستان چ لەدەرەوەو چ لەناوەوەی کوردستان. ناچار دەعوانامەکەیان لە دادگا کێشایەوەو ئینجا وەک کردەوەی هەمیشەییان دەستیان دایە چەک. بەڵام هێشتا ئەمە ڕواڵەتی مەسەلەکە بوو، ڕووداوەکانی ڕۆژانی دواتر پەردەی لەسەر جەوهەری مەسەلەکە هەڵدایەوە، کە هیوادارم لە درێژەی گفتوگۆکەماندا فرسەتی باسکردنیمان هەبێت.
بۆپێشەوە: بۆ هەوڵ نەدرا ڕێگە لە بیانووەکانی یەکێتی بگیرێت و نەگات بە هێرشی سەربازی و چەکدارانە بۆ سەر حزب؟
تاهیرحسن: ئێمە لەپێناو بەرگرتن بەهەڵگیرساندنی شەڕ، تەواوی هەوڵێک کە لە چوارچێوەی پرەنسیپی سیاسی و ئینسانیماندا جێگای دەبووەوە، دامان و هیچ درێغیمان نەکرد. ئێمە شکمان لەو ڕاستیە نەبوو، کە بۆ سەرکردایەتی یەکێتی و لەپێناو بچوکترین ئامانجی کۆنەپەرستانەیاندا، بێبایەخترین شت لەلایان، ئینسانە. ئەوان لە جەنگی چوارساڵەی ناوخۆیاندا، زیاتر لە ١٠٠٠٠ ڕۆڵەو گەنجی کۆمەڵگەیان کردە قوربانی شەڕی دەسەڵات و کەپکی حەمەد ئاغاو دەربەندی گۆمەسپان…!.
هەڕەشەی چەکدارانەو ڕاگرتنی لوولەی چەک بەسەرسەری کۆمەڵگەوە، ڕەگی مانەوەی دەسەڵاتی کۆنەپەرستانەی یەکێتی وپارتیە بەسەرسەری خەڵکەوە. بەبێ هەڕەشەی چەک ناتوانن یەک سەعات مانەوەی خۆیان وەک حزب و دەسەڵات مسۆگەر بکەن.
بەڵام سەرباری ئەم ڕاستیانە، ئێمە وەک ئاخرین هەوڵەکانمان بۆ ڕوونەدانی شەڕ، وەفدێکمان پێکهێنا لە هاوڕێیان( عوسمانی حاجی مارف وفوادصادق و من) وچوین بۆ ماڵی (نەوشیروان مستەفا)، کە ئەوکات جێگری سکرتێری گشتی یەکێتی بوو. دوای قسەوباسی بێ توێکڵ و بێ پەردە، دوای ئەوەی کە نەوشیروان مستەفامان خستە بەرامبەر وەڵام دانەوەی بێ ئەملاولای ئەو پرسیارەی کە “ئێوە چیتان لە ئێمە دەوێ وبۆچی ئەم هەموو چەکدارەتان لە ئێمە کۆکردۆتەوە”، وەک ئەوەی ڕێگایەکی دووری بۆ نزیک کرابێتەوە، بێ سێ و دوو وتی: “( ڕژێمی بەعس وجمهوری ئیسلامی ئێران) زۆر ناڕەحەتن بە بوونی ئێوە لەم ناوچەیە، ئێمەش شەڕی ئەم دووانەمان پێ ناکرێت!”.
ئێمە ئیتر تێگەیشتین کە سەرکردایەتی یەکێتی وەک عادەتی هەمیشەیی سەرانی بزووتنەوەی کوردایەتی، تەنیا مقاشێکی جێبەجێکردنەو داواکە لە شوێنێکی ترەوەیەو بەهانەکە هی خەڵکی ترەو ئەوەش بە ئێمە نابڕدرێ. بۆیە هەر دوای هەڵکوتانە سەرمان وکوشتنی پێنچ هاوڕێی دڵپڕ لەهیوای ئێمە بە ڕۆژی ڕووناک و لە نێوچەقی شاری سلێمانیداو داخستنی بارەگاکانی ئێمە بەزۆری چەک و تاڵانکردنی ڕێکخراوی سەربەخۆی ئافرەتان وسەنتەری پارێزگاری ژنان وسەنتەری منداڵان و فڕێدانە سەرجادەی ژنان ومنداڵانی پارێزراوی نێو سەنتەرەکان!!. ڕۆژی دواتر(ڕەمەزان زادە) پارێزگاری ئەوکاتی شاری سنە بە نوێنەرایەتی جمهوری ئیسلامی ،سوپاس و دەستخۆشانەی بە(محەمەدی حاجی مەحمود) دانارد بۆ تاڵەبانی و ڕۆژنامەی (کەیهان) ی چاپی تارانیش سوپاس نامەکەو پێزانینەکەی جمهوری ئیسلامی بڵاوکردەوە.
بۆپێشەوە: ڕاستە یەکێتی نیشتیمانی هێرشی کردە سەر حزب، بەڵام کاراکتەری سەرەکی لەم هێرشەدا کێ بوو؟.
