ئایاتە شەیتانیەکەی سەلمان ڕوشدی و نوێکردنەوەی ” فەتوا “

عەبدوڵا ساڵح:

ڕۆژنامەی ئەندیپێندنت ی لەندەنی لە ژمارەی رۆژی 21 / 2 / 2016 ی خۆیدا بابەتێکێ لەژێر ناونیشانی ( نوێکردنەوەی فەتوا دژی سەلمان ڕوشدی ) بە پێنوسی – ساموێڵ ئۆزبۆرن – بڵاو کردۆتەوە تیایدا هاتوە: بەگوێرەی هەواڵگری فارس ، ٤٠ دەزگای ڕاگەیاندنی ئێرانی بڕی ٦٠٠ هەزار دۆلاریان تەرخان کردوە بۆ کوشتنی سەلمان ڕوشدی نوسەری ڕۆمانە بەناوبانگەکەی ( ئایەتە شەیتانیەکان ) .

سەلمان ڕوشدی نوسەری موسڵمانی ئینگلیزی، بەڕەچەڵەک هیندی، لە 26 /9 / 1988 لە یەکێک لە دەزگا چاپەمەنیەکانی لەندەن ئەم ڕۆمانەی بڵاو کردۆتەوە، لە 8 / 11 / 1988 ڕۆمانەکە خەڵاتی ( Whitbread ( ی پێ بەخشرا وەک باشترین ڕۆمانی ئەو ساڵە و نوسەرەکەشی بە ٢٠ هەزار پاوەندی ئەو کاتە خەڵات کرا. دوای ٩ ڕۆژ لەبڵاوبونەوەی ڕۆمانەکە، دەزگا چاپەمەنیەکەی ڕۆمانەکەی چاپکردبوو بەهەزاران نامەو تەلەفۆنی هەڕەشە ئامێزی بۆ نێردرا داوا کرا کتێبەکە لە بازاڕ کۆبکرێتەوە .

ڕۆژی هەینی ڕێکەوتی 2 / 12 / 1988 لە شاری بۆڵتن ی ئینگلتەرا دوای نوێژی هەینی خۆپیشاندانێک بە بەشداری نزیکەی ٧٠٠٠ کەس بەڕێوە چوو دژی نوسین و بڵاوکردنەوەی ئەو ڕۆمانە ، دواتر لە کانوونی دووەمی / 1989 لە شاری برادفۆرد کتێبەکە لە خۆپیشاندانێکدا سوتێنرا ، ڕۆژی 12 / 2 / 1989 لە شاری کەڕاتشی پاکستان خەڵکێکی زۆر گەمارۆی سەنتەری ڕۆشنبیری ئەمریکیان داو هەر لەوێ حەوت کەس لە خۆپیشاندەران کوژران، دوا بە دوای ئەوە خۆپیشاندان لە زۆربەی “ووڵاتانی ئیسلامی” دژی بڵاو بونەوەی ئەو ڕۆمانە بەردەوام بوو، بە گشتی لەو خۆپیشاندانانەدا نزیک بە ٢٠ کەس کوژران .

ڕۆژی 15 / 2 / 1989 ، دوای نزیکەی چەند مانگێک لە بڵاو بوونەوەی ڕۆمانەکە ! خومەینی “فەتوای ” کوشتنی سەلمان ڕوشدی دەر کرد و بڕە پارەیەکی باشی وەک خەڵات بۆ بکەر تەرخان کرد ! هەندێک لە ،بەناو ڕۆشنبیری، عەرەبیش بێئەوەی ڕۆمانەکە بخوێننەوە ، بەڵکو وەک خۆیان دەڵێن ، تەنیا لە دەزگاکانی ڕاگەیاندنەوە گوێان لە هەڵاکە بووە ، کەوتنە رەخنەلێگرتنی توندی نوسەرەکەو و هەندیکیان ، وەک هەمیشە باوە ، بە پلانی زایۆنیزم و ئیمپریالزمیان دژی عەرەب لەقەڵەمدا، لە وانە ( ئەحمەد بەرقاوی ، هادی عەلەوی ، رەجا نەقاش ، ئەحمەد بەهادین ، و تەنانەت ئەدۆنیسی شاعریش ) ! دواتر چەندین کەس لە وەرگێڕەکانی ڕۆمانەکەو خاوەن دەزگا چاپەمەنیەکان هەڕەشەیان لێکرا یاخود کوژران !

