hkkurdistan
موزەفەر عەبدوڵا:
لە چەند هەفتەی ڕابردووە تا ئێستاش لێدوانو هەوڵەکانی ترامپ و ووتەبێژو ڕاوێژکارەکانی لەبارەی کشانەوەی هێزە سەربازی یەکانیان لە سوریا بۆتە جێگای هەواڵو پرسوڕای گشتی و لێکدانەوەو هەڵوێستگیری جۆراوجۆرو، تەنانەت بەیانکردنی خۆشحاڵی و نیگەرانیشی بۆ دەکرێت .
هەڵبەت چڕ بونەوەی زیاتری ئەم لێدوانو هەوڵانەی ترامپ دوای هێرشو داگیرکاری یەکانی هەر یەک لە سوپای تورکیاو هاوپەیمانەکانی بۆ سەر عەفرینو چەند ناوچەی ترو ،هاوکات سوپای سوریاو هاوپەیمانەکانی بۆ گوتەی ڕۆژهەڵاتو چەند ناوچەی ترو، وەدەرنانی نەیارەکانی هەر یەکەیان هات.دیارە ترامپ سەرەڕای گفتوگۆو ڕاگۆڕینەوە لەگەڵ هەر یەک لە وەزیری بەرگری و دەرەوەو سی ئای ئەی بەڵام هێشتا نەگەییشتونەتە بڕیاری یەکلاکەرەوە بۆ كێشانەوەی هێزەکەیان.
گومان لەوەشدا نی یە کە ئەم هێرشو داگیرکاریو ئاڵوگۆڕانە هەنگای یەکەمی ئەو ڕێکەوتنەیە کە لە کۆبونەوەی مانگی یەکی ڕابردوو لە سوتشی روسیا لە نێوان پۆتین و ئۆردوگان و روحانی هات لەبارەی هەوڵدان بۆ ڕیکەوتنی یەکلاکردنەوەو کۆتایی پێهێنانی دۆخی ململانێو شەڕ لە سوریادا .
جا پرسیاری ڕیشەیی لەم پرسەدا ئەوەیە کە بۆچی ترامپ دەیەوێت هێزەکانی لە سوریا بکشێنێتەوە لە کاتێکدا ئامانجی سەرەکی بەدینەهێناوە کە مەبەستی سەرەکییان ڕوخانی ڕژێمەکەی ئەسەد بوو هەر وەک رژیمی سەدام؟!
هەڵبەت وەڵامو لێکدانەوەو هەڵوێستگیری جۆراوجۆر کراوە وەک ئاماژەمان پێدا لەبارەی ئەگەری کشانەوەی هێزی سەربازی ئەمریکاوە کە زۆرترینیان وەک تاکتیکو پلانو مانۆرلێدانی سیاسی و سەربازی ئەمریکا دەیبینن، هەم بەرامبەر نەیارەکانی وەک روسیاو ئێران هەم بەرامبەر هاوپەیمانەکانی خۆیان لە ئەروپاو ڕژێمەکانی رۆژ هەڵات لەوانە دەوڵەتی پاشایەتی سعودیە. تەنانەت تورکیاش کە لە نێوان دۆستو نەیاری ئەمریکاو ئەوروپا لەنگەری گرتوەو ئەویش بە ڕۆڵی خۆی خەریکی ساتوسەوداو مانۆر لێدانە تا ئەگەر قازانجێکی ئابوری و سیاسی گەورەشی دەسنەکەوێت ئەوە لانی کەم ڕێگا بگڕیت لە هەڵدانەوەی سەرقاپی قەیرانە هەمەلایەنە ناوخۆیی یەکانی.
بەڵام بە پێچەوانەی زۆری ئەو ڕاو هەڵویستو لێکدانەوانە کە زیاتریان لە گۆشە نیگاو بەرژەوەندی ڕاستڕەوانەوە دەکرێت ڕاو لێکدانەوەی ڕاستو دروستو ڕوانگەی چینایەتی لە بەرەی ئازادیخوازی بە پێی هەلسەنگاندنی باری ئابوری و سیاسی و سەربازی بۆ ئەمریکاو، تەنانەت هاوپەیمان ئەوروپی و نەیارەکانیش ،ئەوە دەسەلمێنن کە نەخێر هۆکاری ڕیشەیی هەیە بو ئەم لێدوانو هەوڵانەیی ترامپ بۆ کشانەوەی هێزە سەربازییەکەی. کە بە کورتی هۆکارەکەی لە دابەزینی هێزهاوسەنگی ململانێوشەڕەکانە بە زیانی ئەمریکا لە بەرامبەر ڕوسیاو هاوپەیمانەکانی.
هەمو بەڵگەکانیش کە زۆرێک لە چاودێران ئاماژەیان پێداوە ئەمە دەسەلمێنین .هەر لە بەڵگەی بونی قەیرانی ئابوری و کۆمەڵایەتی ناوخۆیی ئەمریکاوە تا دەگاتە بەڵگەکانی تر بۆ ئەم دابەزینی هێزهاوسەنگی یە بە زیانی ئەمریکا لە چاو چەند جەنگی پێشو تر. لەوانە جەنگ لە دژی عێراق لە ساڵی ٢٠٠٣ وە تا دەگاتە جەنگی ئەفغانستان لە ٢٠٠١و سۆماڵ لە ١٩٩٤ وجاڕێکی تر عێراق لە ١٩٩١. تەنانەت ئاماژە بە زۆر دور تریش وەک شەڕی ڤیتنامیش دەدەن.بۆ زیاتر ڕوونکردنەوەش ئەمریکا لە جەنگی یەکەمی کەنداو لە ساڵی ١٩٩١ کە بڕیاری دا هیچ دەوڵەتیک دژی نەبو نە لە ئەنجومەنی ئاساییش نە لە دەزگاکانی تر.تەنانەت لە شەری ئەفغانستانو شەڕی دوومی دژی عیراق لە ٢٠٠٣ ئەگەر دژایەییەکیش هەبوبێت بەڵام سەرەنجام عەنتەریانە بە حوکمی زلهێزی جەنگی سەپاندەوەو ئەنجومەنی ئاسایشیشی ناچار کردوە تا بڕیاری بۆ دەرکات وەک داگیرکارێک.