تاهیرحسن: شک لەوەدا نییە، کە لەنێو ڕابەری هەموو حزبێکی سیاسیدا، کەسانێک هەن کە جێگاو ڕێگایەکی بەرجەستەتریان لە ئاڕاستەکردن و بەڕێوەبردنی سیاسی ئەو حزبەدا هەیە. (نەوشیروان مستەفا) لە دوای جەلال تاڵەبانی کەسی دووەمی بێ ڕکابەری نێو سەرکردایەتی یەکێتی بوو. دەسەڵاتی بەسەر تەواوی جومگەکانی ئەو حزبەدا دەشکا. بۆیە نەخشەکێشان وبڕیاردان بە هێرشی سەربازی بۆ سەر حزبی ئێمەو خوڵقاندنی ناڕەوای کارەساتی ١٤/٧ بە تەواوی لە ئەستۆی (نەوشیروان مستەفا)دایە. وەک جێبەجێکەرانی مەیدانی ڕاستەوخۆش (سەرکەوتی کوبە) لێپرسراوی ئەوکاتی ئاسایشی سلێمانی، و(خەسرەو گوڵ محمد) لێپرسراوی دەزگای زانیاری، لە لیستی یەکەمدان.
بۆپێشەوە: دەتوانن ووردەکاری زیاتر لەسەر ڕۆڵی (نەوشیروان مستەفا) لەو ڕووداوەدا بخەنە ڕوو؟.
تاهیرحسن: من پێشتر باسی ڕۆڵ ودەسەڵاتی (نەوشیروان مستەفا)م کرد لە نێو سەرکردایەتی ئەوکاتی یەکێتیدا. ئەوەی لە ١٤/٧ دا یەکێتی بەناڕەوا بەرامبەر حزبی کۆمۆنیست ئەنجامی دا، (نەوشیروان مستەفا) بەنەخشەیەکی پێشتر بۆداڕێژراو و بەچاوێکی کراوەوەو بە ئامانجێکی دیاریکراو وبەوپەڕی ئیرادەوە بەرامبەر بە کۆمۆنیزم وحزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی ئەنجامی داوە. ئەو دەیتوانی هەمان داواکەی بەعس وجمهوری ئیسلامی وەک خۆی وتی شەڕی ئەوانمان پێ ناکرێ، جێبەجێ بکات وکەسیش نەکوژرێ. ئەو دەیتوانی تاوانەکە کەمتر خوێناوی بێت، کەمتر دژی ئینسانی بێت، ئەو بەدەستی بوو تۆمارکردنی ڕسوایی بۆ سەرکردایەتی حزبەکەی و خۆی بۆ مێژووی هەتا هەتایە، کەم شەرم ئاوەرتر بێت و بواری ئەوەی تێدا بێت کەسێک پشتیوانی بکات، بەڵام نەیکرد. چونکە ئامانج لەپیلانەکە ئەوە بوو، کەگورزێکی وەها خوێناوی و کوشندە لە حزب بدەن، کە پشتڕاستکردنەوەی بۆ ئایندەیەکی نادیار دوا بخەن و ئەو کۆسپە گەورەیە لەسەر ڕێگای داسەپاندنی دەسەڵاتی میلیشیاییان لاببەن و ئاسۆی ناڕەزایەتی کرێکاران و بێبەشانی کۆمەڵگە کوێر بکەن. ئەوەی لە ژێرفەرمان وڕابەرایەتی (نەوشیروان مستەفا) دا ڕوویدا، بەڵگەی حاشا هەڵنەگری ئەوڕاستیەیە، کە (نەوشیروان مستەفا) چەندە دژی کۆمۆنیزم و ڕەوتی چەپی کۆمەڵگەو سۆشیالیزم وئینسانی ناڕازیە.
وەرن ئێوە دوور لە هەر دەمارگیریەکی عەقیدەتی وحزبی و ئیدیۆلۆژی، کڵاوی خۆتان بکەن بە قازی و بڕیار بدەن:
نزیکەی مانگێک بەر لە ١٤/٧ تەواوی بارەگاکانی حزبیان بە سەدان چەکدار گەمارۆدا، هەرکەسێک، ژن، منداڵ، پیر، گەنج سەردانی بارەگای حزبیان بکردایە بێ هیچ لێپرسینەوەیەک دەستگیردەکران!، زیاتر لە ١٥٠ کەس لە کەسوکاری هاوڕیان ومیوان کە بۆ سەردانی بارەگای حزب هاتبوون بەبێ هیچ تاوانێک خرانە زیندان. ئاو و کارەباو تەلەفۆنی تەواوی ئەو کۆڵانەی بارەگاکانی حزبیان تێدابوو بڕا!. پاشان ڕۆژی ١٤/٧ کاتێک سەیارەیەکی حزب دەگەڕایەوە بۆ کۆمیتەی ڕابەری ڕێکخراوی کوردستان، لە نزیک ئەمنەسوورەکەی سلێمانی خرایە بۆسەیەکی لەپێشدا ئامادە کراوەوەو درانە بەر دەستڕێژی گوللە، هاوکات دەستڕێژی گوللە بۆ سەر کۆمیتەی ڕابەری دەستیپێکردو بەم جۆرە پێنج هاوڕێی ئێمەیان بە ڕۆژی ڕووناک خەڵتانی خوێن کرد. بەمەشەوە نەوەستان هەر ئەو شەوە تەرمی هاوڕێیانی گیان بەختکردووی ئێمەیان کرد بەژێر گڵەوەو نەیاندایەوە بە ئێمەو کەسوکاریان، تا دوانیگای ماڵئاواییان لێبکەین، تەنانەت لە پزیشکی دادوەری سلێمانیش وەک هاووڵاتیش ناوەکانیان سڕینەوە، وەک ئەوەی ئەم ئینسانانە هەر نەبووبن!!.
