hkkurdistan
نوری بەشیر:
هەلومەرجی بەستنی کۆبوونەوەی ئەمساڵی گروپی ٢٠:
کۆبوونەوەی ئەمساڵی گروپی ٢٠ لەکاتێکدا دەبەسترێت، کەسەرمایەداری لەدرێژەی ئەزمەیەکی ئابووری کە لە ٢٠٠٨ وە دەستی پێکردوە دەورانی خۆی بەسەر دەبات، هەروەها دەوڵەتانی سەرمایەداری دەرگیری کێشمەکێش و لێکدابڕانێکی ریزەکانی بووە بەهۆی ئەو قەیرانە ئابوری و سیاسیەی کە یەخەی گرتوون، کەدەورەی یەک تا جەمسەری و یەک قوتبی بەسەرۆکایەتی ئەمریکا دەورانی خۆی تەواو کردوەو ئێستا دەورانی چەند جەمسەری خۆی نیشاندەدات. لەلایەک جەمسەری روسیاو چین و هاوپەیماننانی، لەلایەکی ترەوە جەمسەری ئەمریکاو هاوپەیمانانی و هەروەها ریزەکانی ئەوروپای یەکگرتوو وەک پێشوو لە جەمسەری ئەمریکا بەهۆی لەدەستدانی جێگاو رێگای سیاسی و ئابوری ئەمریکا وەک پێشوو نەماوەو هەم ریزەکانی شلوێ بووەو وڵاتانێک دەیەوێت بەتەنیاو لەبەرژەوەندی ئابوری و سیاسی خۆی روو لەبەرژەوەندییە تەنیاکانی خۆی بکات لە چەشنی بریکزست کە حزبی پارێزگاران و حزبی قەومپەرستی بەریتانی UKIP دەستی بۆبرد، هەروەها کێشەکانی ئەوروپا لەگەڵ تورکیا و زۆرێکیان لەگەڵ روسیا، وە کێشەکانی ئەمریکاو روسیا لەسەر سوریاو ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، هەروەها نەبوونی ئەلتەرناتیفی حکومەتی ئەمریکاو غەرب بۆ وڵاتانی ئەزمە گرتووی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، کێشەکان لەسەر کۆریای باکور، هەموو ئەمانە کێشە گەلێکی چاوچنۆکی دەوڵەتانی سەرمایەدارین لەبەرامبەر بەرژەوەندی ئابوری و سیاسی خۆیاندا و ئەزمەیەک کەتێیدان.
بەڵام هاوکاتی ئەم کێشە ناوخۆییانەیان، سەرانی سەرمایەداری دەگیری ناڕەزایەتی بەرفراوانن لەدنیادا، کەنموونەی ناڕەزایەتی جەماوەری کرێکار و کەمدەرامەتی کۆمەڵگاو حزب و رێکخراوە چەپ و سۆشیالسیت و بەرەی ئازادیخوازە لەدنیادا، کە جیا لە ناڕەزایەتیە فراوانە جەماوەریەکانی ئەمریکاو بەریتانیا و ئەڵمانیا و فەرەنسا و تورکیاو وڵاتانی کە لەدنیادا لەچەند مانگی ئەمساڵدا بەشێوەی ناڕەزایەتی پۆپۆلیستی دەرکەوتن، هەروەها ناڕەزایەتی بەرچاو بە سەرانی دەوڵەتانی سەرمایەداری جیهانی وڵاتان لە گروپی ٢٠ کە رۆژەکانی ٧و٨ی ئەم مانگە لە شاری هامبۆرگی ئەڵمانیا ئەنجامدارا، نموونەیەکی واوەتر لە ناڕەزایەتیە پۆپۆلیستیەکانی دەورەی پیشوتر چەپانەتر بوو.
