hkkurdistan
نوری بەشیر
ئەمساڵ لە ٥/٥ دا دنیا باوەشی بۆ بیرمەندێکی مرۆڤایەتی کردەوە، کەسایەتیەک کە نوێنەرایەتی بەرژەوەندیەکانی زۆربەی کۆمەڵگە دەکات و لە گۆشە نیگای چینێکی دیاریکراوی کۆمەڵگە کە زۆربەی زۆری کۆمەڵگە پێکدەهێنێت کە چینی کرێکارە وەک چینێکی شۆڕشگێڕ دەوری سەرەکی هەیە لە ئاڵوگۆڕی ریشەیی و شۆڕشگێڕانە بۆ کۆمەڵگەیەکی ئازادو یەکسان، ئەویش کارڵ مارکسە.
باوەشکردنەوەی دنیا بۆ مارکس و دووبارە گەڕانەوە و رووهێنانی کۆمەڵگە بۆ چەپ و کۆمۆنیزم، لەلایەکەوە بەرهەمی فاسدبوونی رۆژ بەرۆژ زیاتری نیزامی دیلهێنەری سەرمایەدارییە بەهەموو بەرگ و مۆدیل و شێوەکانیەوە، بەرهەمی بنبەستی سەرمایەدارییە لە وەڵام دانەوە بەو قەیرانە قوڵ و سەراپاگیرە و لێکەوتەکانی، لە هەژاری و برسێتی و بەرینبوونەوەی بێکاری و جەنگ و تیرۆریزم و نائەمنی و دەیان دەردو موسیبەتی تر… لەلایەکی تریشەوە راست و دروست بوونی لکێدانەوەو بۆچوونەکان و تیزەکانی مارکسە، لەسەر کۆمەڵگەی سەرمایەداری…
بانگەشەکانی تیۆریسێۆنە بۆرژوازییەکان، کە بەدوای شکستی بلۆکی شەرقدا جاڕی” کۆتایی مێژوویان” دا، بانگەوازی دنیای” ئاشتی و ئارامی و کۆتاییهاتنی دیکتاتۆریەکانیان ” راگەیاند… بەکردەوە نەک پوچی خۆی سەلماند، بەڵکو ئەوە راستیەشی سەلماندەوە کە تا نیزامی سەرمایەداری و شێوە بەرهەمهێنانی سەرمایەداری هەبێت… ململانێی چینایەتی، تایبەتمەندی کۆمەڵگەیەو مێژووی کۆمەڵگەش مێژووی بەرامبەرکێی چینی کرێکاریی کرێگرتەیە لەبەرامبەر بە نیزامی سەرەوخواری سەرمایەدارییدا… جەنگ و کوشتار، دیکتاتۆریەتی شاراوەی دەسەڵات و سەرمایە لە ئەمریکاو ئەوروپادا، تا دیکتاتۆریەتی بێ پەردەی دەسەڵاتی رژێمەکانی ئەمریکای لاتین و وڵاتانی ئەفریقیاو ئاسیا… لە تایبەتمەندیەکانی نیزامی سەرمایەدارین و جەنگ و کوشتار و نائەمنی و تیرۆر، تەنها دەتوانێت دەرهاویشتەو یەکێک لە لێکەتەکانی خودی ئەم نیزامە چاوچنۆکە بێت… ئەم دەورانە دەورانی بەکردەوە داکوژانی هەموو ئەو تێزو بۆچوونە دژە مارکسیانەیە، کە چەندەی توانیان ویستیان دنیای پێ گێژبکەن و ماهیەتی چینایەتی چاوچنۆکانەی سەرمایەداری دابپۆشن… بەڵام لەدڵی خودی ئەم نیزامەدا، چینی کرێکار و بێبەشان، ئۆردوی بێ ئەژماری دژی جەنگ و تیرۆریزم، خوازیارانی دنیایەکی تر… ئەمڕۆ چاویان لە چەپ و کۆمۆنیزم و مارکسیزمە، وێڵی ئازادی و بەرابەرین… پێشوازی لە دوو سەد ساڵەی یادی مارکسدا، پێشوازییە لە یادی و رۆڵی خەباتکارانەی مارکس لەهەموو زەمینەکانی فەلسەفەو سیاسەت، فکر و تیۆری شۆرشگێرانە، پراکتیکی کۆمۆنیستی و کاری ڕێکخراوەیی، وە دووبارە بەدەستەوەگرتنی مانیڤێستی کۆمۆنیستە.