پاشان هێزێکی ئاسایشیان لە سەر گڵکۆی هاوڕێیان جێگیر کردو تەنانەت سەردانی گۆڕستانیشیان لە کەسوکارو هاوڕێیانیان قەدەغە کرد. ئێمە ڕۆژی دواتر نەخشەی ئەوەمان دانا، کە پێنچ تابووتی ڕەمزی دروست بکەین وبۆ ناڕەزایەتی لەدژی ئەو بەربەریەتە بە ڕێپێوان بەناو شاردا بچین بۆ سەر گڵکۆی هاوڕێیان.
بەڵام هەرکەچەقۆکێشەکانی نەوشیروان مستەفا بۆنی ئەوەیان کردبوو، کە نیازی بەرنامەیەکی وەهامان هەیە،(وەستاحسن) ی ئاسایشیان نارد وپێی ڕاگەیاندین، کەئەگەر کارێکی وەها بکەن، هەرچی لەنێو جادە بێت دەیدەنە بەر دەستڕێژی گوللەو دەیکوژن!. دوو سێ ڕۆژ دوای هێرشەکە، وەفدێکی ڕابەری حزب کەبە مەبەستی کۆتاییهێنان بەو بارگرژیە سەردانی سەرکردایەتی یەکێتیان کرد، دوور لە کەمترین پرەنسیپی سیاسی وئەخلاقی، وەفدی حزبیان بە بارمتە گرت!!.
ئێستا ئێوە بڵێن، ئەم کردەوەیە ڕژێمی بەعسی شەرمەزار نەکردووە؟، ئایا بە ڕاستی ئەگەر کەسێک ویژدانی بە بەرژەوەندیەک هەڕاج نەکردبێ، شەرم ئاوەر نییە ئەندامی ئاوها حزبێک بێت؟!.
بۆ پێشەوە: هێرشی یەکێتی بۆ سەر حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی عێراق، چ کاریگەریەکی لەسەر کۆمۆنیزم و ئازادیخوازی و کەشی کۆمەڵگەی کوردستان هەبوو؟.
تاهیرحسن: حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی عێراق کۆسپێکی گەورە بوو لەبەردەم داسەپاندنی دەسەڵاتی میلیشیایی و عەشیرەتی یەکێتی و پارتیدا، ئەوان بۆ هەر نەخشەو سیاسەتێکیان، بۆ هەر هێرشێکیان بۆسەر سفرەی خاڵی کرێکاران ودەست تەنگانی کۆمەڵگە، ئێمەیان لە پشتی خەڵکەوە دەبینی وناچاربوون وەڵامی ئێمە بدەنەوە. تیرۆری هاوڕێیان (شاپوور وقابیل) بە هاوکاری ڕاستەوخۆی پارتی لە هەولێر و هێرشی ١٤/٧ لە سلێمانی، هەوڵدان… بوو بۆ لابردنی ئەو کۆسپە.
لەزانستی پزیشکیدا، کاتێک توێژەران وپسپۆڕان بێ توانا دەبن لە دیاریکردنی تایبەتمەندیەکانی ڤایرۆسێک یان بەکتریایەکی دیاریکراو، پەنا دەبەنە بەر ناسینی ئەو دژە تەنانەی کە جەستەی نەخۆشەکە لە دژی ئەو بەکتریایە ڕشتویەتی.
بۆئەوەی کاریگەری هێرشی ناڕەوای ١٤/٧ بەسەربزووتنەوەی ناڕەزایەتی خەڵک و مۆدێرنیزمی کۆمەڵگەوە بزانین، تەنیا تەماشای لیستی هەڵکشاوی ساڵ لە دوای ساڵی قوربانیانی کوشتنی نامووسی بکەن!، تەماشای لیستی تیرۆری ئازادیخوازان وڕۆژنامەنووسان بکەن!، تەماشای پاشەکشەی فەرهەنگی و سیاسی کۆمەڵگە بکەن!، تەماشای برەوی هەرچی زیاتری ڕەوتی کۆنەپەرستی ئیسلامی وقەومی بکەن!، تەماشای بڕینی مووچەو شکاندنی کەرامەتی ئینسانی بەشی هەرەزۆری دانیشتوانی کۆمەڵگەو موحتاجی پارووە نان و دکتۆر ودەرمان بکەن!. تەماشای دزی و تاڵانی ئاشکراو بێ سڵەمینەوەی مافیاکانی دەسەڵات بکەن!، تەماشای بێ ئاسۆیی وئالوودەبوونی بزووتنەوەی ناڕەزایەتی کرێکاران و مامۆستایان و ژنان ولاوان بکەن، بە ناسیونالیزم وقەمی گەرایی!.
هێرشی یەکێتی بۆ سەر حزب، پشتی بزووتنەوەی ناڕەزایەتی کرێکاران وزەحمەتکێشانی چۆڵ کرد، تا بتوانن کۆمەڵگە بەم مەئساتەی ئێستا بگەیەنن. بەهەق کاریگەری ئەو هێرشە بە تەواوی جەستەی کۆمەڵگەوە هەتا ئێستا دیارەو برینەکەی پڕ نەبۆتەوە.
بۆ پێشەوە: کاردانەوەی جەماوەری و حزب ولایەنە سیاسیەکان بۆسەر حزبی کۆمۆنیست چۆن بوو؟.