لێرەدا جێگای خۆیەتی باسێکی کورت لەسەر ئەو ڕۆمانە بکەین تاکو ڕوون بێتەوە بۆچی ئەم هەموو هات و هاوارەی لێکەوتەوە و تازە بەتازە ” فەتوا” دژی نوێ دەکرێتەوە ؟! بۆچی بەوە تۆمەتبار دەکرێ کە دژی ئیسلامەو سوکایەتی بە محەمەد کردووە ؟!

هەوڵ دەدەم لەو بوارە دا زۆر بەکورتی تیشک بخەمە سەر لایەنێکی، ئەویش ناوی ڕۆمانەکەیە ، ئەگەر فرسەت بێ ، لە بۆنەی دیکەدا، دەچمە سەر لایەنەکانی تری .

لایەنێکی ڕۆمانەکە باسێکە لەسەر سورەتی ( النجم ) لە قوڕئاندا وە بەدیاری کراوی ئایەتی ( الغرانیق ) کە ناوی ئەو ڕۆمانە پەیوەندی بەو ئایەتەوە هەیە ، داستانی ئەو ئایەتە ئاوایە، کاتێک محمد سەیر دەکا قەومەکەی بەگوێ ناکەن و نایەنە سەر ڕێبازەکەی ، زۆر نارەحەت دەبێ و لە خوا دەپاڕێتەوە یارمەتی بدات بۆ ئەوەی قوڕەیشیەکان بێنەسەر ڕێبازەکەی و باوەڕی پێ بێنن ، خوا، ئایەتی ( الغرانیق ) دەخاتە سەر زمانی محمد کە بەم شێوەی خوارەوە دەبێ : -وەک مێژوو نوس و زانا بەناوبانگەکەی ئیسلام – طبری – 1 باسی دەکا – پێم باشە دەقە عەرەبیەکە وەک خۆی دابگرم -:

ورد في تأريخ الطبري 1/ فيما يتعلق برواية الغرانيق التالي : ( حتى حدّث بذلك نفسه ، وتمناه وأحبّه فأنزل الله عز وجل : – والنجم إذا هوى، ما ضلّ صاحبكم وما غوى، وما ينطق عن الهوى – فلما انتهى الى قوله – أفرأيتم اللاة والعزى ومناة الثالثة الاخرى – ألقى الشيطان على لسانه لما كان يُحدّث به نفسه ويتمنى أن يأتي به قومه : – تلك الغرانيق العلا، وإن شفاعتهن لترتجى – فلما سمعت ذلك قريش فرحوا ، وسرّهم وأعجبهم ما ذكر به آلهتهم فأصاخوا له فسجد من في المسجد من المشركين من قريش وغيرهم فقيل أسلمت قريش). ويستمر الطبري في تأريخه ويقول : ( وأتى جبريل رسول الله صلى الله عليه وسلم فقال : يا محمد ماذا صنعت ! لقد تلوت على الناس ما لم أتِك به عن الله عز وجل ، وقلتَ ما لم يقل لك ، فحزن رسول الله صلى الله عليه وسلم حزنا شديداً وخاف من الله خوفا كثيراً ، فأنزل الله عز وجل – وكان به رحيما – يعزيه ويخفّض عليه الأمر ، ويخبره أنه لم يك قبله نبي ولا رسول تمنّى كما تمنّى ، ولا أحبّ كما أحبّ إلا والشيطان قد ألقى في أمنيّته ، كما ألقى على لسانه صلى الله عليه وسلم ، فنسخ الله عز وجل ما ألقى الشيطان وأحكم آياته . 2 /

کورتەی ئەو باسە ئەوەیە ، ئایەتەکە ناوی بووتە ناودارەکانی قوڕەەیش دێنێ ( لات و عوززا و مەنات ) و دەڵێ : بۆ ئەوە دەبن داوای شەفاعەتیان لێبکرێ ! قوڕەیشیەکان بەو ئایەتە زۆر دڵخۆش دەبن کە ناوی خواکانی ئەوانی هێناوە و بەم شێوەیەش، بۆیە هەموو سوجدە دەبەن .

