دنيا دواى ١١ى سيپته‌مبه‌ر

به‌شى يه‌كه‌م: جه‌نگى تيروريسته‌كان

دوو جه‌مسه‌رى كونه‌په‌رستانه‌

تاوانى تيروريستيى سامناكى ١١ى سپتامبه‌رى ٢٠٠١ له‌دژى به‌شه‌رييه‌تو كوشتارى هه‌زاران كه‌س له‌ خه‌لكى بيديفاع له‌ ئه‌مريكا، جيهانى خستوته‌ به‌ر ده‌روازه‌ى يه‌كيك له‌ تاريكترينو خويناويترين سه‌رده‌مه‌كانى ميژووى هاوچه‌رخ. ئه‌وه‌ى كه‌ ده‌سته‌ى فه‌رمانره‌واى ئه‌مريكا ناوى لـى ناوه‌ جه‌نگى جيهانى له‌دژى تيروريزم، له‌راستيدا چوونى جيهانه‌ بو ناو قوناغيكى تازه‌و، ويرانسازى له‌ جه‌نگى جيهانيى تيروريسته‌كاندا.

له‌ هه‌ردوو به‌رى ئه‌م كيشمه‌كيشه‌ دژى به‌شه‌رييه‌دا دوو ئوردووى سه‌ره‌كى تيروريزمى نيونه‌ته‌وه‌يى راوه‌ستاون كه‌ مورى خويناويى خويان داوه‌ له‌ ژيانى دوو نه‌وه‌ له‌ خه‌لكى جيهانى ئيمه‌. له‌ جه‌مسه‌ريكياندا، مه‌زنترين ماشينى تيروريزمى ده‌وله‌تييو توقاندنو باجخوريى نيونه‌ته‌وه‌يى راوه‌ستاوه‌. كه‌ پيكهاتووه‌ له‌ ده‌سته‌ى فه‌رمانره‌واو ده‌وله‌تى ئه‌مريكا، واته‌ ته‌نها هيزيك كه‌ چه‌كى ئه‌تومى له‌دژى ئينسان به‌كارهيناوه‌و سه‌دان هه‌زار ئينسانى بيئاگاو بيگوناهى هيروشيماو ناكازاكى له‌ماوه‌ى چه‌ند چركه‌يه‌كدا كردووه‌ته‌ خوله‌ميش، مليونه‌ها ئينسانى له‌ فيتنام كوشتووه‌و خاكه‌كه‌يانى به‌ بومبارانى كيميايى بو ساله‌ها سووتاندووه‌و له‌كه‌لكى خستووه‌. ناتوو ئيئتلافه‌كانى ده‌وله‌تانى غه‌ربى كه‌ له‌ عيراقه‌وه‌ تا يوگوسلافيا مالأو مه‌دره‌سه‌و نه‌خوشخانه‌ى خه‌لكيان به‌سه‌رياندا روخاندووه‌و نانو ده‌رمانى مليونه‌ها مناليان به‌بارمته‌ گرتووه‌. بورژوازيو ده‌وله‌تى ئيسرائيل، كه‌ داگير ده‌كات، ده‌ست به‌سه‌را ده‌گريت، كوشتار ده‌كات، مه‌حروم ده‌كات. ئه‌مانه‌ ئوردوگاى ئاواره‌كان ده‌ده‌نه‌ به‌ر بومبو روكيتو ئه‌و مناله‌ ده‌سالانانه‌ى كه‌ خويان له‌باوه‌شى باوكياندا په‌ناداوه‌ يان له‌ريزى مه‌دره‌سه‌ راوه‌ستاون، ده‌ده‌نه‌ به‌ر گولله‌. له‌ هيروشيماو فيتنامه‌وه‌ تا گرانه‌داو عيراق، له‌ مه‌يدانه‌كانى تيربارانى ئه‌ندونيزياو شيلييه‌وه‌ تا كوشتارگاكانى فه‌له‌ستين، كارنامه‌و مه‌له‌فى ئه‌م جه‌مسه‌ره‌ جيهانييه‌ى تيروريزمى ده‌وله‌تيو ملهوريى ئه‌مپرياليستى، به‌شيوه‌يه‌كى ئاشكراو حاشاهه‌لنه‌گر به‌ به‌رچاوى خه‌لكى جيهانه‌وه‌يه‌.

له‌ جه‌مسه‌رى به‌رامبه‌ردا، تيروريزمى ئيسلاميو بزووتنه‌وه‌ى كونه‌په‌رستانه‌و چه‌په‌لى ئيسلامى سياسى راوه‌ستاوه‌. ئه‌مانه‌ كه‌ زه‌مانيك خويان ده‌ست سازو په‌روه‌رده‌ى ده‌ستى ئه‌مريكاو غه‌رب بوون له‌ جه‌نگى ساردداو ئامرازى ريكخستنى كونه‌په‌رستيى محه‌للى بوون له‌دژى چه‌پ له‌ كومه‌لگاكانى خورهه‌لاتى ناوه‌راستدا، ئيستا بوونه‌ته‌ جه‌مسه‌ريكى چالاكى تيروريزمى نيونه‌ته‌وه‌ييو يه‌كيك له‌ ره‌قيبه‌كانى جه‌نگى ده‌سه‌لاتى بورژوايى له‌ خورهه‌لاتى ناوه‌راستدا. ميژووى دژى ئينسانيى ئيسلامى سياسى، له‌ ئيرانو ئه‌فغانستانو پاكستانه‌وه‌ تا جه‌زائيرو فه‌له‌ستين ليستيكى دوورودريژه‌ له‌ كوكوژيو تاوانى دلته‌زين. له‌ كوشتاره‌ ده‌وله‌تيو نيمچه‌ ده‌وله‌تييه‌كانى ئيرانو ئه‌فغانستانه‌وه‌ تا تاوانكاريى روژانه‌ى گروپه‌كانى تيرورى ئيسلامى له‌ ئيسرائيلو جه‌زائيرو نيوجه‌رگه‌ى ئه‌وروپاو ئه‌مريكا، له‌ سه‌ركوتى خويناويى نه‌يارانى فيكرييو سياسييه‌وه‌ تا زالكردنى ياسا كونه‌په‌رستو دژى به‌شه‌رييه‌كانى ئيسلام به‌سه‌ر خه‌لكيداو به‌تايبه‌ت به‌سه‌ر ژناندا، له‌سه‌ربرينو ده‌ستبرينه‌ شه‌رعييه‌كانه‌وه‌ تا بومب نانه‌وه‌و قه‌تلوعامه‌كانى نيو پاسو كافتيرياو شوينى ديسكوكان، ئه‌مانه‌ سه‌ره‌قه‌له‌مى كارنامه‌ى ئه‌م كونه‌په‌رستانه‌يه‌.

ئيستا برياره‌ ئه‌م كيشمه‌كيشه‌ سه‌دان هه‌زارو بگره‌ مليونه‌ها ئينسانى ديكه‌، سبه‌ينى له‌ ئه‌فغانستانو دوو سبه‌ى له‌ هه‌ر گوشه‌يه‌كى ديكه‌ى جيهان، بكاته‌ قوربانى. ده‌بى له‌به‌رامبه‌ر ئه‌مه‌دا رابووه‌ستين.