سەرانی گەورە وڵاتانی سەرمایەداری، کە جیهانیان لەناو بەرژەوەندیەکانی خۆیاندا کۆنترۆڵ کردوەو هەروەها بازاڕی جیهانیان بەپێی بەرژەوەندیەکانی سەرمایەداری دەبەن بەڕێوەو کۆمەڵگەیان بۆ کرێکاران و خەڵکی کەمدەرامەت کردووە بە جەنگەڵستان و زیندان و کوشتارگە، رووبەڕووی ناڕەزایەتیەکی گەورە بوونەوە کە لەچەند رۆژی پێش کۆبوونەوەی گروپی ٢٠ و تا چەند رۆژ دوای کۆبوونەوەکەش سەرنجی دنیای بەرەو خۆی راکێشا. ئەم ناڕەزایەتە نەک لە لایەن دەوڵەتی ئەڵمانیا و مێرکلەوە چاوەڕێ نەدەکرا، نەک بۆ سەرانی وڵاتانی جی ٢٠ یش چاوەڕوانی ئاوا ناڕەزایەتیەک نەبوون، بەڵکو بۆ هەموو وڵاتانی سەرمایەداری جیهان و دەوڵەت و دەسەڵاتیان زەنگێک بوو، کە سیستەمی سەرمایەداری و چەوسانەوەو سەرکوت و کوشتارو نابەرابەری و جەنگەکانی بەجۆرێکە بۆ کۆمەڵگەی مرۆڤایەتی قابیلی قبوڵ نەماوەو مرۆڤایەتی بەمشێوەیەی ئەمڕۆ و لەژێر سایەی ئەو دەسەتەجاتە مافیایەی ئەمڕۆ کە دەسەڵاتدارانی دنیان، هەناسەی لە زۆربەی زۆری کۆمەڵگەکان بڕیوەو زەرورەتی ئەوەی هەیە کە هەڵپێچرێن و بڕۆن.
سەرانی وڵاتانی سەرمایەداری گروپی ٢٠ ئەوەیان دوپات کردەوە لەگەڵ هەرکێشەو و ناکۆکیەک هەیانە، بەڵام لەبەرامبەر بەرژەوەندی و یەکریزی چینی کرێکارو چەپ وکۆمۆنیزمدا یەک هێزن و ناکۆکیەکانیان دەخەنە لاوەو وەڵامێكیان بۆ باشترکردنی ژیان و نەهامەتیەکانی کۆمەڵگە نییە.
گروپی ٢٠ لەکێ پێکاتوەو کارەکانی چیە؟
وڵاتانی گروپی ٢٠ کەپێکهاتووە لەم وڵاتانە ” ئەڵمانيا، بەريتانيا، ئەمریکا، فەرنسا، ئیتاليا، توركيا، روسيا، چین، يابان، ئوستراليا، هندستان، كەندا، ئەرجەنتين، بەرازيل، مەكسيك، كۆريای باشور، ئەندەنوسيا، ئەفریقای باشور، سعوديە و هەروەها یەکێتی ئەوروپا”، کەبەجیا لەسەرانی ئەم وڵاتانە کۆمەڵیک لەرێکخراوە جیهانیەکانی تریش بەشداری دەکەن، وەک ” بانکی نێودەوڵەتی، رێکخراوی بازرگانی نێودەوڵەتی، رێکخراوی گەشەپێدان و هاوکاری ئابوری، رێکخراوی کاری نێودەوڵەتی، نەتەوە یەکگرتووەکان، سندوقی نەقدی نێودەوڵەتی، و هەروەها سەرانی وڵاتانی بەشدار مافی ئەوەیان هەیە سەرانی وڵاتانی تر لەدەرەوەی گروپی ٢٠ بانگێشت بکەن و هەروەها بەدوای ئەزمەی ئابووری ٢٠٠٨ دا کەیەخەی سەرمایەداری گرت بەناچار کۆبوونەوەکانی چووە ئاستی سەرانی وڵاتەکان و کۆبوونەوەکانی ساڵانە دەکات بەئامادەبوونی وەزیرەکانی ئابووری و مدیری بانکە گەورەکان.