بەڵێ پاش ٢٠٠ ساڵ لەدایک بوونی مارکس و سەرهەڵدان و کۆتاییهاتنی جەنگی ساردو هاتوهاوار و جاڕی سەرجەم بۆرژوازی و دەوڵەت و بیرمەندو دەسەڵاتەکانیان بۆ مەرگی مارکس و کۆمۆنیزم، جاڕی ناساندنی سیستەمی سەرمایەداری بەدوا نیزام و بە ئەبەدی و ئەزەلی نیشاندان و هەوڵدان بۆ رتوشی دیموکراسی و بازاڕی ئازادو پەرلەمان و دنیای یەک قوتبیەکەیان بەنەمری و هەتا هەتایی، بەڵام ئەمساڵ لە ” مارکس ٢٠٠ ” دا هیچ جێگایەک بۆ ئەو پڕوپاگەندە و چەواشەکارییە دژی کرێکارو خەڵکی مەشمەینەتی کۆمەڵگەیە نەمایەوە، تەنانەت ئەوە تەنها داواکاری و باسی کۆمۆنیستەکان و کرێکارانی پێشڕەو زۆرێک لە کەسایەتیەکان نین لەدنیادا باسی مارکس و تیۆرییەکان و رێگاچارەی ئەو دەکەن لەبەرامبەر ئەزمەی سەرمایەداریدا، بەڵکو ئەوە خودی بیرمەندانی سەرمایەداریشە کە قەیرانە دەورەییەکان یەخەیان دەگرێت و لە دابەزینی قازانج و ترسی دەسەڵاتەکانیان، لە هەوڵی داشکاندنەوەی بەسەر کۆمەڵگەدا لە بێکارکردن و کرێی کەم و برسیکردنی کۆمەڵگە بۆ مانەوەی خۆیان پەنا بۆ مارکس و راستی و دروستی تیۆری ئابوری مارکس دەبەن کە راست و دروستی وتووە و دەگەڕێنەوە بۆی. دەیانەوێت مارکس تەنیا بە بیرمەند، فەیلەسوف، ئابوری ناس، زانا و نوسەر و بلیمەت بناسێنن و هەلومەرجی ئەزمەکانی خۆیانی پێ لێکبدەنەوە و بەمە دەیانەوێت مارکس لە راستی خۆی داماڵن لە پەیوەندیەکی توند و هەڵپێکاوی لەگەڵ چینی کرێکار و شۆڕشگێڕێتی چینایەتی بۆ ئاڵوگۆڕی کۆمەڵگەی سەرمایەداری بۆ کۆمەڵگەیەکی ئازادو یەکسانی کۆمۆنیستی.
ئەگەرچی ٦- ٧ مانگی پێشوو ناوی مارکس و راستی تیۆریەکانی مارکس تایتڵی سەرەکی زۆرێک لە میدیا جیهانیەکانی داگرتبوو تا یادی لەدایک بوونەکەی وە کۆمەڵێک چالاکی زۆری جۆراوجۆر خرابووە دەستورەوەو لە نوسینێکی ئاخری مانگی ئەپریل دا ئیشارەم پێدا و لە ٥ ئایاردا زۆرێک لە چالاکی و باسی جۆراوجۆری سیاسی و تیۆریکی لەسەر مارکس و باسەکانی و ژیاننامەی خراونەتە ڕوو، وە بەشێوەی فەرمی پولێکی بەریدی تایبەت بە وێنەی مارکسەوە لە ئەلمانیا بڵابۆتەوە. هەروەها شاری تریر بۆ پەردە هەڵماڵین لەسەر پەیکەرە گەورەکەی مارکس کە لەوڵاتی چین دروستکراوە بووە نمایشی مارکس و کۆمۆنیزم و لەشوێنی جۆراوجۆرەوە خەڵک ئامادەبوون، وە کۆمەڵێک چالاکی تاکو کۆتایی ئایار لە یادی مارکسدا ئەنجام دەدرێت.
