hkkurdistan
هەتاو عەبدولاهی
هەر مرۆڤێک ئازاد لە دایک بووە و خاوەن کەسایەتی ومافی یەکسانە، هیچ مرۆڤێک نابێ بکەوێتە خانەی توندوتیژی و کەسایەتی نابێ خەوشدار بکرێ. هەر چه‌شنه کرده‌وه‌یه‌کی توندوتیژ لەسه‌ر بناغه‌ی ره‌گه‌ز یا جنسییه‌ت که ببێته هۆکاری ئازاری جه‌سته‌یی و دەرونی و وەک توندوتیژی پێناسەی بۆ دەکرێ. خه‌بات و هه‌وڵدان بۆ نه‌هێشتنی هه‌ڵاواردن و ئه‌وه‌ی که مرۆڤه‌کان به پێی ره‌گه‌ز ده‌سته‌به‌ندی نه‌کرێن و هه‌ر به‌و بیانووه نه‌که‌ونه به‌ر ئازار و هه‌ره‌شه‌و توندوتیژی پێویستی به نه‌زم و نۆرمێکی تازه هه‌یه و بێگومان ده‌بێ هه‌موو توانایی خۆمانی بۆ بخه‌ینه گه‌ڕ. توندوتیژی به دژی ژنان ساڵهای ساڵه وه‌ک پڕئازارترین نه‌خۆشییه‌کانی کۆمه‌ڵگەی مرۆڤایه‌تی خۆی ده‌رخستووه و ئه‌م خه‌ساره له کۆمه‌ڵگە دواکه‌وتوو و ئایینیه‌کان که ئیسلام و یاسا ئیسلامییه‌کان رۆڵێکی به‌رچاو و چاره‌نووسساز له سیستمی ئیداری‌و حکوومه‌تییه‌که‌ی‌دا ده‌گێڕن‌و شوێندانه‌ری نه‌رێنیان له‌م په‌یوه‌ندیه دا هه‌یه، به شێوه‌ی به‌رده‌وام بۆ سه‌ر ژنان ڕه‌وا ده‌کرێ‌و به‌رێوه‌ده‌چێ. له‌ناو ئه‌م کۆمهڵگەیانهدا ئه‌م پرسه له چوارچێوه‌ی کۆمه‌ڵگە‌و له ژیانی تاکه‌که‌سی ژناندا وا پنجی داکوتاوه که وه‌ک خه‌سارێک‌و دیارده‌یه‌کی لێهاتووه‌و بۆته پرسێکی ڕواڵه‌تی بۆ هه‌موو تاکه‌کانی ناو کۆمه‌ڵگە. له‌ناو ئه‌م کۆمهڵگەیانهدا توندوتیژی‌و سووکایه‌تیکردن‌و به که‌مگرتنی ژنان هه‌ر رۆژه سیمای دزێو و بێ به‌زه‌یی خۆی زیاتر دەردەخات و بەداخەوە ماوەیەکی خۆی لە سڕینەوەی بە ئاشکرا و ئانقەستی ژنان دەرخستووە. ئەگەر بمانهەوی باس لە توندوتیژی بە دژی ژنان لە هەموو جیهان بە گشتی و کوردستان بە تایبەتی بکەین لەوانەیە لە دو تۆیی ئەو بابەتە دا نەگونجێ، بەلام ئەوەی مەبەستی ئێمەیە توندوتیژی و سڕینەوەی جەستەی ژنان لە ژێر ناو شەرەف و ناموس و هۆکارەکانی پەرەسەندی کوشتنی ژنان لە هەرێمی کوردستانە. ئەگەر بمانەوێ باس لە کێشە کۆمەلایەتی و دیاردەکانی کۆمەلگە بکەین و بگەرێین بە دوای هۆکارەکانی بێگومان یەکەم هۆکار دەتوانین باس لە سیستمی گەندەڵ و دژە مرۆڤ بکەین. سیستم نەقش و رۆڵی سەرەکی لە پەرەسەندن و کەم کردنەوەی دیاردە کۆمەلایەتیەکان و توندوتیژی بە دژی ژنان دەگیڕێ. بە داخەوە لە کوردستان بە هۆی بوونی سیستمێکی دژە مرۆڤ و گەندەڵ کە سیستمێکی سەرمایەداری و تا سەر ئیسقان تەیار بە چەکی ئیدئولوژی چەقبوستو و دژە مرۆڤە، لەوانە ئایین و پیاومەزنی توندوتیژی بە دژی ژنان و کوشتنی ژنان رۆژ بە رۆژ روو لە زیاد بوونەو ئەودیاردە قیزەون و