ئەگەرچی گروپی ٢٠ بەناو وەک چوارچێوەیەکی هاوکاری و کۆمەکی ئابووری پێکهات بۆ هاوکاری ئابوری و ماڵی و کاری بازرگانی وڵاتانی ئەندام، کە لە وەزیرە ئابوری و سەرانی بانکەکانی ٧ وڵاتی گەورە پێکهات، بەڵام لە کۆبونەوەی سەرانیان لە ١٩٩٩دا بڕیاریاندا لە سەرانی ١٩ وڵات و ئەوروپای یەگرتوویان بۆ زیادکرد وە وەک وڵاتانی گروپی ٢٠ بەردەوامی بەکارەکانیان بدەن و بەو ناوەوە ناسرا. کاری ئەم گروپە و کۆبوونەوە ساڵانەکانی، بەهۆی ئەوەی ئەزمەیەک یەخەی گرتوون لەدنیادا و بەسەریاندا نەشکێتەوەو پێچەوانەی کەنەوە بەسەر کۆمەڵگەی مرۆڤایەتی و چینی کرێکار بەتایبەتی بزوتنەوە سۆشیالستی و ئازادیخوازەکان لەدنیادا، بۆیە مەسائیلە سیاسیەکانیش لەپاڵ کاری ئابوری و بازرگانی ئەولەویەت پەیدا دەکات بۆیان، کۆبوونەوەی ئەمساڵ لەدەوری ئەم چەند خاڵە تەوەرەی بەستبوو: بازرگانی جیهانی، جەنگی سوریا، تاقیکردنەوەکانی چەکی کۆریای باکور، ئەزمەی پەنابەران، ئاڵوگۆڕی ئاو و هەوا.
ناڕەزایەتی چەپ و ئازادیخوازان بەسەرمایەداری لە هامبۆرگ:
لەچەند رۆژ پێش دەستپێکردنی کۆبوونەوەی سەرانی سەرمایەداری گروپی ٢٠ لە هامبۆرگ، چەپەکان کەپێشتر ئامادەکاریان بۆ کردبوو و هەروەها کۆبوونەوەی بەرەی ئازادیخواز لەدەوریان و لە چەند جێگا بەرەسمی شوێنیان گرتبوو و توانیبوویان چادری تێدا هەڵدەن و بەکەمپی دژی سەرمایەداری ناودەبرا، توانیان بەچالاکی جۆراوجۆر بە بەدژی وڵاتانی بەشداری گروپی ٢٠ و دنیای سەرمایەداری و نەهامەتیەکانی بۆ مرۆڤایەتی بنوێنن و نەک تەنیا نەزەری خەڵکی ئەڵمانیا و حکومەتی سەرمایەداری ئەڵمانیا و مێرکڵ راکێشن، بەڵکو روو بەدنیا و میدیا لەجیهاندا ببێتە گەرمترین باسەکانی رۆژ، وە ئەو بەرە فراوانە کە گەورەترینی خۆی لەچەپەکانی ئەڵمانیا و ئازادیخوازانی ئەو وڵاتەدا دەبینیەوەو هەروەها چالاکوانی کۆمۆنیستی وکرێکاری و کوردەکانی سەر بە پەکەکە و پەیەدە و ئەنارشیستەکانیش بەشدار بوون تیادا، هەروەها بەهەزاران کەسی تریش لەچەپ و ئازادیخوازانەوە لە وڵاتانی تری دنیاوە پەیوەست بوون پێیانەوە. ئەگەرچی پۆلیس و دەزگاکانی تری حکومەتی ئەڵمانیا هەر لەرۆژەکانی ٤ی مانگەوە ویستیان ئەو شوێنانە بەناڕازیان چۆڵ بکات و ویستی بەزۆرو هەڕەشەو هێنانی چەک و ماشێنی جەنگی و هەلیکۆپتەرو چەکی گازی فرمێسک و ئاو رێژ و دەیان هەزار پۆلیس لەسەرتاسەری ئەڵمانیاوە بۆ چاوترسێن ئامادە بکات، بەڵام ئەمانە دادی نەدا، وە بەبەشداری سەدان هەزار کەس ئیشارەی پێدەدرێت، ئەگەرچی هەندێ لە میدیای بۆرژوازی دەیەوێت بچوکی کاتەوە بۆ ٧٥٠٠٠٠ هەزار بەڵام زۆربە لەسەر ئەوە کۆکن کە بەشداربوانی ناڕازی بەسەرمایەداری سەروی ٠٠٠ ١٠٠ هەزاری کەسی تێپەڕاندووە.