پروپاگه‌نده‌ى جه‌نگي:

شانبه‌شانى ئه‌م ريزبه‌ستنه‌ سه‌ربازييه‌، ئيمه‌ ريزبه‌ستنى ئايدولوژييو ئيعلاميى ئه‌م دوو ئوردوگايه‌ ده‌بينين. درزتيكردنو روخاندنى ئه‌م ديواره‌ ئيعلامييه‌و، ده‌ركيشانى حه‌قيقه‌ت له‌پشتى شه‌پوليكى مه‌زن له‌ رياكاريو درو كه‌ جيهان لووش ده‌دات، مه‌رجى يه‌كه‌مى ريكخستنى ريزيكى سه‌ربه‌خويه‌ له‌ به‌شه‌رييه‌تى ئازاديخواز له‌به‌رامبه‌ر جه‌نگى جيهانيى تيروريسته‌كاندا. ئالاى توندره‌وان له‌ هه‌ردوو ئوردوگادا له‌دووره‌وه‌ ئاشكرايه‌و ده‌بينريت. دنياى ئالوزى ئه‌مرو ئيتر پيشوازييه‌كى ئه‌وتو له‌م بيروبوچوونه‌ كرچوكالانه‌ ناكات. ئالاى چه‌رخانيو جينگوئيسمى ئه‌مريكاييو غه‌ربى، راسيزم، زوربلييى “شه‌رى شارستانيه‌ته‌كان”و شتى له‌م بابه‌ته‌ ته‌نها ده‌توانى له‌ گوشه‌وكه‌ناريكى كومه‌لگاى غه‌ربيدا نفوز په‌يدا بكات. سه‌رانى ئه‌مريكاو ده‌وله‌ته‌كانو ميدياى غه‌ربى خويان ده‌زانن كه‌ ئه‌م بيروبوچوونو هه‌لويسته‌ كرچو كالانه‌ ناتوانيت چوارچيوه‌ى ئايدولوژيو ئيعلامى كيشمه‌كيشيك پيكبهينن كه‌ چوونه‌ته‌ ناويه‌وه‌. له‌ جه‌مسه‌رى به‌رامبه‌ريشدا بيروكه‌ى جيهادى ئيسلامى، خوينرشتنى بيجياوازى چ له‌ريگاى “خودا”و ئاييندا، چ بو “ئازادى قودس”و رزگار كردنى خاكى ئيسلام له‌ چنگالى زايونيزمو ئه‌مپرياليزمى خوينخورى جيهانيى، به‌شيوه‌يه‌كى گشتى ته‌نها له‌نيو ريزه‌كانى خودى توندره‌وه‌كانو هه‌لسووراوانى ئيسلامى سياسيدا بره‌وى هه‌يه‌و جه‌ماوه‌رى خه‌لك له‌ كومه‌لگاى هاوچه‌رخ له‌ پانايى خورهه‌لاتى ناوه‌راستدا ناهينيته‌ پشتى خوى. ئه‌و مشتومره‌ ئيعلاميو نه‌به‌رده‌ ئايدولوژييانه‌ى كه‌ برياره‌ ئه‌م كيشمه‌كيشه‌ عه‌سكه‌رييه‌ خويناوييه‌ پاساو بكات كه‌ به‌ريوه‌يه‌، ناتوانى له‌سه‌ر ئه‌م ليكدانه‌وه‌ سافوساده‌ توندره‌و، سكتاريستيو ساويلكانانه‌يه‌ بينا بكريت. ئه‌وه‌ى كه‌ سه‌ره‌نجام ده‌توانى جه‌ماوه‌رى فراوانى خه‌لك له‌ غه‌ربو خورهه‌لاتى ناوه‌راست بكيشيته‌ كامى ئه‌م جه‌نگه‌وه‌و له‌ پال هه‌ردوو لايه‌نى ئه‌م به‌رامبه‌ركى كونه‌په‌رستانه‌يه‌دا رايان بگريت، ئه‌م بيروبوچوونه‌ كرچوكالانه‌ نييه‌، به‌لكو ليكدانه‌وه‌و پاساوى له‌مانه‌ ئيسك سووكتره‌ كه‌ تاكو ئيره‌ش شاهيدى په‌ره‌سه‌ندنى خيرايان بووين.

له‌ فورموله‌ى غه‌ربييه‌كاندا، به‌جيا له‌ ئاماژه‌ چه‌قوكيشانه‌كانى بوش، “به‌شه‌رييه‌تى شارستانى” له‌به‌رامبه‌ر به‌لاى تيروريزمدايه‌. ئه‌مريكا وه‌كو رابه‌رى ئه‌م به‌ره‌ى شارستانيه‌ته‌ نيشان ده‌دريت. ئامانج پووچه‌لكردنه‌وه‌ى تيروريزمو سپاردنى تيروريستانه‌ به‌ دادو عه‌داله‌ت. مه‌سه‌له‌كه‌ به‌رواله‌ت له‌ هيرش بو سه‌ر عيراقو بومبارانى به‌لگراد سروشتيتره‌. چ كه‌سيك ئه‌توانى له‌سه‌ر سياسه‌ته‌ عه‌سكه‌رييه‌كه‌ى گله‌يى له‌ “ئه‌مريكا” بكات له‌كاتيكدا كه‌ ٦٠٠٠ كه‌س له‌ “خه‌لكه‌كه‌يان” به‌و شيوه‌ درندانه‌يه‌ كوشت؟ چ شتيك له‌ كاردانه‌وه‌ى عه‌سكه‌ريى ده‌وله‌تى ئه‌مريكا بو ليدان له‌م تيروريزمه‌و پاراستنى “هاوولاتيانى”و، بگره‌ خه‌لكى جيهان، له‌ تاوانه‌كانى ئاينده‌ كه‌ ره‌نگه‌ به‌ريوه‌ بيت به‌لگه‌نه‌ويستتره‌؟ بو ئاماده‌بوون له‌ يانه‌ى “به‌شه‌رييه‌تى شارستانى”دا هيچ مه‌رجيكى نه‌ته‌وه‌ييو نه‌ژاديو دينييان دانه‌ناوه‌. داواكاران هه‌ر ره‌نگو شيوه‌و دينو رابردوويه‌كيان هه‌بيت، كافييه‌ فورمى پشتيوانى له‌ ئه‌مريكا پربكه‌نه‌وه‌. پروپاگه‌نده‌ى جه‌نگيى ئه‌م جاره‌ بريار نييه‌ نه‌ژادى، نه‌ته‌وه‌يى، دينيو ته‌نانه‌ت سياسييش بيت. مه‌سه‌له‌ پاراستنى هه‌ناردنى نه‌وت، ديفاع له‌ ديموكراسيو گيرانه‌وه‌ى كويت بو شيخه‌كانى نييه‌. ئه‌گه‌ر سوپاى ئه‌مريكا جاريكى ديكه‌ بو دووباره‌ كردنه‌وه‌ى ئه‌وه‌ى كه‌ پيش ئه‌مه‌ چه‌ندين جار ئه‌نجاميداوه‌ خوى ئاماده‌ ده‌كات، وانيشان ده‌دات كه‌ بو ديفاع كردنه‌ له‌مافى ژيان، ديفاعه‌ له‌مافى سه‌فه‌ر، له‌مافى نه‌ته‌قينه‌وه‌ى ئينسانه‌كان له‌گوشه‌ى مالو شه‌قامه‌كانيان. تاوانى ١١ى سپتامبه‌ر، به‌هيزترين چوارچيوه‌ى ئايدولوژيو ئيعلاميى تاكو ئيستاى فه‌راهه‌م كردووه‌ بو ده‌خاله‌تگه‌ريى عه‌سكه‌ريى ئه‌مريكاو ناتو له‌ گوشه‌و كه‌ناره‌ دوورده‌سته‌كانى جيهان. له‌م ساته‌دا جياكردنه‌وه‌ى جه‌ماوه‌رى فراوانى خه‌لك له‌ غه‌ربدا له‌سياسه‌تى عه‌سكه‌ريى ده‌سته‌ى حوكمرانى ئه‌م ولاتانه‌ پيويستيى به‌ كاريكى هه‌رقليى هوشياركردنه‌وه‌ هه‌يه‌. ئه‌م هاوسه‌نگييه‌ فيكرييه‌ ره‌نگه‌ له‌گه‌ل ئالوگورى تازه‌دا به‌خيرايى بگوريت، به‌لام له‌م ساته‌دا تيزى “مشتومرى شارستانيتى له‌گه‌ل تيروريزمدا”، كونترولى بيروراى گشتيى له‌ غه‌ربدا داوه‌ته‌ ده‌ستى سياسه‌تمه‌دارانو ميدياى غه‌ربى.

