hkkurdistan
عەبدوڵا مەحمود
پرسی دانانی پاڕێزگاری کەرکوک، یەکێک لە ئاریشەکانی بەردەم ڕێکەوتننامەی نێوان پارتی و یەکێتییە. یەکێتی نیشتیمانی کوردستان شاری کەرکوک بە بەشێک لە قەڵەمرەوی سیاسی خۆی دەزانێت، هەر لەم ڕوانگەیەوە پۆستی پارێزگاری کەرکوکیش بە مافی بێ ئەولاو لای خۆی دەزانێت. هەرچی پارتیشە لەگەڵ ئەوەدا کێشەی لەگەڵ ئەوە نییە پاریزگاری کەرکوک بۆ یەکێیی بێت، بەڵام لە دیاریکردنی کاندید بۆ ئەو پۆستە، دەیەوێت ڕۆڵی هەبێت و جێگای رەزامەندی ئەوانیش بێت.
ئەوەی لە پرسی کەرکوک و پاریزگاری کەرکوکدا، دەردەکەوێت دوو ڕوویی و درۆی حزبەکانی بزوتنەوەی کوردایەتی بەگشتی و پارتی و یەکێتییە بەتایبەتی. هەر دوولایان و تەنانەت حزبەکانی تری دەرەوەی دەسەڵاتی یەکێێتی و پارتی، خۆ هەڵواسین بە پرسی کەرکوک، گریان و زاری بۆئەم شارە، بۆتە بەشێک لە ململانێیان لەگەڵ یەکتری.
بە جیا لەوەی ناسیونالیزمی عەرەب کەرکوک بە شارێکی عەرەبی و ناسیونالیزمی کورد بە شارێکی کوردی و ناسیونالیزمی تورکی بە شارێکی تورکمانی… لەقەڵەمی دەدەن، هەموو حزبەکانی بزوتنەوەی کوردایەتی لەگەڵ ئەوەدا لەئاستی میدیایی و ڕوو بەدنیای دەرەوە لە کایەی دیبلۆماسیدا پێ لەسەر ئەو ڕاستییە دادەگرن کە شاری کەرکوک شاری کورد و عەرەب و تورکمان و کلدو ئاشورییە، شاری پێکەوە ژیانی ئاشتیانەو برایەتییە، عێراقی بچوککراوەیە، بەڵام لە دنیای واقعیدا، مامەڵەیان لەگەڵ ئەو شارە، جەنگ و کیشەیان لەو شارە، خۆ هەڵواسینە بە کوردایەتی و کورداندنی ئەم شارەو لەوەش واوەتر بە حزباندنیەتی.
مافی هاوڵاتی بوون مەبنای مامەڵەی هیچ کام لە بزوتنەوەسیاسییە کۆمەڵایەتیەکان و حزبە سیاسییەکان و دەوڵەتەکانی پشتیان نییە. لەناو ئەو کایەی بە کورداندن و بەعەرەبی کردن و تورکاندن و تەنانەت تەشیع کردنەشدا، پرسی نەوت و سامانی ئەو شارە میحوەری کێشمەکێشێکی نەبڕاوەی نێوانیانە.
لە ١٦ ئۆکتۆبەردا، شاری کەرکوک و ناوچە کێشە لەسەرەکانی ئەو جغرافیایە، لەدەستی حزبەکانی بزوتنەوەی کوردایەتی، لە گەمەو ململانێیەکی حزبی”پارتی و یەکێتی” و لەکردەیەکی نۆکەر پیشەییدا، هاتە دەرەوە، کە لەگەڵ خۆیدا دۆخێکی نوێی لە کەرکوک هێنایە ئاراوە. دۆخێک کە ململانێی نیوان پارتی یەکێتی لەسەر دەسەڵات بردە ئاستێکی باڵاترەوە. پارێزگاری پێشووی کەرکوک لەسەر پشکی یەکێتی و هێزەکانی سەر بەپارتی شاری کەرکوکیان بە پاساوی داگیرکاری چۆڵ کرد و یەکیتیش وەکو هیز و دەزگا ئەمنی و هیزی چەکدار و بەرپرسیاریەتی، لەبەرامبەر بە گوشاری حەشدی شەعبی، کە پێشتر یەکێتی پێش لەشکری بۆیان کردبوو، ناچار لە شاری کەرکوک دورخرانەوە.