هەر کەسێک چاوێکی خێرا بە پەیجی گاردیانی بەریتانیدا بگێڕێت بە خێرایی بۆی دەردەکەوێت کە جێگاو رێگای مارکس پاش لە دوو سەدە لەدەمی زۆرێک لە نوسەران و بیرمەندانێکی دنیاوە لەسەر نیزامی چەوسێنەرانەی سەرمایەداری و هەژاری و برسیکردنی کۆمەڵگە راستیەکی حاشا هەڵنەگرەو هەر ئەوەشە لەجیهاندا روو هێنان بۆ مارکس و خوێندنەوەو لەچاپدانەوەی بابەتەکانی مارکس لە کاپیتاڵ و مانیڤێست و تێزەکانی فیورباخ و ئایدۆلۆژی ئەڵمانی و هەژاری فەلسەفەو… لە چاپدانەوەو بڵاوبوونەوەی روو لەزیادبوون و بەردەوامیدایە، ئەوە جیا لە ئیکۆنۆمیست و ئیندپێندنت و رادیۆ و تەلەفزیۆنی جۆراجۆر لە ئاستی دنیادا بابەتی تایبەتیان بڵاوکردۆتەوەو هەتا زۆرێک لە لایەنگرانی سیستەمی سەرمایەداری هێناوەتە قسە کە ناتوانن راستەوخۆ رەخنە لەمارکس بگرن، بەڵام شەرمنۆکانە باسی ئەوە دەکەن کە هەندێک لە شتەکانی مارکس راستە.
بەڵام هێشتا هەموو ئەوانە وەڵامدەرەوەی راستیەکان نین لەسەر مارکس وەک بیرمەندێکی چینێکی دیاریکراو چینێکی شوڕشگێڕ کە لە کۆمەڵگەی سەرمایەداریدا مەوجودە، بۆ ئاڵوگۆڕی شۆڕشگێڕانە، شانبەشانی ئەنگڵز پێکەوە کاریان کردووە، دەیانەوێت کە تەنیا وەک کەسایەتیەکی جیهانی و بیرمەندێکی بێ مونافسی جیهانی لەسەر تیۆری ئابوری و قەیرانەکان باسی بکەن، بەڵام نایانەوێت ئەو رێگایەی کە خستویەتیە بەردەم کۆمەڵگەی مرۆڤایەتی بۆ دەرچوون لە قەیران و برسیکردنی ئینسانەکان و شەڕو کاولکاری کە بەڕۆشنی لەمانیڤێستی حزبی کۆمۆنیست و تێزەکانی دەربارەی فیورباخ باسی کردووە، باسی بکەن، واتە تا ئەو جێگایە دەیانەوێت وا باسی بکەن کە دایبڕن لەچینی کرێکارو ئاڵوگۆڕێک کەپێویستە لەدنیای سەرمایەداریدا رووبدات، واتە وەڵامدانەوە لە دیدگای چینێکەوە کە هەموو بەرهەمهێنانی کۆمەڵگە ئەو بەرهەمی دەهێنێت و کەڵەکەی دەکات.
بەڵام لە مێژووی مرۆڤایەتیدا هیچ بیرمەندێک بەوێنەی مارکس لە یادەوەریەکەیدا جێگاو رێگای بەرزو مەزن رانەگیراوە، هەر ئەم دەیەیی ئەزمەی سەرمایەداری و هەوڵی سەرمایەدارن بۆ شکاندنەوەی ئەزمەکانیان بەسەر چینی کرێكارو بێکارکردن و نانەوەی شەڕو کوشتار و لەبەرامبەریدا بوونی ناڕەزایەتی فراوان لەدنیا و بێزاری زۆربەی خەڵكی کۆمەڵگە لە دەوڵەت و دەسەڵاتدارانی بۆرژوازی و نەفرەت لە هەڵبژاردن و شەڕو کوشتاریان، نیشانەی زیندوویی تێکەڵبوونی مارکس و تیۆریەکانی مارکسە بۆ ئاڵوگۆڕی ریشەیی کۆمەڵگە بۆ سۆشیالیزم، کە ئەویش بە چینی کرێکاری هوشیارو رێکخراو دەکرێت. هاتنەوەی مارکس و گرنگی دەورو جێگای مارکس بەمانای گرنگی دەورو جێگای ئەو چینە کۆمەڵایەتیەش دێت کە دەتوانێ ئەو ئاڵوگۆڕە بەوجود بهێنێت و مارکس بەرۆشنی نیشانی داوە، هەموو ئەوانە راستی زەرورەتی مارکس و کۆمۆنیزم دەخوازێ لەساڵی ٢٠١٨ دا کە وەک ساڵی مارکس ناسراوە کە کۆمەڵگای مرۆڤایەتی ئەمڕۆ لەهەموو کات زیاتر پێویستیەتی.
١٣/٥/٢٠١٨