له‌ جه‌مسه‌رى به‌رامبه‌ريشدا چوارچيوه‌يه‌كى ئالوزو تاراده‌يه‌ك كاريگه‌ر بو به‌رگرى له‌ ئيسلامى سياسيو تيروريزمى ئيسلامى خه‌ريكه‌ شكل ئه‌گريت. كه‌م كه‌س جورئه‌تى ئه‌وه‌ى هه‌يه‌ كه‌ ديفاع له‌ شه‌لالـى خوين كردنى هه‌زاران كه‌س له‌م تاوانه‌ ئاشكرايه‌دا بكات. ته‌نانه‌ت جانه‌وه‌رانى ده‌سه‌لاتدار له‌ئيرانو ئه‌فغانستانيش ناچارن قسه‌كانيان چاك بكه‌ن. ديفاعى ئاشكرا له‌ ئيسلامى سياسيو تيروريزمى ئيسلامى ئالاى ئه‌م جه‌مسه‌ره‌ نابيت. لايه‌نى ئيسلامى له‌ جه‌نگى تيروريسته‌كاندا پشت به‌ ليكدانه‌وه‌و پاساويكى كارا، به‌لام كون، بو تيروريزم ده‌به‌ستيت كه‌ كوله‌كه‌يه‌كى “دژي- ئه‌مپرياليزم”ى ورده‌ بورژوايى جيهانى سييه‌مو به‌تايبه‌تى خورهه‌لاتى ناوه‌راست بوو. ئيمه‌ ٧ سال پيش ئيستا له‌ئاكامى شه‌پوليك له‌ ئينسان كوژيى ئيسلاميى له‌ ئيسرائيلو ميسرو جه‌زائير، له‌ ستوونى يه‌كه‌مى (ئه‌نته‌رناسيونال)دا راشكاوانه‌ په‌رده‌مان له‌رووى ئه‌م ديفاعه‌ كونه‌په‌رستانه‌يه‌ له‌ تيروريزم هه‌لمالـيو مه‌حكوممان كرد. بيسوود نييه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و نووسينه‌ كورته‌ ليره‌دا بهينينه‌وه‌:

“شه‌پوليك له‌ ئينسان كوژيى ئيسلامى، خورهه‌لاتى ناوه‌راستو باكورى ئه‌فريقاى گرتوته‌وه‌، قوربانيانى ئه‌م شه‌پوله‌، ساده‌ترين خه‌لكانى ساده‌ن. له‌ ميسرو جه‌زائير خه‌لكى بيانى، به‌ كريكارو گه‌شتيارو بازنشسته‌وه‌ ده‌ده‌نه‌ به‌ر گولله‌و سه‌ريان ده‌برن، ريزى منالانى خويندنگاى سه‌ره‌تايى به‌ بومب كوشتار ده‌كه‌ن، ئه‌و كچه‌ لاوانه‌ى كه‌ مل به‌ زه‌واجى زوره‌ملـى ناده‌ن شه‌لالـى خوين ده‌كه‌ن. له‌ گردى ئايو ريبوارانى بيئاگا به‌ منالو پيرو لاوه‌وه‌ له‌ شه‌قامو پاسه‌كاندا ده‌كوژن. وه‌ قاره‌مانانه‌، له‌ ئيسرائيله‌وه‌ تا جه‌زائير، به‌شه‌رييه‌تى سه‌رسام دلنيا ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ ئه‌م “خه‌باتى چه‌كدارانه‌”يه‌ دريژه‌ى ده‌بيت.

سه‌رده‌مانيك چه‌پى ته‌قليديو “دژى ئه‌مپرياليست” زه‌بروزه‌نگى كويرانه‌و هه‌وسارپچريوى ره‌وته‌ جيهان سييه‌ميو دژى غه‌ربييه‌كانيان ئه‌گه‌ر به‌ستايشه‌وه‌ سه‌يرنه‌كردايه‌ لانى كه‌م چاوپوشييان لـيئه‌كرد. سته‌ميك كه‌ له‌ ميلله‌تانى مه‌حرومو گه‌لانى سته‌مديده‌ ده‌كرا به‌ قه‌ولى ئه‌مان ئه‌م تيروريزمه‌ى وه‌كو كاردانه‌وه‌يه‌كى به‌رحه‌ق پاساو ده‌كرد. تيروريزمى گروپه‌ فه‌له‌ستينييه‌كان، ره‌وته‌ موسلمانه‌كان وه‌يان سوپاى رزگاريخوازى ئيرله‌ندا، كه‌ قوربانييه‌كانيان روژله‌روژ زياتر خه‌لكى بيديفاعو بيئاگاى مه‌ده‌نى ده‌گرته‌وه‌، نموونه‌ به‌رجه‌سته‌كانى ئه‌م تيروريزمه‌ “به‌رحه‌قه‌” بوون له‌ سه‌رده‌مه‌كانى پيشوودا. تيروريزميك كه‌ به‌رواله‌ت وه‌لامى سته‌مه‌كانى رابردووو ئيستاى ئه‌دايه‌وه‌، تيروريزميك كه‌ به‌رواله‌ت له‌ كاردانه‌وه‌ به‌ زه‌بروزه‌نگو سياسه‌ته‌ دژى ئينسانييه‌كانى ده‌وله‌تو ده‌سه‌لاته‌ سه‌ركوتگه‌ره‌كان سه‌رى هه‌لدابوو. سه‌ير له‌وه‌دايه‌ كه‌ ده‌وله‌تى ئيسرائيليش به‌دريژايى چه‌ندين سال ريك هه‌ر به‌م پاساوه‌، واته‌ به‌ پشتبه‌ستن به‌ كوكوژييه‌ له‌وه‌سف نه‌هاتووه‌كانى فاشيزمى هيتله‌ريو ره‌وته‌ دژى يه‌هودييه‌كان له‌ ولاتانى جوراوجوردا له‌دژى خه‌لكى يه‌هود، سه‌ركوتى زه‌بروزه‌نگاويى خه‌لكى مه‌حرومى فه‌له‌ستينو كوشتارى هه‌موو روژه‌ى لاوانى فه‌له‌ستينى پاساو كردووه‌.