تاهیرحسن: ئەوەی کە سەرکردایەتی یەکێتی ناچار کرا دەعوانامەکەی لە دادگای سلێمانی شکستخواردوانە بکێشێتەوە، جگە لە ڕاوەستاوی سیاسی حزب و ڕابەری، بەدەنگەوە هاتن و پشتیوانی جەماوەری بەرەی پێشکەوتوخوازی کۆمەڵگە بوو لە هەڵمەتێک کە ڕابەری حزب بۆ پەردەهەڵماڵین لە ناوەڕکی کۆنەپەرستانەی نەخشەکەی یەکێتی دەستی دابوویە. سەدان ئیمزای ناڕەزایەتی و بەیاننامەی تاک و دەستەجەمعی ڕۆشنبیران و ئازادیخوازان کرانە سەر سەرکردایەتی یەکێتی. تەنانەت چەندین ئینسانی شەریفی ناو یەکێتی نامەی ناڕەزایەتیان بڵاوکردەوە، لەوانە(شێرکۆ بێکەس). تا ئەو ڕادەیەی (جەلال تاڵەبانی) ناچار بوو بانگیان بکات و پاساوی ڕەزیلانە بۆ تاوانەکەیان بهێنێتەوە، بەڵام هیچ حزبێکی سیاسی لە کوردستان یان جورئەتیان نەبوو بەڕەسمی ئەو تاوانە مەحکوم بکەن، یان بێدەنگیان ناڕاستەوخۆ لایەنگریان بوو لەو تاوانە!.
شکستە سیاسیەکەی یەکێتی ئاستێکی فراوانی کۆمەڵایەتی بەخۆوە گرت و ناو و ناوبانگی حزبی چەند ئەوەندەی تر گەورە کرد، بۆیە سەرکردایەتی یەکێتی هەوساری پچڕاندو کەوتە گرتنە بەری ڕێگای بوودەڵەی سەربازی.
ئەمڕۆ ١٩ساڵ تێدەپەڕێ بەسەر کارەساتی ١٤/٧ دا، لە ڕوانگەی ئێمەوە هێشتا دەرگای دادگایەکی ئاشکرای جەماوەری لەسەر پشتە، هەروەکو چۆن ئامانج لە خوڵقاندنی تاوانی ١٤/٧ پرسی کۆمەڵگە بوو، هەر ئاوهاش چارەسەری ئەو کێشەیە پرسی کۆمەڵگەیە. گێچەڵی سەربازی سەرکردایەتی یەکێتی بە حزبی کۆمۆنیست لەسەر بیروباوەڕو ئیدۆلۆژی جیاواز نەبوو، بەڵکو لەسەر پرسی گەرمی کۆمەڵگەو لەسەر داوای جمهوری ئیسلامی و ڕژێمی بەعس بوو. ئەوانەی ئەم تاوانەو سەدان تاوانی تریان ئەنجام داوە، ئێستا لە چەقی شارەکاندا مەزارگەو پەیکەریان بۆ دروستکراوە!!.
هەرکاتێک هاوسەنگی هێزی جەماوەری کرێکاران وزەحمەتکێشان و بێبەشانی کۆمەڵگە لەگەڵ دەسەڵاتداران بە قازانجی خەڵک و کۆمەڵگە گۆڕا، ئەوکات گوێی هەموو بکوژو دزو جەللادەکان دەگرین ولە چەقی شارەکاندا دەیاندەینە دادگای جەماوەری خەڵک. ئەوانەش کە لە ژێر گڵدان، مێژووی ڕەش وپڕ لە تاوانیان دادگایی دەکەین و لە ویژدانی مێژووی کۆمەڵگەدا، ئەرشیفی دەکەین. هیوادارم ئەو ڕۆژە دوور نەبێت.
تەموزی ٢٠١٩
تیبینی: ئەم دیمانەیە لە بۆپێشەوەی ژمارە ٥٦ بەرواری ١٥/٧/٢٠١٩ بڵاوبۆتەوە…
داخستنی سەنتەر و ڕێکخراو ژنانی لە پشتیوانیەکی گەورە بێبەش کرد!
دیمانە لەگەڵ نازەنین ساڵح بەرپرسی ئەو کاتی سەنتەری پاڕیزگاری لە ژنان، سەبارەت بە هێرشی یەکێتی بۆ سەر رێکخراوەی سەربەخۆی ئافرەتان و سەنتەر لەساڵی ٢٠٠٠دا
بۆپێشەوە: بۆچی هاوکات لە هێرش بۆ سەر نوسینگەکانی حزبی کۆمۆنیست، یەکێتی هێرشی کردە سەر رێکخراوەی سەربەخۆ ئافرەتان و سەنتەری پارێزگاری لە ژنان؟
نازەنین ساڵح: لەوکات و ساتەدا تاکە حزبی سیاسی کە بەڕۆشنی بەرگری لەماف و داخوازییەکانی ژنان دەکرد، بەرۆشنی یەکسانی هەمەلایەنەی ژنان و پیاوان لە بەرنامەیدا جێگیر ببوو. حزبی کۆمۆنیست بوو. تەنانەت لە پێکهاتنی ڕیکخراوەی سەربەخۆی ئافرەتاندا دەوری بەرچاوی هەبوو.
