سۆسیالیزم وەڵام نیە بۆ ئەم بار و رەوشەی سەرمایەداری ئێستامان!!!….

 

ئیکۆنۆمیست دەنووسێت:

سۆسیالیزم وەڵام نیە بۆ ئەم بار و رەوشەی سەرمایەداری ئێستامان!!!

… سالار حمەسەعید

لە ١٤ی شوباتدا گۆڤاری ئیکۆنۆمیست لە بەرگریکردن لە سەرمایەداری و داکۆکیکردن  لە چینی دارا و سەردەستی ئەم سیستەمە پڕ لە قەیران و کێشەیە هاتۆتە دەنگ و دەڵێ ئەم چەپەی سەریهەڵداوە بەتایبەتی لە ئەمریکا چارەسەر نیە  و وەڵامدەرەوەی ئەو گێژاوە نیە کە سەرمایەداری تیا نقووم بووە و سەرهەڵدانی تێڕوانینەکانی باڵی  چەپ وەڵام نیە بۆ کێشەکانی سەرمایەداری ئەمڕۆ. کە دەگونجێ ئەوەی نووسەری ئەم وتارە نووسیویەتی سەبارەت بەو چەپە ڕاست بێت و هیچی لەبارا نەبێت بەڵام مەسەلەکە لەوێدا نیە. مەسەلەکە دیفاع و داکۆکیکردنە لە کاپیتاڵیزم و هەوڵی پاریزگاریکردن لەو سیستەمەیە کە هەر بەقسەی خۆشیان لە قەیرانێکی قووڵ دایە و بەپێی راپۆرت و ئامارە رەسمیەکانی خۆیان هەر ئێستا لە ریسیشن دایە واتە لە رکودێکی ئابووری قووڵ دایە. ڕاستە بەو چەپە لەرزۆک و لاوازەی ئەمریکا و لەیبەرەی بەریتانیا ئەم سیستەمە سەرنگووم ناکرێ. سەرنگوومکردنی دەسەڵاتی بۆرژوازی وەک لینن دەڵێ ” وەک چینێکی تایبەت تەنها بە پرۆلیتاریا ئەنجام دەدرێ بەهۆی بارودۆخی ئابووری وجودی ئەم چینە ئامادەیە بۆ ئەم کارە و دەرفەت و توانای ئەنجامدانی ئەم کارەی پێدراوە”.

وەڵام بە ئیکۆنۆمیست کە دەڵێ سۆسیالیزم وەڵام نیە بەم بار و ڕەوشەی سەرمایەداری دەبێ بوترێ بە فێرکردن و وشیارکردنەوەی حزبی کرێکاران بە مارکسیزم دەکرێ پێشەنگی پرۆلیتاریا پەروەردە بکرێ کە دەتوانن دەسەڵات بگرنە دەست و تەواوی خەڵک بەرەو سۆسیالیزم بەرن.