ئه‌م جوره‌ پاساوه‌و، تيروريزميكى كويرانه‌ كه‌ به‌ پشتبه‌ستن به‌م پاساوانه‌ له‌ خورهه‌لاتى ناوه‌راستدا، چ له‌لايه‌ن ريكخراوه‌ عه‌ره‌بو فه‌له‌ستينييه‌كانو چ له‌لايه‌ن ده‌وله‌تى ئيسرائيله‌وه‌ به‌ريوه‌ چووه‌، هه‌ميشه‌ له‌لايه‌ن كومونيزمو چينى كريكاره‌وه‌ ريسواو مه‌حكوم بووه‌و مه‌حكومه‌. بچووكترين په‌يوه‌ندى واقعيو مه‌شروع نه‌بووه‌و نييه‌ له‌نيوان ئه‌و ميحنه‌ته‌ سامناكانه‌ى كه‌ له‌سه‌ده‌ى ئه‌خيردا به‌سه‌ر خه‌لكى يه‌هوددا هاتووه‌ له‌گه‌ل سه‌ركوتگه‌ريو تاوانه‌كانى ده‌وله‌تى راستو تونده‌ره‌وى ئيسرائيل له‌دژى خه‌لكى فه‌له‌ستين. بچووكترين په‌يوه‌ندى واقعيو مه‌شروع نه‌بووه‌و نييه‌ له‌نيوان ئه‌و ده‌ردو كويره‌وه‌رييانه‌ى كه‌ خه‌لكى فه‌له‌ستين چه‌شتوويانه‌ له‌گه‌ل تيروريزمى ئه‌و ريكخراوانه‌ى كه‌ دراونه‌ته‌ پال ئه‌م خه‌لكه‌، چ ئيسلاميو چ غه‌يره‌ ئيسلامى. ئه‌مه‌ به‌دكه‌لك وه‌رگرتنو سه‌رمايه‌گوزارى كردنى ره‌وتو باله‌كانى بورژواييه‌، به‌ ده‌وله‌تيو نا ده‌وله‌تييه‌وه‌، له‌ كويره‌وه‌رييه‌كانى خه‌لكى مه‌حروم. مه‌حكومكردنو له‌مه‌يدان وه‌ده‌رنانى ئه‌م تيروريزمه‌ له‌لايه‌ن چينى كريكاره‌وه‌، به‌تايبه‌تى له‌ولاتانى ناوچه‌كه‌دا، مه‌رجيكى بنه‌ره‌تيى به‌ده‌ستهينانى جله‌وى خه‌باتى كومه‌لايه‌تييه‌ له‌لايه‌ن كريكاره‌وه‌ بو كوتايى هينان به‌م كويره‌وه‌ريانه‌.

شه‌پولى تازه‌ى ئينسان كوژيى ئيسلامى، به‌تايبه‌ت له‌ باكورى ئه‌فريقيا، وادياره‌ ئيتر ته‌نانه‌ت پيويستى به‌م جوره‌ پاساوه‌ سياسييه‌ش نييه‌. عه‌مامه‌يه‌كو تفه‌نگيك، گشت ئه‌و شته‌يه‌ كه‌ بو ده‌ستپيكردنى ئه‌م جيهاده‌ چه‌په‌له‌ له‌دژى ئينسانييه‌ت پيويسته‌. ئه‌مه‌ گانگسته‌ريزمى ئيسلامييه‌و چاوگه‌كه‌ى رژيمى ده‌سه‌لاتدارى ئيرانه‌. چاره‌نووسى ئه‌م ره‌وته‌ش هه‌ر له‌ئيران يه‌كلايى ده‌بيته‌وه‌.” (م. حيكمه‌ت، ئه‌نته‌رناسيونال-ى ١٦، نوفه‌مبه‌رى ١٩٤٤)

به‌ په‌ره‌سه‌ندنى ئه‌م كيشمه‌كيشه‌و به‌تايبه‌ت به‌ هيرشى پيشبينيكراوى ئه‌مريكاو هاوپه‌يمانه‌كانى بوسه‌ر ئه‌فغانستان، “ديفاعى دژى ئه‌مپرياليستى” له‌ ره‌وتى ئيسلاميو ته‌نانه‌ت پاساوكردنى كرده‌وه‌ تيروريستييه‌كانيان به‌ به‌هانه‌ى تاوانكاريو سه‌ركوتگه‌رييه‌كانى ئه‌مريكاو ئيسرائيله‌وه‌ ده‌توانى جاريكى ديكه‌ جيگاى خوى له‌ناو خه‌لكو حيزبه‌ سياسييه‌كانى خورهه‌لاتى ناوه‌راستو هه‌روه‌ها چه‌ند به‌شيك له‌ چه‌پى راديكالـى ته‌قليديو روشنفكريى كومه‌لگاكانى غه‌ربدا بكاته‌وه‌. په‌ناگاى عه‌قيده‌يى سه‌ره‌كى گانگسته‌ريزمو كونه‌په‌رستيى ئيسلامى له‌م شه‌رى ده‌سه‌لاته‌دا، شيعاره‌ بوگه‌نو به‌ئاشكرا دژى به‌شه‌رييه‌ دينيو ئيسلامييه‌كان نابيت، به‌لكو ئه‌م به‌ناو “دژى ئه‌مپرياليزم”ه‌ ميللي-دينيو ورده‌ بورژواييه‌ ده‌بيت.

هيچ بزووتنه‌وه‌يه‌كى جه‌ماوه‌ريى له‌به‌رامبه‌ر جه‌نگى تيروريسته‌كاندا ناتوانى به‌بى په‌رده‌له‌روو هه‌لمالينو تيكشكاندنى ئه‌م چوارچيوه‌ عه‌قيده‌ييانه‌و پروپاگه‌نده‌ جه‌نگييه‌ رياكارانه‌يه‌ له‌ هه‌ردوو به‌رى ئه‌م كيشمه‌كيشه‌ كونه‌په‌رستانه‌يه‌دا سه‌ركه‌وتن به‌ده‌ست بينيت.

كيشمه‌كيشه‌كه‌ له‌سه‌ر چييه‌

ئه‌مه‌ له‌ هه‌ردوو لاوه‌ شه‌رى ده‌سه‌لاته‌. تيروريزم واقعييه‌تيكى ئه‌م كيشمه‌كيشه‌يه‌، به‌لام ئه‌م مشتومره‌، وه‌ جه‌نگيك كه‌ خه‌ريكه‌ ئاگر بسينيت، له‌سه‌ر تيروريزم نييه‌. هه‌مووان ده‌زانن كه‌ چوونه‌ژووره‌وه‌ى ئه‌مريكا بوناو ئه‌فغانستانو ته‌نانه‌ت ده‌ستگيركردنى بن لادن به‌قه‌د سه‌ره‌ده‌رزييه‌ك له‌و كه‌مپينه‌ تيروريستييه‌ى كه‌ له‌لايه‌ن ره‌وتى ئيسلامييه‌وه‌ هه‌ره‌شه‌ له‌ غه‌رب ئه‌كات كه‌م ناكاته‌وه‌و هيمنيو ئاسووده‌ييه‌كى زياتر بو دانيشتووانى ئه‌وروپاو ئه‌مريكا دابين ناكات. به‌پيچه‌وانه‌وه‌، ته‌نانه‌ت مه‌ترسييه‌كه‌ زورتر ده‌كات. مه‌سه‌له‌ى فه‌له‌ستين ئه‌و قه‌له‌مره‌وه‌يه‌ كه‌ تيايدا ئه‌مريكاو بزووتنه‌وه‌ى ئيسلامى راسته‌وخو له‌گه‌ل يه‌ك رووبه‌روو ده‌بنه‌وه‌. به‌لام ئه‌م كيشمه‌كيشه‌ به‌ماناى تايبه‌تى وشه‌كه‌ له‌سه‌ر يه‌كلايى كردنه‌وه‌ى مه‌سه‌له‌ى فه‌له‌ستينيش نييه‌. سياسه‌تى راگه‌يه‌نراوى ئه‌مريكا، واته‌ شه‌ريكى عه‌سكه‌ريى “فراوان، ديژخايه‌نو هه‌مه‌لايه‌نه‌” به‌ ئاشكرا هه‌ردوو مه‌سه‌له‌كه‌، واته‌ مه‌سه‌له‌ى فه‌له‌ستينو مه‌سه‌له‌ى تيروريزمى ئيسلامى، خه‌ستتر ده‌كاته‌وه‌. نه‌ته‌نها ئه‌مه‌، به‌لكو شه‌رى ناوخويى پيشبينيكراو له‌پاكستان به‌ كومه‌ليك ئاكامى زور ويرانكه‌ره‌وه‌ له‌ناوچه‌كه‌و له‌ئاستى جيهانيدا، وه‌ ئه‌زمه‌ى قوولى حكومه‌تيى له‌ ولاتانى به‌رواله‌ت سه‌قامگيرى ئيستاى خورهه‌لاتى ناوه‌راستدا، ئه‌شى له‌ ئه‌نجامه‌ به‌راييه‌كانى ئه‌م سياسه‌ته‌ عه‌سكه‌رييه‌ بيت. خويان ئه‌مه‌ به‌باشى ده‌زانن. به‌لام بو ئه‌مريكا، مه‌سه‌له‌ى سه‌ره‌كى له‌م نيوه‌دا جيخستنو په‌ره‌پيدانى هه‌ژموونيو ده‌سه‌لاتى سياسيو سه‌ربازيى خويه‌تى به‌سه‌ر جيهاندا وه‌كو تاكه‌ زلهيز. چاره‌سه‌رى مه‌سه‌له‌ى فه‌له‌ستين يان خه‌بات له‌دژى تيروريزمى ئيسلامى ئامانجى ئه‌م سياسه‌ته‌ نييه‌. پته‌وكردنو په‌ره‌پيدانى جيوشوينى جيهانيى ئه‌مريكا، له‌ جه‌رگه‌ى ئه‌و گوشارو هه‌روه‌ها ئه‌و ده‌رفه‌تانه‌ى كه‌ تاوانى ١١ى سپتامبه‌ر هيناويه‌تييه‌ ئاراوه‌، ئامانجى سه‌ره‌كى ئه‌م سياسه‌ته‌يه‌.