لەوکاتەوە بە کردەوە شاری کەرکوک لە ژێر سایەی قەڵەمرەوی بزوتنەوەی کوردایەتی و یەکێتی و پارتیدا نەماوە. لەو کاتەشەوە هات و هاواری حزبەکانی بزوتنەوەی کوردایەتی خامۆش نابێتەوە و هەموویان باسی لەدەست چوونی شاری کەرکوک لەدەستی دەسەڵاتی کوردی دەکەن و هەموو هەوڵێك دەدەن بۆ ئەوەی دەسەڵاتیان بگێڕنەوە بۆ ئەو شارە.
هات و هاواریشیان بۆ گەڕانەوە بۆ کەرکوک لە ژێر ناوی خزمەتکردن و بە کەرکوک و خەڵکی زوڵملێکراوی!! کوردە!! لەو شارەدا.
پارتی و یەکێتی بە دوای لەدەسەڵات کەوتنی بەعسەوە، یان دوای کۆتاییهێنان بە داگیرکاری و سەرکوتگەری بەعس لە کەرکوکدا لە ساڵی ٢٠٠٣ وە، بەکردەوە بوونە میراتگری دەسەڵاتی بەعس و شاری کەرکوک بە پلەی یەکەم کەوتە ژێر سایەی قەڵەمرەوی سیاسیانەوە. لەو کاتەوە دەکرێ بڵێین شاری کەرکوک ئەم جارە لەلایەن یەکێیتی و پارتییەوە داگیر کرا، سەروەت و سامانەکەی دەستی بەسەرداگیراو و دزرا، کێڵگە نەوتیەکان لەلایەن بەپرسە حزبیەکانەوە کۆنترۆڵ کران، هاوڵاتیانی ئەو شارە دەستەبەندی کران و عەرەب و تورکمانەکان، ئاشوری و کلدانەکان بوونە هاوڵاتی پلە دوو لە چاو هاوڵاتیانی کورد زماندا، هاوڵاتیانی کورد زمانیش کرانە زەخیرەی حزبی و ململانێی حزبی نیوان یەکێتی و پارتی. دوو هێزی ئاسایش، دوو هیزی پێشمەرگە، دوو دەزگای دژە تیرۆر، دوو دەسەڵاتی بەزۆر داسەپاو… بوونە ملۆزمی سەر ژیان و گوزەرانی شاری کەرکوک و ئاسەوارێک لە حکومداریەکی مۆدێرن، بەرابەر، ئینسانی، مافی هاوڵاتی بوونی یەکسان، خزمەتگوزاری شایستە، نەبوو. تاڵانی و سەرکوت، رفاندن و سەرانە لەخەڵک ساندن، نمایشی کەڵەگایی چەکداری، بیمافی و برەودان بە هەڵاواردنی قەومی و دینی و تایفی، لە ژێر سایەی دەسەڵاتی یەکێتی و پارتیدا، ژیانی خەڵکی کەرکوکی بەکردەوە کردە دۆزەخ، هاوڵاتیانی عەرەب زمان و تورک زمان وەکو میوانی رەزاگران مامەڵەیان لەگەڵ کرا.
بەدوای روداوەکانی ١٦ ئۆکتۆبەردا، پارتی و یەکێتی، هەر دوولایان، بەڵام هەرکامەیان بەڕیگەی خۆی دەیانەوێ بگەڕینەوە بۆ کەرکوک و دەسەڵاتەکانیان وەربگرنەوە… پارتی دەیەوێ لەرێگای ڕیکەوتنی سیاسی لەگەڵ بەغدا و پاش ئاساییکردنەوەی دۆخی کەرکوک و بە ڕیکەوتن لەسەر پۆستەکان لەگەڵ یەکێتی بگەڕێتەوە، چونکە پارتی لای وایە لە ١٦ ئۆکتۆبەرەوە کەرکوک داگیرکراوە. یەکیتی کەخۆی بەشێک لە پلانی رادەستکردنی کەرکوک بووە بە حەشدی شەعبی و وەکو پارتی تەماشای کەرکوک ناکات و نائاسایی دۆخەکە بۆی تەنها، لە لەدەستچوونی پۆستی پارێزگار پۆستەکانی تر و پاشەکشەو مل نەدانی پارتییە بۆ گەڕانەوەی بۆ کەرکوک.