دواتر جوبرائیل دێتە لای محمد پێی دەڵێ : تۆ ئایەتێکت هێناوە و بۆ خەڵکت باس کردوە کە من لەلایەن خواوە بۆم نەهێناوی ! محمد لەوە زۆر ناڕەحەت دەبێ وئەمجا وا قسەی لێدەکرێ کە شەیتان ئەو ئایەتەی خستۆتە سەر زمانی محمد ! ئیتر ئایەتەکە دەگۆڕدرێ بەو شێوەیەی ئێستا لە قورئاندا هەیە !

سەلمان ڕوشدی هەر لەسەر بنەمای ئەو واقیعیەتە مێژوویە ناوی ڕۆمانەکەی ناوە ! واقیعیەتێک کە زاناو مێژوو نوسی بەناوبانگی ئیسلام طبری بەر زیاتر لە ١٠٠٠ ساڵ پێش باسی کردووە و کەس دەنگی لێوە نەهاتوە ! بۆیە لێرەدا پرسیارەکە ئەوەیە بۆچی لە دوای ئەو ١٠٠٠ ساڵە ئەم هەموو هاتو هاوارەی لێدروست دەبێ ؟وە لە چ هەلومەرجێکی مێژووییدا ئەم ” فەتوایە ” دەدرێ؟

کاتێک خومەینی ئەم ” فەتوایەی” دەرکرد، ئێران تازە لە جەنگێکی ماڵوێرانکەر هاتبووە دەرێ ، خومەینی وەک خۆی ووتی: جامی زەهرم خواردباوە پێم باشتر بوو لەوەی ئەو شەڕە ڕاگرم . بارو دۆخی ئەوکاتەی ئێران ، ئابوری ، سیاسی و کۆمەڵایەتی لەوپەڕی خراپی دابوو ، ئامانجی ئەم ” فەتوایە ” بەلاڕێدابردنی زەینی خەڵک لەسەر ئەم بارودۆخەو هێنانە کایەی پرسی ” کوفر و تەوهین بەموقەدەسات و قەبر و قیامەت ” واتە مەبەستی بوو بڵێ : ژیان چ مانایەکی هەیە کاتێک سوکایەتی بە رەمزی ئیسلام کە محمدە بکرێ ؟ هەر بەهەمان شێوەی ڕۆژنامە دانمارکیەکەو شارل ئیبدۆ ……. ی ئەم سەردەمە.

کەواتە ئامانج لەو هەڵایەی خومەینی نایەوە سیاسی بوو بەر لەوەی مەزهەبی بێ ! هەر بۆیەش دوای چەند مانگێک لە دەرچونی کتێبەکە ئەمجا ئەو وەخۆ دەکەوێ و ” فەتوا ” دەردەکا!!

بارو دۆخی نێو دەوڵەتیش ئەو کاتە بە جۆرێک بوو ، پەلاماری فکری بۆ سەر کۆمۆنیزم کاری شەو ڕۆژی دەزگا ئیعلامیەکانی ئەمریکاو رۆژئاوا بوو ، سۆڤیەت لە ئەفغانستان شکستی هێنابوو دوا سەربازی سۆڤیەتی لە ناوەڕاستی شوبات – فێبرایر – 1989 لە ئەفغانستان کشابۆوە، ئیسلام کە دوژمنی سەرسەختی کۆمۆنیزمە، جێگای خۆی بوو ئەو ووڵاتانە ئەو هەلە بقۆزنەوەو بە پشتیوانی راستەو خۆو ناڕاستەوخۆ ،بەمەبەستی فراوان کردنی بەرەی دژبە کۆمۆنیزم لە ڕێگای وانا کردنی “کۆمۆنیزمی سۆڤیەتی ” بە کۆمۆنیزمی مارکس،هەموو هێزو توانای خۆیان خستبووە گەڕ .