بو ئسلامييه‌كانيش ئه‌مه‌ شه‌ريكه‌ له‌سه‌ر ده‌سه‌لات. نه‌ ده‌ردو كويره‌وه‌رييه‌كانى خه‌لكى فه‌له‌ستينو نه‌ زولمو سته‌مى ميژوويى غه‌رب له‌ شه‌رق، سه‌رچاوه‌ى ئه‌م تيروريزمه‌ نييه‌. ره‌وتى ئيسلامى له‌پيناوى مانه‌وه‌و پاراستنى جيوشوينى روو له‌ نشيوى خويو سه‌ره‌نجام بو په‌ره‌پيدانى جيوشوينى خوى له‌ بونيادى ده‌سه‌لاتى بورژوايى له‌ خورهه‌لاتى ناوه‌راستدا تيده‌كوشيت. تيروريزمو دوژمنايه‌تى كويرانه‌ له‌گه‌ل هه‌ر شتيكدا كه‌ بونى غه‌ربو غه‌ربگه‌رايى ليوه‌بيت، سه‌رمايه‌ى سياسى ئه‌وانه‌ له‌ كومه‌لگاو له‌نيو ئه‌و جه‌ماوه‌ره‌دا كه‌ به‌حه‌ق ئه‌مريكاو ئيسرائيل به‌ فاكته‌رى سه‌ره‌كى بيمافيو مه‌حرومييه‌ته‌كانى خويان داده‌نين. ئاشتى له‌ خورهه‌لاتى ناوه‌رٍاست، پيكهاتنى ولاتى فه‌له‌ستين، سووك كردنى بارى ده‌ردو كويره‌وه‌رييه‌ نه‌ته‌وه‌ييو ميللييه‌كانو هه‌لپيچانى جياكارييه‌ك كه‌ به‌سه‌ر خه‌لكى فه‌له‌ستيندا سه‌پينراوه‌، زه‌نگى مه‌رگى بزووتنه‌وه‌ى ئيسلامى له‌ خورهه‌لاتى ناوه‌راستدا ليده‌دات. تيروريزم ئامرازى سه‌ره‌كى ره‌وتى ئيسلامييه‌ بو قوولتركردنه‌وه‌ى قه‌لشته‌ ميلليو نه‌ته‌وه‌ييو دينييه‌كان له‌ خورهه‌لاتى ناوه‌راستداو، بو زيندوو هيشتنه‌وه‌ى ئه‌م كيشمه‌كيشه‌ وه‌كو سه‌رمايه‌ى سياسيو سه‌رچاوه‌ى هيزگرتنى خوى. ئيسلاميسته‌كان، سه‌ربارى ئه‌و گوشاره‌ عه‌سكه‌رييه‌ى كه‌ له‌لايه‌ن ئه‌مريكاوه‌ ده‌خريته‌ سه‌ريان، پيشوازى له‌م رووبه‌رووبوونه‌وه‌يه‌ ده‌كه‌ن.

بو بنياتنانى بزووتنه‌وه‌يه‌كى جه‌ماوه‌ريى سه‌ربه‌خو له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م رووبه‌رووبوونه‌وه‌ بيوينه‌و مه‌رگباره‌ى جه‌مسه‌ره‌ عه‌سكه‌ريو تيروريستييه‌ نيونه‌ته‌وه‌ييه‌كان، ده‌بى راستييه‌كانى ئه‌م گورانكارييانه‌ له‌پشتى ئيعلامى جه‌نگييو پاساوه‌كانى ئوردوگا دژه‌به‌يه‌كه‌كان دره‌بكيشرينه‌ ده‌ره‌وه‌و ببرينه‌ نيو خه‌لك. ئه‌م رووداوه‌و سياسه‌تيك كه‌ ئه‌مريكا گرتوويه‌تييه‌به‌ر، كومه‌ليك ئاكامى جيهانييو ناوچه‌يى گرنگى هه‌يه‌. روخسارى سياسيو فيكريى جيهان ده‌ستخوشى گورانكارييه‌كى قوول ده‌كات. سياسه‌ت له‌ ئيراندا به‌ توندى كاريگه‌رى له‌م گورانكارييانه‌ وه‌رده‌گريت. پيويسته‌ بچينه‌ سه‌ر ويستگا سه‌ره‌كييه‌كانى ئه‌م گورانكارييانه‌و سه‌رخه‌ته‌كانى سياسه‌تيكى مه‌بده‌ئيى كومونيستى. .

به‌شى دووه‌م: “جيهانى شارستانى” له‌كويدايه‌

به‌ربه‌رييه‌ت حه‌تمى نييه‌

جه‌نگى تيروريسته‌كان ده‌توانى سه‌ره‌تاى يه‌كيك له‌ خويناويترين سه‌رده‌مه‌كانى ميژووى هاوچه‌رخ بيت. هه‌رئيستاش مليونه‌ها ئينسان هه‌ناسه‌ سوار بووه‌. به‌لام ئه‌م ئاسويه‌ حه‌تمى نييه‌. گوره‌پانه‌كه‌ ته‌نها به‌ دوو لايه‌نى كيشمه‌كيشه‌كه‌ به‌رته‌سك نابيته‌وه‌. هيزيكى سييه‌م، ديويكى نووستوو، له‌ ئارادايه‌ كه‌ ده‌توانى ئه‌وزاعه‌كه‌ بگوريت. ئه‌گه‌ر ئه‌م ديوه‌ له‌خه‌و هه‌ستيت، ئه‌م سه‌رده‌مه‌ ده‌توانى سه‌ره‌تاى ده‌ستپيكردنى گورانكارييه‌كى ئيجابيو وه‌ديهينانى ئه‌و ئامانجانه‌ بيت له‌ جيهاندا كه‌ مروفايه‌تى له‌ ده‌يه‌كانى كوتايى سه‌ده‌ى بيسته‌مدا لـيى بيئوميد ببوو. بوشو بله‌رو خامه‌نائى، ئه‌مريكاو ناتوو ئيسلامى سياسى، ئه‌وه‌ نازانن كه‌ به‌راستى به‌شه‌رييه‌تيكى شارستانى، جيهانيكى شارستانى، وجودى هه‌يه‌ كه‌ ره‌نگه‌ له‌م نيوه‌دا له‌خه‌و راپه‌ريتو له‌به‌رامبه‌ر جه‌نگى تيروريسته‌كاندا به‌رگرى له‌خوى بكات. سه‌ربارى ئه‌م هه‌موو تاريكييه‌و مه‌ترسييه‌ك كه‌ له‌به‌رامبه‌ر ئيمه‌ى خه‌لكدا دايان ناوه‌، سه‌ده‌ى بيستو يه‌كه‌م ده‌توانى سه‌ده‌ى به‌ربه‌رييه‌تى كاپيتاليستى نه‌بيت. ئه‌م روژانه‌، روژانيكى چاره‌نووسسازن.