بە جیا لەوانە حیزبی کۆمۆنیستی کریکاری ئیراق پاڵپشتی گەورەی مالی ومەعنەوی وە پارێزگاری لە ریکخراوی سەربەخۆی ئافرەتان و سەنتەری پارێزگاری ژنان ئەکرد، وە بەشێکی زۆری ئەندامان و هەڵسوراوانی کادری رەهبەری حزب بوون. ئەو نزیکیەی نێوان حزب و ڕێکخراوی سەربەخۆی ئافرەتان، لەسەر مافەکانی ژنان، وای کردبوو، کە یەکێتی وەکو کۆمیتە یان ڕێکخراوەیەکی حزبی تەماشای رێکخراوی سەربەخۆی ئافرەتان و سەنتەر بکات…
بەڵام هۆکاری سەرەکی لێدان لە ڕێکخراو و سەنتەر ڕۆڵی بەرچاوی رێکخراو سەنتەر بوو لە مافەکانی ژنان و ڕزگارکردنی ئەو ژنانەی هەڕەشەی کوشتنیان لەسەر بوو، وە ناسراو بوون و خۆشەویست بوونی رێکخراو بوو لە ناو کۆمەڵگەدا، لە کاتێکدا یەکیتی و حزبەکانی تر رێکخراوەی ژنانی خۆیان هەبوو… یەکێتی و هەموو حزبە ئیسلامیەکان زۆر تورە بوون بە بوونی رێکخراو و سەنتەر و ئەو دەورەی دەیان گێرا… هەموو کەس بیریەتی کە بەئێمەیان دەوت بەرگری لە بەرەڵایی و بێ ئەخلاقی دەکەن… وە زۆر توڕەبوون لەوەی ئێمە بەهێزی چەکداری سەنتەر خۆیەوە ژنانمان لەژێر سایەی ئەواندا رزگار دەکرد و لەخانەی ئەمنیدا دەمان پاراستن کە شاراوەبوون لە چاوی دەزگای ئاسایش… ئەمانە هەموو هۆکار بوون تا یەکێتی هێرش بکاتە سەرمان. کە لەحزب درا، سەنتەر و ڕێکخراو پشت و پەنایان نەما، بۆیە زۆر ئاسان توانیان هەڵسورانی رێکخراوە جەماوەریەکانی وەکو ژنان و مناڵان… قەدەغە بکەن وە نوسینگەکانمان داخەن.
بۆپێشەوە: هێرش بۆسەر سەنتەر و رێکخراوەی سەربەخۆی ئافرەتان، چ کاریگەرییەکی لەسەر پرسی ژنان و مافەکانیان دانا؟
نازەنین ساڵح: بەبڕوای من ڕێکخراوی سەربەخۆی ئافرەتان وە سەنتەری پارێزگاری ژنان کاریگەری و فشاری زۆرگەورەیان لەسەر کۆمەڵگەی کوردسان دانابوو بەکارکردن لەسەر گۆرینی یاساکانی ئەحوالی شەخسی وە کارکردن بۆ بەدیهێنانی یەکسانی هەمەلایەنەی ژن و پیاو، وە پارێزگاری بێقەیدوشەرت لە ژنانیک کە هەڕەشەی کوشتنیان لێ ئەکرا وەیان کێشەی کۆمەڵایەتیان هەبوو.
بەبڕوای من کەسانی ئازادیخواز و یەکسانیخوازی تر هەبوون چ لەریزی رێکخراوەکانی تر وەیان سەربەخۆ بوون، بەڵام سەر بەئەحزابی داکەوتوو بوون و دژ بەمافەکانی ژنان بوون، بۆیە دەبوو رەزامەندی حزبەکانیان وەرگرن بۆ هەرکارێک کە بیکەن.
بۆیە بەقەدەغەکردنی کارو هەڵسوڕانی حیزب و ڕێکخراوی سەربەخۆی ئافرەتان وەسەنتەری پارێزگاری لە ژنان و داخستنی نوسینگەکانی، بزوتنەوەی یەکسانیخوازی ژنان زۆر چووە دواوەو پاشەکشەی پێکرا، وە پرسی ژن بەو ڕادەیەی پێشوو رۆڵی بەرچاوی نەما، وە ژنان ئەوپشت و پەنایەیان نەماو کاریگەری خراپی لەسەر ژنان لە کۆمەڵگەدا دانا بەگشتی .
بۆپێشەوە: دوای لێدان و دەست بەسەراگرتنی نوسینگەی سەنتەری ژنان، چارەنووسی ئەو ژنانە چی بەسەر هات کە لای سەنتەر و لەخانە ئەمنەیەکان بوون؟
نازەنین ساڵح: داخستنی سەنتەر ژنانی لە پشتیوانیەکی گرنگ بێبەش کرد، هەر ژنێک هەرەشەی کوشتنی لەسەر بوایە و ئیمە ئاگادار بووینایە دەچوین و رزگارمان دەکردو لەسەنتەر یان لە خانە ئەمنەکان دەمان پاراست، یان کێشەکەمان چارەسەر دەکرد. داخرانی سەنتەر ژنانی بێبەش کرد لەوەی شانسی رزگاربونیان هەبێت لەڕیگای سەنتەرو رێکخراوی ژنانەوە.
هەموو ئەو ژنانە بران بۆ ئاسایش و دواتر برابوون بۆ سەنتەری نەوای سەر بەیەکێتی نیشتیمانی کوردستان، وە دواتر بەشێک لەو ژنانە ڕایان کردبوو بەهۆی مامەڵەی خراپی بەرپرسانی خانەکە (بەپێی قسەی ئەو ژنانە خۆیان کە ڕایان کردبوو).
هەر دوای داخستنی سەنتەریش یەکێک لەو ژنانەی کەپێشتر لەسەنتەر بوو بەناوی “نەسرین” لەلایەن براکەیەوە کوژرا.