مەترسیدارە وەک پرسێکی روالەتی لێ هاتووە. رۆژانە لە هەرێمی کوردستان ژنان دەکەونە بەر درندانەترین توندوتیژیەکان هەر لە توندوتیژی دەرونییەوە بگرە تا توندوتیژی کڵیشەیی و جەستەیی و دەستدرێژی و خەتەنە کە هەنووکە توندوتیژی جەستەیی و سڕینەوەی جەستەی ژنان سیما و روخسارێکی مەترسیداری بەخۆیەوە گرتووە و ئێمە رۆژانە شایەتی ئەوەین ژنان لە هەرێمی کوردستان بە بیانووی جۆراوجۆر مافی ژیانیان لێ زەوت دەکرێ و گیانیان لە دەست دەدەن. دەسەلاتی سیاسی هەرێمی کوردستان و حیزبە دەسەلاتدارەکان هۆکاری سەرەکی توندوتیژی و دیاردە کۆمەلایەتیەکان لەو ولاتەن. کاتێک دەسەلات هیچ پلان و بەرنامەیەکی پەروەردەیی بۆ ئێستا و داهاتووی کۆمەلگە پێنەبێ و خۆی هۆکاری سەرکوت و توندوتیژی بێ، بێگومان نابێ چاوەروان بین بارودۆخ لەوە باشتر بێ. دەسەلاتی هەرێمی کوردستان سالەهایە بە پلان و بەرنامەی لە پیش دا دارێژراو کەرەسە و ئەمرازی راگەیاندنی لەبەر دەستی حیزبە ئیسلامی وتوندرەوەکان ناوە بۆئەوەی بەردەوام بیرۆکەی ئیسلامی و دژی ژن دەرخواردی خەڵک بدەن. بیرۆکەیەک کە توندوتیژی دژی ژنان تێدا نیهادینە کراوە و ژن تەنیا وەک کەرەستەی سێکس و زاو وزێ پێناسە دەکات. بارودخی نالەباری ئابووری لە هەرێمی کوردستان کە ئەویش هۆکارەکەی دیسان ئەم دەسەلاتە گەندەل و دژە مرۆڤەیە کە ساڵەهایە سەروەت و سامانی خەڵکی بە تالان بردووە بۆتە هۆکاری کیشەی دەرونی تاکەکان و ئەو پرسە خۆی لە توندوتیژی دا دەبێنێتەوە چونکە رون و ئاشکرایە هەژاری ئابوری دەبێتە هۆکاری هەژاری کلتوری و ئاسەوارە نیگەتیڤەکانی لە توندوتیژی و دەیان دیاردەی کۆمەلایەتی خۆی دەبینێتەوە. دەسەلاتی سیاسی و گەندەڵی هەرێمی کوردستان ساڵەهایە بە دانای ئەخلاقیاتی ئیسلامی دواکەوتوو و بەرهەمهێنانی ئەو بیرۆکە لە ناو کۆمەلگە و بنەماڵەکان بە ئامانجەوە پێگەی پیاو وەک بالا دەست نیشان دەدا و هەوڵ بۆ ژێردەستەیی پێگەی ژن لە کۆمەلگە دەدات. چونکە بەو بیرۆکە و بەو پلانە ژنان لە بازاری کار و بەرهەمهێنان دوور دەخاتەوە و دەیانخاتە کونجی مالەوە تا وەکوو کرێکاری بێ موچە ئەرکی مال و مندالداری وەئەستۆ بگرن. پەرەدان بە دیاردە کۆمەلایەتیەکان و زۆربوونی توندوتیژی بە دژی ژنان و دووبەرەکی نانەوە لە نێوان تاکەکان ئامانجی سیستمی هەرێمی کوردستانە، چونکە ئەوان لە کیشەی سەرەکی کە مافی شارۆمەدنی و مافی ژیانێکی عادلانە و ئینسانییە دوور دەخاتەوە و ساڵەهایە سیستمە سەرمایەدارەکان ئەو پیلانە قیزەونە بەرێوەدەبەن. رێکخراوەکان وپۆلیس و دەستگای بە ناو ئاسایش کە خۆی هۆکاری سەرکەوت و کوشتن و بڕینی ژنان