ميدياكان روخسارى ئايدولوژيو مه‌عنه‌وى راسته‌قينه‌ى جيهان نيشان ناده‌ن. بوچوونى خويان ده‌لين، بوچوونى زال، بوچوونى چينى ده‌سه‌لاتدار. بوچوونيك كه‌ به‌ كه‌لكيان ديت. ميليتاريزم، تيروريزم، راسيزم، نه‌ته‌وه‌په‌رستى، فه‌ناتيزمى دينيو سودپه‌رستى، له‌ريزى پيشه‌وه‌ى هه‌واله‌كاندان، به‌لام ئه‌مانه‌ له‌ قولايى زه‌ينى زوربه‌ى خه‌لكى سه‌رده‌مى ئيمه‌دا جيگه‌يه‌كى مه‌حكه‌ميان نييه‌. سه‌يركردنيكى ساده‌ى جيهان، نيشانى ده‌دات كه‌ جه‌ماوه‌رى فراوانى خه‌لكى جيهان له‌ ده‌وله‌تو ميدياكان چه‌پترن، ئينساندوستترن، ئاشتيخوازترن، يه‌كسانيخوازترن، ئازادترن، ئازاديخوازترن. خه‌لكى له‌ هه‌ردوو به‌رى ئه‌م كيشمه‌كيشه‌ نه‌نگينه‌دا، هيچ ئاره‌زوويه‌كيان له‌وه‌ نييه‌ كه‌ سه‌رانى بورژوازى به‌سه‌ر خوياندا سوار بكه‌ن. ده‌سته‌ى فه‌رمانره‌واى ملهورى ئه‌مريكا ده‌ستبه‌جى بوى ده‌رئه‌كه‌وى كه‌ سه‌ربارى يه‌كيك له‌ مه‌زنترين تاوانه‌ تيروريستييه‌كان، سه‌ربارى نمايشى زيندووو له‌حزه‌به‌له‌حزه‌ى له‌ليدان كه‌وتنى دلى هه‌زاران ئينسان، سه‌ربارى ماته‌ميو رقوبيزارييه‌ك كه‌ هه‌ركه‌سيك كه‌ ويژدانى به‌ به‌رژه‌وه‌ندييه‌ك نه‌فروشتبى داده‌گريت، هيشتاش هه‌ر ئه‌م كومه‌لگاى غه‌ربه‌، هه‌ر ئه‌م خه‌لكه‌ى كه‌ هه‌موو روژيك ميشكى شوردراوه‌، هه‌ر ئه‌وانه‌ى كه‌ له‌به‌يانييه‌وه‌ تا ئيواره‌ به‌ راسيزمو دژايه‌تيكردنى بيگانه‌ “ده‌رس” ده‌درين، خوازيارى خوبواردن، ئينساف، عه‌داله‌تو كاردانه‌وه‌ى ئه‌قلانى ده‌بن. خه‌لكى خورهه‌لاتى ناوه‌راست كه‌ چ له‌دنياى چه‌په‌لى نيو كه‌لله‌سه‌رى خامه‌نائييه‌كانو خاته‌مييه‌كانو مه‌لا محه‌مه‌د عومه‌ره‌كانو شيخه‌ وردو درشته‌كانى بزووتنه‌وه‌ى ئيسلاميداو، چ له‌ ستوديو ديلوكسه‌كانى سى ئين ئينو بى بى سيدا ئوممه‌تى موته‌عه‌سبى موسلمانو ئه‌ندامانى “شارستانيه‌تى ئيسلامى” وينا ده‌كرين، شانبه‌شانى خه‌لكى ئه‌مريكا ماته‌مبار ده‌بنو ناره‌زايه‌تى ده‌رده‌برن. ده‌رك كردنى ئه‌وه‌ى كه‌ زوربه‌ى خه‌لكى خورهه‌لاتى ناوه‌راست له‌ ئيسلامى سياسى بيزارن، ده‌رك كردنى ئه‌وه‌ى كه‌ به‌شيكى زور فراوانى خه‌لكى ئه‌وروپاى غه‌ربيو ئه‌مريكا له‌ده‌ستى ملهورييه‌كانى ده‌وله‌تى ئيسرائيل وه‌ته‌نگ هاتوونو خويان له‌پال خه‌لكى مه‌حرومى فه‌له‌ستيندا ده‌بيننه‌وه‌، ده‌رك كردنى ئه‌وه‌ى كه‌ زوربه‌ى ئه‌م خه‌لكه‌ خوازيارى لابردنى گه‌ماروى ئابوورى سه‌ر عيراقنو ده‌توانن خويان بخه‌نه‌ جيگاى دايكو باوكه‌ جه‌رگ سوتاوه‌كانى عيراق كه‌ بيده‌رمانيى مناله‌كانيان بو باوه‌شى مه‌رگ ده‌بات، ده‌رك كردنى ئه‌وه‌ى كه‌ ئه‌م جه‌ماوه‌ره‌ فراوانه‌ى خه‌لكى به‌شه‌ره‌فو به‌ويژدانى جيهان له‌م شه‌رى بوشو بن لادنه‌دا، ئه‌م دوو دوسته‌ قه‌ديميو دوژمنه‌ى ئه‌مرو، له‌گه‌ل هيچياندا نين، هوشيكى زورى ناويت. ئه‌م به‌شه‌رييه‌ته‌ شارستانييه‌ له‌ژير كه‌لاوه‌ى پروپاگه‌نده‌و ميشك داشورينو توقاندندا له‌ غه‌ربو شه‌رق بيده‌نگ كراون، به‌لام ده‌كرى به‌روشنى ئه‌وه‌ ببينريت كه‌ ئه‌م ته‌له‌كه‌بازييانه‌ى قبوول نه‌كردووه‌. ئه‌مه‌ هيزيكى مه‌زنه‌. ده‌توانى بيته‌ مه‌يدان. له‌پيناوى ئاينده‌ى به‌شه‌رييه‌تدا ده‌بى بيته‌ مه‌يدان.

هه‌موو دژواريى كاره‌كه‌ ليره‌دايه‌. هينانه‌ مه‌يدانى ئه‌م هيزه‌ مه‌زنه‌. له‌ جه‌نگى تيروريسته‌كاندا جه‌بهه‌كانى شه‌ره‌كه‌ ديارى كراوه‌، ريزه‌كان ليك جياكراوه‌ته‌وه‌، سه‌رچاوه‌و هيزه‌كان ئاماده‌كراون، ئه‌مه‌ روبه‌روبوونه‌وه‌يه‌كى عه‌سكه‌ريو سياسيو دبلوماسيى فراوانه‌، سه‌ربارى هه‌موو ناروشنييه‌كان، به‌لام چوارچيوه‌ى فيكريو سياسى ئه‌م جه‌نگه‌ بو سه‌رانى هه‌ردوو ئوردوگاكه‌ روشنه‌. به‌لام له‌ جه‌بهه‌ى ئيمه‌دا، له‌ جه‌بهه‌ى ئه‌و به‌شه‌رييه‌ته‌دا كه‌ ده‌بى له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م سيناريو سامناكه‌دا بوه‌ستيته‌وه‌، هه‌موو شتيك ناروشنه‌.