ناڕەزایەتیەکانی رۆژانی ٤ تا رۆژی ٨ مانگ کە تەواوبوونی کۆبوونەوەکانی سەرانی سەرمایەداری وڵاتانی گروپی ٢٠ بوو، تەنیا ناڕەزایەتی نەبوو بەسەرانی ئەو ٢٠ وڵاتە، بەڵکو ناڕەزایەتی بوو بە کولی نیزامی سەرمایەداری و نەهامەتیەکانی، ناڕەزایەتی بوو، یەک بەیەک وڵاتانی سەرمایەداری جیهانیی و سەرانیان کەبەهەموو کێشەو ناکۆکی و بەرژوەندیە ئابوری و سیاسیە جیاوازەکانیانەوە لەجۆرەها بەرەو گروپ و دەستەجاتی بازرگانی مافیایی کۆبوونەوەتەوە لەبەرامبەر چینی کرێکار و بزوتنەوەی رادیکال و چەپ و ئینساندۆستی و کۆمۆنیستی چینی کرێکاردا.
ئەگەر نموونەی رۆشنتر بهێنینەوە؛ لەکاتێکدا حزبی پارێزگارانی بەریتانیا و تریزا مەی سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا ریزی ئەوروپای یەکگرتووی هاوەڵانی جێدەهێڵێت بۆ بەرەژوەندی وڵاتی خۆ، بەڵام لە گروپی ٢٠ دا دەمێنێتەوەو بەشداری دەکات. لە هاوپەیمانی لەگەڵ ئەمریکاو وڵاتانی تردا بۆ بۆ بەرێخستنی کوشتارگا لە عێراق و سوریا و یەمەن و لیبیادا بەرەی دژی خەڵکی و بۆ بەرژەوەندی خۆیان پێکەوەن. ئەوەتا بۆ هەموویان ئاشکرایە کە ئۆردوگان و دەوڵەتی تورکیا نەک بەدژی سەرجەم خەڵکی کرێکارو کەمدەرامەتی تورکیا و کوردەکان دەکوژێت و دەبڕێت، هەروەها لەبەرەی داعش و کۆنەپەرستیدایە، بەڵام لەگەڵ خۆیاندا لەگروپی ٢٠ و چەندین دەستەجاتی تری بۆرژوایدا دایدەنێین. کێشەکانی ئەمریکاو وڵاتانی ئەوروپا لەگەڵ روسیا و پۆتین کەم نین، بەڵام لە گروۆی ٢٠ و کۆبونەوەکانی ئەستانەو جنێف هاوکارن و پێکەوەن بەدژی بەرژەوەندیەکانی خەڵک مانەوەی بەرژەوەندی خۆیان دەپارێزن. بۆ حزب و دەستەجاتە ئیسلامی و قەومیەکانی عێراق و کوردستانیش وایە لەگەڵ هەر ناکۆکی و کێشەیەکدا هەیانە، بەڵام لەبەرامبەر پاراستنی کورسی و دەسەڵات و دژایەتی خەڵکی کرێکارو کەمدەرامەتدا یەکدەست و ناکۆکیەکانیان دەخەنە لاوەو یەکدەگرن و خۆیان سازدەدەنەوە.