لەو ولاتەیە هیچ کاریگەریەکیان بۆ کەم کردنەوەی ئەو دیاردە نەک نییە، بەلکو خۆیان خوڵقێنەری ئەو بارودۆخەن، چونکە مۆرەی دەسەلاتی حاکمن و ئەرکدارکراون لە راستای سیاسەتی دەسەلاتداران بجولێنەوە و رۆژانە دەبینین لە هەرێمی کوردستان خودی ئاسایش و دەستگای پۆلیس بە وەرگرتنی بەرتیل و پارە کایە بە گیانی مرۆڤەکان دەکات و ژنان رادەستی قەتلگاکانیان دەکەن یان ئەگەر ژنێک لەو ولاتە دەکوژرێ بەرچەسپی ناموسی لێدەدەن و تاوانەکە پەردەپۆش دەکەن. لە کوردستان ئاماری جۆراوجۆر و زۆر جار ناراست لە پەیوەندی لەگەڵ توندوتیژی بە دژی ژنان بوونی هەیە، ئەم پارادۆکسە تەنیا ناگەرێتەوە بۆ داتاکانی رێکخراوە ناحکومی و خۆبەرێوەبەرەکان، بەڵکو پەیوەندیی راستەوخۆی بە ئاماری دوور لە راستی نیهادە دەوڵەتی و بەرپرسانی ئەو بەشانە هەیە. لە ماوەی مانگەکانی رابردوو بە دەیان ژن لەلایەن کەس و کاریانەوە کوژراون و نیزیک بە دەیان نمونە خوکوژی ژنان لە رێگای ئاگرو خۆهەلواسینەوە بوونی بووە بە دەیان نمونە توندوتیژی جنسی و بە هەزار نمونە سکاڵای یاسایی لەلایەن خودی ژنانەوە لەبواری توندوتیژی خێزانی بوونی بووە، هەڵبەت ئەوانە ئامار گەلێکن کە لەلایەن بەناو ئاسایشی گەندەڵ و سیستمی دژە ژنی هەرێمەوە بڵاوکراوەتەوە، چونکە ئامارەکان زۆر لەوە زیاترن و بە داخەوە پەردەپۆش دەکرێن. دیاردەی توندوتیژی و بێمافی ژنان لە هەرێمی کوردستان جێگای نیگەرانی و تێڕامانە. بە سەرنجدان بە سیستمی حکومەتی هەرێمی کوردستان کە سیستمێکی عەشرەتی و نادیموکراتییە و پیاومەزنی و ئایین رۆڵی نەرێنی لەو پەیوەندیەدا دەگێڕێ، هەروەها بارودۆخی پیاومەزنی و سونەتی دواکەوتووی هەرێم کە خۆی خزاندۆتە ناو ژیانی بنەماڵەکانەوە و بە ئامانجەوە ساڵەهایە لەلایەن هەر ئەو سیستمەوە پەیڕەو دەکرێ دەبێ چاوەروانی ئەوە بین ئەو دیاردە روو لە زیاد بوون بکات، نەک کەم بوونەوە. بۆیە دەبێ ژنانی هەرێمی کوردستان و هەموو تاکە ئازادیخواز و یەکسانیخوازەکان لەو راستیە تێبگەن تا کاتێک ئەو سیستمە گەندەل و دژە مرۆڤە لەسەر کار بێ بێگومان دیاردەی توندوتیژی و کوشتنی ژنان نەک بنبڕ ناکرێ، بەڵکو رۆژ بە رۆژ پەرە دەستێنێ، چونکە سیستم قازانج لەو جۆرە توندوتیژیانە دەبینێ. ژنان کاتێک دەتوانن لە هەرێمی کوردستان بە ماف و ئازادی راستەقینە بگەن کە سیستمێکی سوسیالیستی و مرۆڤ پەروەر بە هەموو پێوەرە ئینسانییەکان دابمەزرێ. سیستمێک کە مرۆڤ بگەرێتەوە بۆ کەرماەتی راستەقینەی خۆی و هیچ مرۆڤێک تێدا وەک رەگەزی بالا دەست و ژێر دەست پێناسە نەکرێ و پەروەردەی مرۆڤ پەوەرانە تێیدا بەرێوە بچێ..