گومان له‌وه‌دا نييه‌ كه‌ ريزى مقاوه‌مه‌ت له‌به‌رامبه‌ر جه‌نگى تيروريسته‌كاندا هه‌ر له‌ئيستاوه‌ له‌ ولاتانى جوراوجوردا پيكهاتووه‌و كه‌وتوته‌ هه‌لسووران. به‌لام هه‌ر به‌و ئه‌ندازه‌يه‌ى كه‌ ئيسلاميسته‌كانو ئه‌مريكا پيويستيان به‌ تيوريو ستراتيجيكى روشن، به‌ ليكدانه‌وه‌يه‌كى هاوبه‌شو كارا هه‌يه‌، ئه‌م بزووتنه‌وه‌ خه‌لكييه‌ش پيويستى به‌ ئالايه‌كى فيكريو سياسيو كومه‌له‌ مه‌بادئيكى ستراتيجيى كارا هه‌يه‌. بزووتنه‌وه‌ سياسييه‌ جياوازه‌كان، به‌تايبه‌ت له‌نيو بالى چه‌پدا، له‌ ئاينده‌دا هه‌ول ده‌ده‌ن كه‌ ئه‌م مقاوه‌مه‌ته‌ ئاراسته‌ بكه‌نو رابه‌رايه‌تييه‌كه‌ى به‌ده‌سته‌وه‌ بگرن. پرسياره‌كه‌ ليره‌دايه‌ كه‌ چ خه‌تيك به‌سه‌ر خودى ئه‌م “چه‌پ”ه‌دا زاله‌.

له‌ به‌شى پيشوودا وتمان كه‌ له‌پال داله‌كانى هه‌ردوو جه‌مسه‌ردا، واته‌ ميليتاريسته‌كانى ئه‌مريكاو فاشيسته‌كانى ئيسلام، دوو ليكدانه‌وه‌ى ئالوزترو پوخته‌ترو “موحته‌ره‌مانه‌تر”يش بو ديفاع له‌ هه‌ردوولاى ئه‌م كيشمه‌كيشه‌ له‌ئارادايه‌. له‌ هاوشانى ميليتاريزمى ئه‌مريكادا كه‌سانيك هه‌ن كه‌ فورموله‌ى جه‌نگى شارستانيتى له‌دژى تيروريزم جار ئه‌ده‌ن. له‌ هاوشانى ئينسانكوژه‌كانى بزووتنه‌وه‌ى ئيسلاميشدا، كه‌سانيك هه‌ن كه‌ تيروريزمى ئيسلامى به‌ “دژي-ئيمپرياليزم”ى ميللي- دينييو جيهان سييه‌ميى باوى ده‌يه‌ى حه‌فتادا پاساو ده‌كه‌ن. هيچ يه‌كيك له‌م ليكدانه‌وانه‌ له‌بزووتنه‌وه‌ى مقاوه‌مه‌تى خه‌لكيدا نفوزيكى جدى نابيت. حيزبو گروپه‌كانى راستى سه‌نته‌ر له‌ غه‌ربو پاشماوه‌ى چه‌پى ته‌قليديى خويندكاريي- روشنفكريى ده‌يه‌كانى پيشوو له‌ غه‌ربو شه‌رقدا ده‌بنه‌ مشته‌رى سه‌ره‌كى ئه‌م فورموله‌ ژيرانه‌تره‌ى ئيعلامى جه‌نگيى هه‌ردوو لايه‌ن. ئه‌وه‌ى كه‌ له‌ئاستى تيوريو سياسيدا ده‌توانى بزووتنه‌وه‌ى ئاينده‌ى خه‌لكى پيشره‌وى جيهان به‌لاريدا به‌ريت، به‌راى من هه‌لويستى پاسفيستيو هه‌ولى عه‌به‌سى ليبرالييه‌ بو پاراستنى ئه‌م وه‌زعه‌ى كه‌ هه‌يه‌ (ته‌نها به‌رگرتن به‌ هيرشى ئه‌مريكا بو سه‌ر ئه‌فغانستان) وه‌يان گيرانه‌وه‌ى هه‌لومه‌رجه‌كه‌ بو دوخى پيشوو (پيش ١١ى سپتامبه‌ر).

روداوى ١١ى سپتامبه‌ر كرده‌وه‌يه‌كى شيتانه‌ى بيپيشنه‌ى كه‌سانيكى دابراو له‌ ده‌روونى كومه‌لگا نه‌بوو. هه‌رچون كرده‌وه‌ى عه‌سكه‌ريى ئه‌مريكاش كه‌ به‌م زووانه‌ روو ئه‌دات وا نه‌بوو. جيهان به‌رله‌ ١١ى سپتامبه‌ر له‌ هاوسه‌نگيدا نه‌بوو، به‌لكو له‌ ره‌وتيكى گورانكاريى پاشه‌وپاشگه‌رانه‌وه‌دا بوو. كومه‌ليك گرفتى ئابووريو كومه‌لايه‌تيو سياسى گرنگ له‌پشتى ئه‌م ئه‌م رووداوانه‌وه‌ هه‌يه‌. ئه‌م گرفتانه‌ن كه‌ جيهانيان به‌م ئاراسته‌يه‌دا بردووه‌. ئه‌م گرفتانه‌ ده‌بى وه‌لام وه‌ربگرنه‌وه‌. ١١ى سپتامبه‌ر گوشه‌يه‌كه‌ له‌وه‌لامى ئيسلامى سياسى به‌م هه‌لومه‌رجه‌. هه‌رچون هينانه‌ سه‌ركارى تاليبان، ويرانكردنى به‌غداد، برسيكردنى خه‌لكى عيراق، تاساندنى خه‌لكى فه‌له‌ستين، بومبارانى به‌لگرادو ئيستايش “جه‌نگى دريژخايه‌ن له‌دژى تيروريزم” گوشه‌يه‌كه‌ له‌ وه‌لامى سه‌رانى سه‌رمايه‌ له‌ ئه‌مريكاو ئه‌وروپا به‌م كيشمه‌كيشانه‌. بزووتنه‌وه‌ى حه‌لكيى له‌به‌رامبه‌ر هه‌لومه‌رجيكى وه‌هادا ناتوانى بزووتنه‌وه‌يه‌كى بانگه‌شه‌كه‌ر بو ئاراميو “هيرش بوسه‌ر ئه‌فغانستان قه‌ده‌غه‌يه‌” بيت. ئاراميو پاريزگارى كردن له‌ دوخى ئيستا نه‌ته‌نها عه‌مه‌لى نييه‌، نه‌ته‌نها خه‌يالپلاوييه‌، به‌لكو نه‌ عاديلانه‌يه‌، نه‌ئازاديخوازانه‌و نه‌ كارا. بزووتنه‌وه‌ى مقاوه‌مه‌تى خه‌لكيى له‌به‌رامبه‌ر جه‌نگى تيروريسته‌كاندا ته‌نها ده‌توانى له‌ده‌ورى وه‌لامه‌ ئيسباتييه‌كان به‌ گرفته‌ سياسيو ئابوورييه‌ سه‌ره‌كييه‌كانى سه‌رده‌مى ئيمه‌و له‌ده‌ورى هه‌لويستيكى چوستوچالاك نه‌ك بو پاريزگاريكردن له‌ دوخى ئيستا، به‌لكو بو گورينى دوخى ئيستا، ريكبخريت. ئيمه‌ سه‌باره‌ت به‌ هه‌موو ئه‌و گرفتانه‌ى كه‌ به‌م رووداوانه‌ به‌رجه‌سته‌بوونه‌وه‌، مه‌سه‌له‌ى باكورو باشوور، مه‌سه‌له‌ى فه‌له‌ستين، مه‌سه‌له‌ى عيراق، مه‌سه‌له‌ى ئيسلامى سياسى، مه‌سه‌له‌ى ئه‌فغانستانو ئيران، مه‌سه‌له‌ى ميليتاريزمو زلهيزيى ئه‌مريكاو ناتو له‌ سيستمى نويى جيهاندا، مه‌سه‌له‌ى راسيزم، مه‌سه‌له‌ى قه‌لاى ئه‌وروپاو تاد به‌رنامه‌كارى سه‌ربه‌خوو وه‌لامى سه‌ربه‌خوى خومان بووه‌. هه‌ر ئه‌مه‌ ده‌بى ببيته‌ به‌رنامه‌كارو وه‌لامى بزووتنه‌وه‌ى مقاوه‌مه‌تى خه‌لكيى له‌به‌رامبه‌ر جه‌نگى تيروريسته‌كاندا. ئه‌مه‌ جياوازى ئيمه‌يه‌ له‌گه‌ل ئاراميخوازيى تاليبانو ئه‌و پاسيفيستانه‌ى كه‌ كه‌لينو كيشمه‌كيشو نائارامييه‌كانى دنياى پيش ١١ى سپتامبه‌ر نابينن، يان به‌لايانه‌وه‌ گرنگ نييه‌. ئه‌گه‌ر ئيمه‌ به‌رله‌ هه‌موو ئه‌م رووداوانه‌ به‌رنامه‌يه‌كمان بو گورينى جيهان بووه‌، بناغه‌ى هه‌لويستگيرييه‌كى مه‌بده‌ئى له‌ هه‌لومه‌رجى ئيستاشدا ده‌بى بردنه‌پيشه‌وه‌ هه‌مان به‌رنامه‌كار بيت له‌م هه‌لومه‌رجه‌ تازه‌يه‌دا. ئيمه‌ به‌نيازنين كه‌ ئه‌فغانستان له‌ژير ده‌ستى باندى ئينسانكوژى تاليباندا بهيلينه‌وه‌، ئيمه‌ به‌نياز نين له‌سايه‌ى ده‌سه‌لاتى ئه‌مريكاى ده‌ست به‌ مووشه‌كدا بژين، ئيمه‌ به‌نياز نين ئيسلامى سياسيو حكومه‌ته‌ ئيسلامييه‌كانى خورهه‌لاتى ناوه‌راست ته‌حه‌مول بكه‌ين، ئيمه‌ به‌نياز نين به‌ بيولاتيى خه‌لكى فه‌له‌ستينو سه‌ركوتى هه‌موو روژه‌يان رازى ببين. ئيمه‌ تيروريزممان نه‌ئه‌ويست، چ ئيسلاميو ئينتحارى و چ له‌لايه‌ن سوپاو كه‌تافيه‌پوشه‌وه‌ بيت، ئيمه‌ ئه‌م هه‌ژارييه‌ له‌ نيوه‌ى جيهاندا قبوول ناكه‌ين، ئيمه‌ سه‌ربازگه‌ى چوارده‌وره‌ى ئه‌روپامان ناويت، ئيمه‌ مل به‌ راسيزمو قه‌ومپه‌رستى ناده‌ين. نه‌ تاوانكاريى ١١ى سپتامبه‌رو نه‌ ئه‌و جيهاده‌ى ناتو كه‌ به‌م زووانه‌ له‌ هيندوكش رووئه‌دات، نابى له‌ بزووتنه‌وه‌يه‌كى چوستوچالاك بو گورينى جيهان، ريزيكى خيرخوازو ئاراميخوازى بيره‌خنه‌و بيئه‌رك دروست بكات.