حکومەتی تاتچەر لەبه‌ریتانیا زۆر شەرمێونانە هاتە پای ئەو مەسەلەیە، هەرچەندە لەباری فیزیکیەوە سەلمان ڕوشدیان پاراست، کە دەبوو ئەو کارە هەر بکەن، چونکە نووسەرەکە هاوڵاتیەکی بەریتانی بوو هەڕەشەی مەرگی لێکرابوو تەنانەت لەسەر خاکی بەریتانیاش ( مع سبق الاصرار والترصد ) ! رۆژئاواو ئەمریکا ئەوەندەی بەرگریان لەو نووسەرانە دەکرد کە لە سۆڤیەت هەڵگەڕابوونەوە پەنایان بۆ هێنابوون ، نیو ئەوەندە بەرگریان لە سەلمان ڕوشدی نەکرد .

پێگەکانی دەسەڵات لەم ووڵاتانە زوربەی هەڵوێستەکانیان دژی سەلمان ڕوشدی بوو، هەر لە جۆرج بۆشی باوکەوە بیگرە تا دەگاتە جیمی کارتەر، تاتچەر ، جفری هاو ، جاک شیراک، کاردینال و قەشەکان و حاخامەکانیش . دەزگا ئیعلامیەکانی سەر بە بەرەی ڕاست بەهەمان شێوە چاویان بەوە هەڵنەدەهات گەنجێکی بە ڕەگەەز هیندی چۆن دەبێ بێشی گەنجی ئەوروپایی بداتەوە لە زاناییدا!!

کەواتە ئەسڵی کارەکە لێرەوەیە، بەهرەبەرداری سیاسی بەسوود وەرگرتن لە دواکەوتویی خەڵک ” الجهل المقدس ” لەو کۆمەڵگایانەی دووچاری ئیسلام بوون !!

ئامانجە سەرەکیەکەی نوێکردنەوەی ئەم ” فەتوایە ” لەمڕۆدا ، وەلەلایەن دەزگا ئیعلامیەکانی سەر بە جمهوری ئیسلامی لەکاتێکدایە ئێران سەرگەرمی هەڵبژاردنە لەلایەک وە لە جەنگێکی ناڕاستەوخۆدایە لەگەڵ ڕەقیبە دێرینیەکەی ،سعودیە ،تەنیا دەتوانێ هەمان ئامانجی پێشوو بێ، بەهرەبەرداری سیاسی .

سەلمان ڕوشدی لە ڕێگای ئەدەبە پایە بەرزەکەیەوە بانگەوازی ئازادی و سەربەستی بۆ کۆمەڵگای ئینسانی ڕادەگەیەنێ، بانگەوازی دەرباز بوون لە کۆیلەبوونی ئینسان، لە جەهالەت، لە دیکتاتۆریەت لە جەنگی تاییفی و مەزهەبی. هەوڵدەدات نەزانی پێناسە بکا بە مەبەستی ڕزگاربوون لێی، هەوڵی ناساندنی حەقیقەت و ئاگابوون پێی وەک خۆی چۆن هەیە نەک وەک ئەوەی هەندێک دەیانەوێ نیشانی بدەن . ئاواتە خوازم خوێنەر بەم دیدو بۆچونەوە ئەدەبی سەلمان ڕوشدی بخوێنێتەوەو ئەمجا حوکم بدا.

28 / 2 / 2016

1/ طبری لە ئامول / طبرستان / ووڵاتی فارس هاتۆتە دونیا ( 224 – 310 ) هجری ، 838-923 میلادی

2/ بۆ ئەو مەبەستە سەیری ( ذهنیة التحریم ) صادق جلال العظم بکە لاپەڕە 204-205