دیارە لە رووداوەکانی ١٦ ئۆکتۆبەردا ٨٠% پۆستەکان، لەدەست پارتی و یەکێتی دەرهات لەوانەش پارێزگار، سه‌رۆکی ئه‌نجومه‌نی پارێزگا، به‌ڕێوه‌به‌ری ته‌ندروستی و کشتوکاڵ، قایمقام و خانوبه‌ره، بەڕێوەبەرایەتی دابەشکردنی خۆراک، ده‌سته‌ی ده‌ستپاکی، وه‌به‌رهێنان، بەڕێوەبەرایەتی ئاو، چالاکی وه‌رزشی، پۆلیسی فریاکەوتن، پۆلیسی نه‌هێشتنی تاوان، پۆلیسی ئاماده، پۆلیسی نەهیشتی ماده‌ی هۆشبه‌ر، شوێنه‌وار، پۆلیسی زیاده‌ڕۆییه‌کان، قه‌زاو ناحییه‌کان و لیژنه‌ی کۆمپانیا ئه‌هلییه‌کان…
یەکێتی و پارتی بەو هەموو پۆستە گرنگ و خاوەن بڕیارانەوە، لە ساڵی ٢٠٠٣ وە، ئەگەر تۆزقاڵیک ئەزموونیان لە دەسەڵاتی بەعس وەرگرتبا، یان رەگەیەکی پێشکەوتنخوازیان تیا بووایە، کەس دەستی نەگرتبوون خزمەتێکی باش بە تەواوی کەرکوک و خەڵکەکەی بکەن بێ گوێدانە ناسنامەی قەومی و دینی و تایفی. کەس دەستی نەگرتبوون مافی هاوڵاتی بوون بە رەسمی بناسن و کاریگەری سیاسەتی هەڵاوارن و جیاکاری رژێمی بەعس وەلابنێن، لەڕیگای مافی هاوڵاتی بوونی یەکسان بۆ هاوڵاتیان، خزمەتگوزاری بۆ هەمووان. دەیانتوانی متمانەی هاوڵاتیانی ئەو شارە بۆخۆیان دەستەبەر بکەن… بەڵام بەو هۆیەوە یەکێتی و پارتی دوو حزبی تاسەر مۆخ کۆنەپەرست، جیاوازی خواز، نۆکەر پیشە، تاڵانچی و سەرکوتگەر بوون، نەک نەیان توانی متمانەی خەڵکی شاری کەرکوک، تەنانەت نەیان توانی متمانەی خەڵکی کورد زمانی کەرکوکیش بەدەست بهێنن.
لە ئێستادا بەم مێژووە رەشەوە دەیانەوێ بگەڕێنەوە و خەڵکیش پێشوازیان لێ بکات، لەوەش واوەتر هێندەی کێشەی پۆست!! بۆ کورد و لەناو کوردیشدا!! بۆ حزب و لە ناو حزبیشدا بۆ بنەماڵە، ئامانجیانە، بەدوای هیچ خزمەتکردنێک و زامنکردنی مافی هاوڵاتیانی کەرکوکەوە نیین.
خەڵکی کەرکوک پارێزگار و دەسەڵاتێکی گەرەکە، مافی هاوڵاتی بوونی یەکسان بۆ دانیشوانی شاری کەرکوک بێ گوێدانە ناسنامەی قەومی و دینی و تایفی، بەفەرمی بناسێت و هەر لەسەر بنەمای ئەو مافی هاوڵاتی بوونە یەکسانەش ماف و خزمەتگوزارییەکان و ئازادییەکان، بەرەسمی بناسێت و دەسەڵاتی چەک و حزب و میلیشیا لەسەر ژیانی هاوڵاتیان کۆتا بکات. دەشی پارێزگارێکی ئاوا مەسیحی یان بێدین و ئاتەئیست، تورکمان یان عەرەب و کورد و ئاشوری یان کلدان بێت.
ململانێی لەسەر پاریزگاری کەرکوک لەنێوان یەکێتی وپارتیدا، دوور و نزیک پەیوەندی بەخزمەتی هاوڵاتیانی شاری کەرکوک و تەنانەت خەڵکی کورد زمانی کەرکوکەوە نییە. ململانێ لەسەر دزی و تاڵانییە و زاڵکردنی هەژموونی هێز و پاوانی سیاسییە. دیارە دانانی پارێزگار و گەڕانەوەی یەکێتی و پارتی، هەرگیز بە مانای گەڕانەوەی پێگەو رۆڵی سیاسیان بۆ بەر لە ١٦ ئۆکتۆبەر نییە. دەشێت و دەتوانرێت بەشێک لە پۆستەکانیان وەربگرنەوە، بەڵام هەرگیز ڕیگەیان پێنادرێت پێگەی جارانیان هەبێت.
تێبینی: ئەم بابەتە لە بۆپێشەوەی ژمارە ٤٦ بەرواری ١/٣/٢٠١٩ بڵاوکراوەتەوە…