لەوەڵام بە سۆسیالیزم بۆچی چارەسەرە نەک کێشە، لینن دەڵێ: ” ئێمە دەڵێین، ئامانجمان بەدیهێنانی سیستەمێکی سۆسیالیستییە لە کۆمەڵگادا کە لەڕێگەی لەناوبردنی دابەشکردنی مرۆڤەکان بۆ چینەکان، وە لەناوبردنی هەموو جۆرە چەوساندنەوەیەکی مرۆڤ لەلایەن مرۆڤەوە یا وڵاتێک (خەڵکانێک) لەلایەن وڵاتێکی (خەڵکانێکی) ترەوە، کە بەشێوەیەکی حەتمی ئەگەری ڕوودانی شەڕ و جەنگ ناهێڵێ”.  ئەوەی کە کاپیتاڵیزم بەرەو سۆسیالیزم دەڕوات شتێکی حەتمی یە و هەروەک لینن دەڵێ: ”هەموو وڵاتان دەگەن بە سۆسیالیزم، ئەمە حەتمییە. بەڵام هەموویان بەهەمان شێواز و ڕێگە پێێ ناگەن”.  گۆڤارەکە دەڵێ وا پێدەچوو کە کێبەڕکێ و ناکۆکیە ئایدیۆلۆژیەکانی سەدەی ٢٠ کۆتایی پێ هاتبێ بە داڕمانی یەکیەتی سۆڤیەت لە ١٩٩١. بەپێی نووسەری ئەم وتارە کاپیتاڵیزم سەرکەوتنی بەدەستهێنا و سۆسیالیزم یش بووە جێگەی گاڵتەجاڕی و نموونەی تێکشکان ودۆڕان و سەرکوتی سیاسی. کەواتە ئەگەر وایە کە سۆسیالیزم کۆتایی پێهاتووە و بووەتە گاڵتەجاری، کەواتە ئەم دووبارە ڕووکردنە سۆسیالیزم  بۆچی؟ وە بۆچی کاپیتاڵیزم وەک سیستەم و بۆرژوازی وەک چینی فەرمانڕەوا و میدیای بۆرژوازی وا نیگەران کردووە؟ گۆڤارەکە بەناچاری و لە غەم و پەرۆشی بۆ سەرمایەداری دەڵێ: ئێستا پاش ٣٠ ساڵ تازە سۆسیالیزم وەک مۆدی رۆژ دێتەوە پێشەوە و خۆی نمایان دەکات. وەک گاڵتەپێکردن بەو کەسانە و ئەو ڕەوتانەی کە ئەم رێبازە دەگرنە بەر و پرسیاریان لیدەکەن کە بۆچی دەگەڕێنەوە بۆ ڕیبازێک کە تاقیکراوەتەوە و سەرکەوتوو نەبووە. دڵنیام ئەگەر ئەو ڕێبازە بەو شێوەیە بێت کە ئیکۆنۆمیست باسی دەکات بەم ئاکامە نەدەگەیشتن کە پێی گەیشتووین ئەویش روو هێنانەوەیە بەرەو مارکسیزم و سۆسیالیزم.  ئایا نووسەری ئەم گۆڤارە  پرسیاری لەخۆی نەکردوە کە بۆچی سۆسیالیزم پاش ئابڕووچوونی ئاوا کەباسی دەکات ڕووی تێدەکەنەوە؟ بەڕای من وەڵامیان لایە و دەزانن هەوەک مارکس لە بەرگی سێیەمی کاپیتاڵ دا دەیگووت: ڕێگری ڕاستەقینەی بەرهەمهێنانی سەرمایەداری، سەرمایە خۆیەتی”. ئەوان ئاشنان بە کاپیتاڵی مارکس و لە سیستەمەکەی خۆشیان تێدەگەن کە سەرمایە ڕەگ و ڕیشەی کێشەکانە بەڵام هەر داکۆکی لێدەکەن چونکە چارەیەکیان نیە جگە لە بەرگریکردن لێی.  ئەلێکسێندرا ئۆکاسیۆ کۆرتیز کە تازە هەڵبژێردراوە بوتە ئەندامی کۆنگریسی ئەمریکی و بە سۆسیال دیمۆکراتێک خۆی دەناسێنێ و بۆتە حەماس و شۆڕو شەوق بۆ کاندیدەکانی حزبی دیموکرات بۆ ساڵی ٢٠٢٠ کە بەرەو چەپ گۆڕاون. هەروەها ئەم ڕەوتە بەریتانیاشی گرتۆتەوە لەبەرئەوەی، جێرمی کۆربنی وەک سەرۆکێکی توندڕەوی حزبی لەیبەر دەناسرێ لای باڵی کۆنسێرڤەتیڤی بۆرژوایی وە ترسی ئەوەیان لێنیشتووە کە ئەگەری ئەوە هەیە کلیلی ژمارە ١٠ داونینگ ستریت بەدەست بێنێ. سۆسیالیزم بە تەوژم دەگەڕێتەوە لەبەرئەوەی ڕەخنەیەکی توندی هەیە لەم سیستەمە و ڕەخنەگرە لە تەواوی سیستەمەکە، لەبەرامبەر ئەو شکستەی لە سیستەمی سەرمایەداریدا لە کۆمەڵگای رۆژئاوادا ڕوو دەدات. نووسەری ئیکۆنۆمیست دان بەوەدا دەنێ کە ئەمە لەکاتێکدا سیاسەتمەدارە ڕاست ڕەوەکان شەڕی ئایدیۆلۆژیان دۆڕاندوە وە پاشەکشەیان کردوە و بەرەو شوڤینیزم مل دەنێن و غەریبی رابردوو دەکەن. چەپ سەرزەنشت دەکات بەوەی کە ڕەخنەکانیان چەقیان بەستوە لە سەر نایەکسانی لە کۆمەڵگادا و ژینگە وە دەسەڵاتدان بە هاوڵاتی لە جیاتی نوخبە.  هەروەها دانی پیادەنێن کە چەپ لەهەندێ لایەنەوە ڕاست دەکەن بەڵام ” ڕەشبینیان بەرامبەر بە جیهانی مۆدێرن زۆر زێدە ڕەوی تیاکراوە”. هەروەها دەڵێن: ”سیاسەتەکانیان سادەیی و پێ نەگەیشتوویی پێوەدیارە لە مەسەلەی بودجە و بازرگانی و بەڕێوەبردن دا”. بەڵام راستیەکە ئەوەیە کە سەرمایە و گەشەسەندن و بەرین بوونەوەی واپێدەچیت خاڵی سەرەتا وک ۆتایی بێت، لەبەرئەوەی پاڵنەر و مەبەست لە بەرهەمهینان لە سیستەمی کاپیتاڵیزم دا تەنها سەرمایەیە و نەک بەپێچەوانەوە واتە ئامانج لە بەرهەمهێنانی سەرمایەداری پڕکردنەوەو دابینکردنی پێداویستیەکانی کرێکاران و تەواوی خەڵک نیە، بەڵکو تەنها سەرمایەیە واتە قازانج. کە ئەمە بەپێچەوانەی سۆسیالیزمە کە ئامانج تیایدا سەرمایە نیە.

شوباتی ٢٠١٩