بەڵام تا ئەو جێگایەی دەگەڕێتەوە بەم دەخاڵەتو جەنگەی لە سوریاوە ئەوەیە کە ئەمریکا لە دەورانی ئوباماوە کە هێزە ١٠ هەزاری یەکەی لە عێراق کشانەوەو تەنانەت ڕەخنەی شەڕو داگیرکاری یان لە عێراق لە خویان دەگرت . کەچی ئێستا دەڵین نەدەبو ئۆباما هێزەکەیان لە عێراق بەو شێوازە بکێشنەوە .لە کاتێکدا هەر لە دوای ئەوە دەخاڵەتیان لە سوریا کرد بە بەهانەی سەرکوتی ئەسەد بۆ خەڵكی ڕاپەڕوییو پێویستی ڕوخانی ڕژێمی ئەسەد وەک قەزافی. کە ئەمە هەر بۆیان نەچوە سەر ئیتر بە بەهانەی مەترسی باڵادەست بونی داعشەوە دەخاڵەتەکەیان چڕ تر کردوەو پرسو کێشەی کوردیشیان کردە بەهانەیەکی تر بۆ ناردنی زیاتری هێزی سەربازیی.
ئێستاش کە ترامپو ئیدارەکەی دەڵین مادام داعش لە گۆرەپانی سیاسی تەواو بوە ئیتر پێویست بەو هێزە سەربازی یە ناکات لە سوریا ئەمە جگە لە بەهانەیەک زیاتر هیچی تر نی یە. یاخود وەک زۆرێک لە چاودێرو ڕاڤەکارەکانی خولگەی سیاستەکانی ئەمریکا دەڵێن ئەم لێدوانو هەولانەی ترامپ بۆ کشانەوەی هێزەکەی تەنها مانۆر لێدانە بەرامبەر نەیارەکانیو، تەنانەت دۆستەکانیشی، جگە لە لێکدانەوەو ڕای کرچوکالی وەک خودی بەهانەکەی ترامپ زیاتر هیچی تر نی یە.
ئیتر ئەمریکا ئەو زلهێزە ئیمپریالیستی یەی چەند دەیەیەی پێشو نی یە کە بۆشی باوکو کلینتون بە گاڵتەو پێکەنینەوە دەستی گورباتشوف و یەڵتسنیان لەسەر شانۆی سیاسی دەگرت تا بەرنەبنەوە بە لایەکداو کار لە کار نەترازیت لە چوارچیوەی ستراتیژی یە نوی جیهانەکەی ئەوان بچێتە دەرەوە.بەڵام ئێستا ئەوە پۆتین و ڕوسیایە وەک تازە زلهێزێک لەگەڵ هاوپەیمانەکانی لە جیهانو ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەسەر شانوی سیاسی و، تەنانەت هەڵبژاردنەکانی ئەمریکاش ،گوێی ئەمریکا ڕادەکێشیت.ئەمە ئیترواقعەتێکە .جا هەمو چاودێرانو ڕاڤەکارانی خۆش خەیاڵی خولگەی سیاستە ڕاسترەوی یەکان یان ئەم واقعیەتە ناینینو نوکولی لێ دەکەن یان دەیبینن بەڵام چونکە دوكەلەکەی دەچیتە چاویانەوە نایانەوێت تەماشای کەن .
لە ڕاستیدا کارەساتەکە لەوەدایە کە یاریکەرە سەرەکی یەکان دەوڵەتو دەسەڵاتە ئیمپریالیو زلهێزە کونەپەرستەکانی جیهانو ناوچەکەن کە لە گۆڕەپانەکەن .خۆ هەر کامیان سەرکەون یان ژێر کەون لە قازانجی چینی کرێکارو بزوتنەوە سوسیالستی و کۆمۆنیستی یەکەیو بەرەی ئازادیخوازی نین .ئەمەش بەهۆی لەمەیدانی نەبونی هەمەلایەنەی ئەم چینەو لاوازی هێزی ڕێکخراوی سیاسی و حزبی و جەماوەریو بێ بەدیلی یەوە چ لەسەر ئاستی ناوخۆیی ووڵاتەکانو چ لەسەر ئاستی جیهانیش.
ئەگەر ئەم هێزە لە مەیداندابوایە هەروەک جەنگی جیهانی یەکەم لە یەک ڕاپەڕینو ئاڵوگۆڕی شۆڕشگێرانەدا لە هەر یەکێک لەو ووڵاتە زلهێزە جیهانی و ناوچەییانە هەمو هاوکێشەکەی نێوان ئەوانی هەڵدەگیرایەوە بەسەریانداو دوو جەمسەر بەندی چینایەتی تەواو جیاوازی بەدیدەهێنا لە جەمسەری سۆسیالستی و جەمسەری سەرمایەداریو ئیمپریالیستیدا.
ئەو کاتەش زۆر ڕوشنو سادەتر هۆکاری پشتی هەمو دەخاڵەتو شەڕو پاشەکشێکان درک پێدەکرا بە بێ پێچوپەناو ئەمما و ئەگەرو لێکدانەوەی مانورلێدانو پلانگێری کە ئێستا بۆ لێدوانو هەوڵەکانی ترامپ دەکرێت.
٨-٤-٢٠١٨