بۆپێشەوە: کارادانەوەی ڕێکخراوە ژنانەکانی ئەوکاتە چۆن بوو؟
نازەنین سالح: دوای داخستنی سەنتەر و ڕیکخراو ئێمە هەیئەتێکمان پێکهێنا بۆ پەیوەندی بە سەرجەم ڕێکخراوەکانی ژنان وە مافی مرۆڤ کە من یەکێک بووم لە هەیئەتەکە، ئامانجمان دەرکردنی بەیاننامەیەکی هاوبەش بوو وە لەهەوڵی کۆکردنەوەی ئیمزا بووین بەدژی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان، هەموو ئەو ڕێکخراوانە هاوخەمی خۆیان دەربڕی وە وتیان یەکێتی نیشتیمانی ئاگاداری کردوین کە بەهیچ جۆرێک هاوکاریتان نەکەین، دوای چەند ڕۆژ بەرپرسی ئاسایش ناردی بەدوای من و پێی وتم زۆر ئاگامان لێیە خەریکی چین وە چەکدارەکانمان بەدواتانەوەن، بۆیە بەڕەسمی پێتان ڕادەگەیەنین کە هەڵسوڕانتان قادەغەیە و بۆمان هەیە دەستگیرتان بکەین.
بۆپێشەوە: بۆچی دواتر هەوڵنەدرا ڕیکخراوەی سەربەخۆی ئافرەتان دروست بکرێتەوە؟
نازەنین سالح: راستی رێکخراو سەنتەر بۆیە دەیانتوانی کار بکەن، چونکە حزب بەهەموو شێوەیەک لەپشتیان بوو، دوای ریگەنەدان بە کارو چالاکی حزب، پێم وانییە رێگایان دابا ڕیکخراو یان سەنتەر دەست بەکار بکەنەوە. وە ئەگەر رێگەشیان دابا بەوەی رێکخراو و سەنتەر دریژە بەکاری خۆیان بدەن بەبێ حزب سەرکەوتن و دەوری باشی نەدەبوو. خۆشتان دەزانن پاش ئەوەی حزب لێیدرا، بەداخەوە زۆربەی کادر و ئەندامانی حزب و رێکخراو سەنتەر روویان لە ئەوروپا کرد… ئەوانە هەموو هۆکار بوون کە نەتوانرێت کار بۆ دروستکردنەوەی ریكخراو بکرێت. پێویستە ئیستا کە حزبی کۆمۆنیستی كوردستان هەیە، هەوڵ بدات ژنانێک کە هەن تەشجیعیان بکات و پشتیوانیان بکات رێکخراوەی ژنان دروست بکەن لە ناوخۆی کوردستان. زۆر پێویستە ڕیکخراوێکی ئازا و پیشکەوتنخواز هەبێت.
تیبینی: ئەم دیمانەیە لە بۆپێشەوەی ژمارە ٥٦ بەرواری ١٥/٧/٢٠١٩ بڵاوبۆتەوە…
سەنتەری منداڵان، پشت و پەناو جێ ئومێد بوو بۆ مناڵان!
دیمانە لەگەڵ شیرزاد فاتیح بەپرسی سەنتەری بەرگری لەمناڵان، سەبارەت بەهێرشی یەکێتی نیشتیمانی بۆ سەر سەنتەری مناڵان لەکوردستان لە ساڵی ٢٠٠٠دا
بۆپێشەوە: بۆچی یەكیتی نیشتیمانی کوردستان هاوکات لەگەڵ هێرشی بۆسەر حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی کوردستان، هێرشی کردە سەر سەنتەری مناڵانیش؟
شێرزاد فاتیح: پێمخۆشە سەرەتا بەوە دەست پێبکەم کە ئێستا ١٩ ساڵ بەسەر هێرشی دڕندانەو ڕەزیلانەی ینک بۆ سەر بنکەی سەنتەری بەرگری لە مافەکانی منداڵان لە سلێمانی، گەڕەکی عەقاری بەرامبەر ئەمنە سوتاوەکە تێپەڕدەبێت، لەم یادەدا هێرشی سەکوتگەرانەی ینک و ئەو کارە ملهوڕیەیان جارێکی تریش شەرمەزارو ڕیسوا دەکەم. ئەوەش دووپات دەکەمەوە کە ئەگەر بۆ ساتێکیش بێت لەکوردستان یاسا هەبێت، دەسەڵاتی خەڵک هەبێت، دادگایەکی عادیلانەی دوور لەدەسەڵاتی حیزبی میلیشیای هەبێت، سکاڵا تۆمار دەکەین و بەرپرسان و چەکدارانی ینک کە دەستیان هەبوو لەم تاوانەدا دەدەینە دادگا. “تێبینی: ئێمە لە کاتی خۆیدا لەدادگا سکاڵامان تۆمار کرد لەسەر ینک، بەڵام ئاشکرایە ئەوان خۆیان هەموو دامودەزگای بەرێوەبردن و “دادگا” بەڕێوەدەبەن و هەرخۆیان حکوم دەردەکەن و جێبەجێشی دەکەن، بۆیە سکاڵاکەمان تا ئەم ساتەوەختە بەبێ وەڵام ماوەتەوە”.