دەرسەکانی ناڕەزایەتی دژی سەرمایەداری لەهامبۆرگ:
ناڕەزایەتیە جۆراوجۆرەکانی چەند رۆژی هامبۆرگ بەدژی سەرمایەداری و سەرانی سەرمایەداری وڵاتانی گروپی ٢٠، چەندین بەش و شێوەی بەخۆوە گرتبوو، وە دەرسێکی باش دەخاتە بەردەم کۆمۆنیستەکان و چینی کرێکار. چالاکیەکان لەنمایشی سەرشەقامەکان بەشێوەی زومبی ” مردووە زیندوەکان ” و نمایشی ناو ئاو بە بەلەم و رێگا گرتن و شکادنی تەوقی پۆلیس و ئاهەنگ و دانسی شەوانەو رووبەڕوو بوونەوەو تا دەگاتە لافتەو شیعارەکانی ” بەخێر بێن بۆ دۆزەخ، نا بۆ سەرمایەداری، نا بۆ کۆبوونەوەی گروپی ٢٠، بەڵی بۆ یەکێتی و هاوپشتی جیهانی، نا بۆ جەنگ”، بەو دەلیلە ناڕەزایەتیەکی بەرەی چەپ و ئازادیخوازو هەتا چینایەتی بوو لە شیعارەکاندا وە کۆبوونەوە بوو لەدەوری چەپ و لەسەر بانگەوازی چەپەکانی ئەڵمانیا بوو.
ئەم خۆپیشاندان و ناڕەزایەتیە بەپێچەوانەی ناڕەزایەتیەکانی دەورەی دوای دەنگهێنانی ترامپ کە زیاتر پۆپۆلیستی بوون و هەتا ناو و جێگاو رێگای چەپەکانی تیدا چووە سەرەوەو بەجۆرێک دەورەیەک بوو هەتا دەتوانیین بڵێین لەچەپی ناو لەیبەر بەڕابەری جێرمی کۆربنی زیاتر هێنایە سەرەوە. بەڵام دەرسەکانی یۆنان لەهاتنە مەیدانی ناڕەزایەتیەکانیی چینی کرێکار کە چەپی وەک سریزای بردە سەرەوەو تاسیری ناوچەیی دانا و پۆدیمۆسی لەئیسپانیا و جیرمی کۆربنی لەبەریتانیا هێنایە سەرەوە، بەڵام بەداخەوە خۆی نەیتوانی وەڵامدەرەوەی هەلومەرجی یۆنان بێ لەزەمینەسازی بۆ دەسەڵاتی چینی کرێکار کەزۆر لەبار بوو، یۆنان بە روسیای ١٩١٧ دەچوو، بەڵام ئەمیان لە حزبی بەلشەفی و رابەرەکەی لینینن بەهەرەمەندبوو، بەلام یۆنان نا.
ناڕەزایەتیە چەپیەکەی هامبۆرگ و دەنگدانەوەی جێگاورێگای چەپ بەدژی سەرمایەداری و بێبەهەرەمەند بوون لەحزبی کۆمۆنیستی و کرێکاری رێکخراوو مەیداندار، جارێکی تر چەپ دەبێتە زەخیرەیەک وەک بزوتنەوە پۆپۆلیستیەکان و دەچێتە گیرفانی هێزە سوشیال دیموکرات و چەپێک تەنیا شیعارە ریفۆرمیستیەکان بەرزدەکاتەوە و دەبێتە ئۆپۆزسیۆن لەبەرامبەر باڵی راستی بۆرژوازی بۆ چوونە دەسەڵات. چەپێک کە ئێستا لەدنیادا مەوجودە هێندەی حاشیەیی و مەیدانداری کەمپینی ناڕەزایەتیە هێندە چەپی دەسەڵات نییە، بۆ ژیرەوژورکردنی سەرمایەداری و دامەزراندی سۆشیالیزم نییە، بۆیە بەدوای ناڕەزایەتیەکان دەچێتە ماڵەوەو لەباشترین حالدا باڵی سۆشیال دیموکراتی ناو دەسەڵات و هێزی پۆپۆلیست تیادا مەیداندار دەبێت. بەبێ بوونی حزبی کۆمۆنیستی چینی کرێکار بۆ دەسەڵاتی سیاسی، چەپ لە کێشەکانی کۆمەڵگەدا ئەنجامەکەی لەبەرژەوەندی دەسەڵاتی بۆرژوازیدا تەواو دەبێت.
١٣/٧/٢٠١٧
تێبینی: ئەم بابەتە لە بۆپێشەوەی ژمارە ٨ بەرواری ١٥/٧/٢٠١٧ دا، بڵاوبۆتەوە…www.bopeshawa.net