بۆ وەڵامی پرسیارەکەشتان دەمەوێ بڵێم کە لەبەر ئەوەی یەکێتی نیشتمانی کوردستان وەک هێزێکی میلیشیای دیکتاتۆری ملهوڕ دەیویست هەموو دەنگێک کە بەهەر شێوەیەک بەرگری لە ئازادیەکانی هەر چین و توێژێکی کۆمەڵگە بکات، سەرکوت بکات! سەنتەری بەرگری لەمافەکانی منداڵانیش لەو دەورانەدا کە نزیکەی ساڵێک و چەند مانگێک بەسەر دامەزراندنیدا تێپەڕیوو، بوو بە ڕێکخراوێکی چالاک و تاڕادەیەکی باش ناسراو لەکۆمەڵگەداو بەخێرایی گەشەی کرد. لەسەر توندوتیژی وبێمافیەکانی منداڵان، سەقەتی پرۆسەی پەروەردەو فێرکردن، ناردنی منداڵان بۆ دەرسی ئاینی و حوجرەکان لەبری قوتابخانە و یاری و سەرحاڵی بۆیان، لێدان و سوکایەتی بەمنداڵان، کوشتنی منداڵان و دژی بە منداڵی بەشودان…هتد، وە دەنگ دەهات و یەخەی دەسەڵاتە میلیشیایەکەی یەکێتی نیشتمانی کوردستانی دەگرت. ئەمە یەکێک بوو لە هۆکارە هەرە سەرەکیەەکان کە یەکێتی و دەسەڵاتەکەی لەبەرامبەردا بێدەربەستیان لەهەموو ئەو نەهامەتییانەی کە بەسەر منداڵاندا دەهات و بێدەنگیان لێدەکرد، بخاتە ژێر پرسیارەوە و قەڵس و توڕەیان بکات.
وەک نموونەیەک دەتوانم باس لە یەکێک لەو چالاکیانە بکەم کە ئەویش سازدانی مەراسیمێک بوو بۆ ڕێزلێنان و ناڕەزایەتی دەربڕین لەدژی کوشتنی منداڵێکی ١١ ساڵان بە ناوی ئازاد ئەبوبەکر، کە ئەم منداڵانە بەسەربڕاوی لەناو قەبرەسانی شێخ محێدین فڕێدرا بوو، سەنتەری بەرگری لە مافەکانی منداڵان لەدژی ئەم تاوانە گەورەیەدا کۆمەڵگای هەژاندو دەسەڵاتی میلیشیای یەکێتی بە بەرپرسانی کە تاوانباران دەست نیشان و دادگایی بکات. ئەمەو دەیان چالاکی لەمشێوەیە، لەلایەن چالاکوانانی ماندوونەناسی سەنتەری منداڵانەوە ڕۆژانە ئەنجام دەدران. هەروەها کردنەوەی خانەیەک بۆ منداڵانی بێسەرپەرشت بۆ ئەو منداڵانەی کە بە هەر هۆکارێک بێت کەس و کاری پلە یەکیان لەدەست دابوو، سەرباری بێ ئیمکانی و نەبوونی هاوکاری، کردنەوەی دەیان خولی هاوینەی هونەری و سەرحاڵی بۆ منداڵان، کە ئەمە بووە هۆیەک کە بە لێشاو بەشێک لەمنداڵان و لاوان خانەی نەوجەوانان بەجێبهێڵن و ڕوولە سەنتەری منداڵان بکەن، چونکە بە پێی گێڕانەوەی منداڵەکان لەوێ بە شەق و زلە پەروەردە دەکران، ڕێزیان لێ نەدەگیرا، ئەمانە بەشێک بوون و هۆکارێک بوون کە مایەپوچی دەسەڵاتەکەی ینک نیشان بەن و بیخەنەژێر پرسیارەوە کە ناتوانن وەڵامدەرەوەی ماف و داخوازیەکانی منداڵان بن.
دەرکردنی بڵاوکراوەی “دنیای منداڵان”و بڵاوبوونەوەی بەربڵاوی لەکۆمەڵگەدا، کە تاکە نموونەی ئەو بڵاوکراوەیە بوو پەنجەی دەخستە سەرکێشەکانی منداڵان. ئەمانە گۆشەکی زۆر چکۆلەی ئەو دەیان و سەدان کاری ڕۆژانەیە بوو کە سەنتەری منداڵانی پێی هەڵدەسا، پشت و پەناو جێ ئومێدبوو بۆمندڵان، بەتایبەتیش بۆ ئەو منداڵانەی کە چ لە خێزان، کۆمەڵگەو خوێندنگاو شوینەکانی تردا رووبەڕووی توندوتیژی دەبنەوە.
جێگەی خۆیەتی کە ئاماژە بەیەکێک لەدەستکەوتەکانی سەنتەری منداڵان بکەم، ئەویش ئەوەبوو کە کاتێک سەنتەر نزیکەی ١٠٠ کەیسی لەسەر توندوتیژیەکانی دژ بە منداڵانی کۆکردەوە، کە هەموویان ئاسەواری لێدان و توندوتیژی بە جەستەیانەوە دیار بوو. نوێنەرانی سەنتەر ئەم کەیسانەیانە گەیاندە دەستی خەسرەو مستەفا، وەزیری پەروەردەی حکومەتەکەی یەکێتی. ئەوەبوو سەرئەنجام بە بڕیارێک لێدان و توندوتیژی لە دژی منداڵان قەدەغەکرا، ئەمەش زیاتر ڕووی لە خوێندنگاکان بوو.
بۆپێشەوە: هێرش بۆسەر سەنتەری مناڵان چی لە دۆخی مناڵان گۆڕی؟ کاریگەری سەنتەر لەسەر هەلومەرجی مناڵان و مافەکانیان چۆن بوو؟
شێرزاد فاتیح: پێمباشە ئەوە بڵێم کە، سەرەتای هێرشی بەعس ئاسای میلیشیاکانی ینک بەوە دەستی پێکرد کە لە ڕێگای میدیاکانیانەوە سەنتەری منداڵان وەک ڕێکخراوێک بناسێنن کە ترس و دڵەڕاوکێ لەناوخەڵک و کۆمەڵگەی کوردستاندا بڵاودەکاتەوەو، کێشەکانی منداڵان گەورە دەکات، ئەوان دەیانگووت کە سەنتەری منداڵان ڕێکخراوێکی ناشەرعییە. سەرباری ئەوەی کە ئێمە هەر لەو دەسەڵاتە میلیشیایە مۆڵەتی هەڵسوڕان و کارکردنمان پێدراوبوو. ئەم پڕوپاگەندەو درۆ و دەلەسانەشیان لە زاری دادوەرێکی بەکرێگیراو ڕیسوای خۆیانەوە بڵاوکردەوە بە ناوی “ئاراس” لە تەلەفیزیۆنی ینک ەوە بۆ خەڵکی ڕاگەیاند، کە تەنها چەند ڕۆژێکی کەم پێش هێرشەکەیان بوو بۆ سەر حزب کۆمۆنیستی کرێکاری، سەنتەری منداڵان و ڕێکخراوی سەربەخۆی ئافرەتان.
پاشان میلیشیاکانی یەکێتی هەڵیان کوتایە سەر بنکەی سەنتەر و کەوتنە لێدان و کوتەککاری منداڵە بێ سەرپەرشتەکانمان، کە ژمارەیان نزیکەی ٨ منداڵێک دەبوون، یەکێک لەو منداڵانە بە ناوی “سامان” بوو کە لەکاتی خۆیدا وێنەو دۆکومێنتمان لەسەری یاداشت کردووە، ئاسەواری ئازارو لێدان و ئەشکەنجەدان بە جەستەیەوە دیاربوو، بەشی زۆری ئەم منداڵە بێ سەرپەرشتانە کەیسەکانیان لە دادگا بوو وە کێشەی جۆراوجۆریان هەبوو، سەنتەری منداڵان خۆبەخشانە لەڕێگەی دادوەری خۆبەخشەوە لە “دادگا” بەرگری لەو منداڵان دەکرد. پاشان هەستان بە دڕاندن و شکاندن و دزینی هەرچی کەل و پەل و ئەرشیف و مومتەلەکاتی ناوبنکەو، هەروەها دەستگیر کردن و ڕاونان و سوکایەتی کردن بە چەند کەس لە هەڵسوڕاوانی سەنتەر.
ئەم هێرشە تا ڕادەیەک بووە هۆی کپکردنەوەی دەنگێک کە ئازایانە بۆ بەرگری لەمافەکانی منداڵان هاتبووە مەیدان، ڕێگریکردن لە کاری و چالاکی سەنتەر بووە هۆی ئەوەی کە ئیتر لە هەر شوێنێک توندوتیژی لە دژی منداڵان ئەنجام بدرێت، ئەنجامدەرانی بێباک بن لەوەی کە کەس لێیان بکات بە هەراو کێشەکانی منداڵان بگەیەنێتە ناوەندە جیهانی و میدیاکان.
شتێکی تر ئەوەبوو کە ئێمە سەردان و بەدواداچوونی بەردەوامان هەبوو بۆ چەندین قوتابخانەو باخچەی ساوایان، لە هەرجێگایەک کە بمانزانیبا توندوتیژی مامەڵەی نادروست دژی منداڵان ئەنجام دەدرێت.
دەرکردنی بڵاوکراوەی “دنیای منداڵان” کە بڵاوبوونەوەیەکی بەربڵاوی لەکۆمەڵگەدا هەبوو، تاکە نموونەی ئەو بڵاوکراوەیە بوو کە پەنجەی دەخستە سەر کێشەکانی منداڵان. هێرشی میلیشیاکانی ینک هەموو ئەم دەنگە ئازادیخوازانەی کپکردو بە زەبری چەک و ملهوڕانەی بێدەنگی کردن.
لە کۆتایشدا دەمەوێت ئەوە بڵێم کە هەموو ئەم ملهوڕی و کارە بەعس ئاسایانەی ینک ئێمەی تا کۆتایی بێدەنگ نەکرد، ئێستا نەک هەر لە کوردستان، بەڵکو لەدەرەوەی وڵاتیش سەنتەری بەرگری لە مافەکانی منداڵان یەکێک لە ڕێکخراوە بەهێزو ناودارەکانە، لە ساڵەکانی ٢٠٠٧ تا ٢٠٠٩ بە هاوکاری سیداو ئۆڵفپاڵمەی سوید چەندین پرۆژەی بۆ مندالان لە کەرکوک و بغداد بەسەرئەنجام گەیاند، لەدەرەوەی وڵاتیش هاوکاری و خولی هاوینەو دەیان کاری چالاکی ئەمجام دەدات بۆ منداڵان و لاوان، وە یەکێکە لە ڕێکخراوە موعتەبەر و دیارەکانی چەندین کۆمۆن لە سوید و سایتێکی هەیە کە بە پێنج زمان کارو چالاکیەکانی بڵاودەکاتەوە. www.childiraq.com
هەروەها لە میدیا محەلییەکانیشدا دەنگ و سەدای زۆر هەیە.
تیبینی: ئەم دیمانەیە لە بۆپێشەوەی ژمارە ٥٦ بەرواری ١٥/٧/٢٠١٩ بڵاوبۆتەوە…