بزووتنه‌وه‌ى “ئينساندوستانه‌”و ئاشتيخوازانه‌ وه‌لامى هه‌لومه‌رجى ئه‌مرو ناداته‌وه‌. به‌لام نفوزى ئه‌م بزووتنه‌وه‌يه‌ به‌تايبه‌ت له‌نيو خه‌لكى ساده‌ى كومه‌لگاى غه‌ربيدا، به‌هوى دژى زه‌بروزه‌نگييو ئينساندوستيو هه‌روه‌ها محافه‌زه‌كاريى خوبه‌خوى خه‌لكه‌وه‌، زور فراوانه‌. هه‌لويستيكى به‌م جوره‌ ده‌خاله‌تى ئه‌مريكا له‌ ئه‌فغانستان مه‌حكوم ده‌كات، به‌لام له‌به‌رامبه‌ر حوكمرانيى تاليباندا خوى به‌ به‌رپرس نازانيت. خه‌لك هاندان له‌دژى موسلمانه‌كانو راسيزم مه‌حكوم ده‌كات، به‌لام هويه‌ك نابينى بو گوشاردانان له‌سه‌ر ئيسرائيلو ئه‌مريكا به‌قازانجى خه‌لكى فه‌له‌ستين. ئه‌م هه‌لويسته‌ هيواى سه‌ركه‌وتن بو جاك ئه‌سترا ئه‌خوازى له‌ سه‌فه‌ره‌كه‌يدا (بو ئيران-وه‌رگير) بوئه‌وه‌ى به‌لكو ئه‌م كاره‌ جه‌مسه‌رى تيروريزمى ئيسلامى ئارامو جله‌و بكات، جا با ئه‌مه‌ حوكمرانى ئه‌م گورگانه‌ به‌سه‌ر خه‌لكى ئيرانه‌وه‌ سه‌قامگير بكات، ئه‌م هه‌لويسته‌ به‌رگرى له‌ مافه‌ مه‌ده‌نييه‌كانى خه‌لكى موسلمانى ولاتانى غه‌ربى ده‌كات، به‌لام له‌پيناوى نه‌هيشتنى بارگرژيدا، ره‌خنه‌گرتن له‌ حيجابى ئيسلاميو بيمافييه‌كانى ژنان له‌ ولاته‌ ئيسلامييه‌كانو ژينگه‌ ئيسلامييه‌كان ره‌ت ده‌كاته‌وه‌و به‌رى پيده‌گريت. ئه‌م هه‌لويسته‌ هه‌مووان بو مه‌يدان چولكردنو وازليهينانى هه‌لومه‌رجه‌كه‌ هه‌ربه‌وشيوه‌يه‌ى كه‌پيشتر هه‌بوو، بانگه‌واز ده‌كات. ئه‌گه‌ر ئه‌م بزووتنه‌وه‌يه‌ به‌سه‌ر زه‌ينو كرده‌وه‌ى خه‌لكى نارازيدا زال ببيت به‌شه‌رييه‌تى شارستانى مه‌يدان بو تيروريسته‌ غه‌ربيو شه‌رقييه‌كان چول ده‌كات. ئه‌گه‌ر بمانه‌وى ئاينده‌يه‌ك هه‌بيت، ئه‌وا به‌نده‌ به‌ په‌يدابوونى به‌رنامه‌كاريكى چالاك، ئازاديخوازانه‌و پيشره‌وه‌وه‌ له‌ريزى پيشه‌وه‌ى خه‌لكيدا. ئه‌مه‌ كارى كومونيسته‌كانى ماركسه‌. ئه‌مه‌ كارى ئيمه‌يه‌.

له‌ به‌شى داهاتوودا ده‌چمه‌ سه‌ر سه‌رخه‌ته‌ گشتييه‌كانى به‌رنامه‌كاريكى چالاك له‌به‌رامبه‌ر جه‌نگى تيروريسته‌كاندا. به‌لام پيويسته‌ به‌كورتى ئاماژه‌يه‌ك بو فه‌وريترين مه‌سه‌له‌يه‌ك بكه‌م كه‌ ئه‌م روژانه‌ له‌ئارادايه‌، واته‌ هيرشى ئه‌م زووانه‌ى ئه‌مريكا بوسه‌ر ئه‌فغانستان. ٩٩ له‌سه‌دى خه‌لكى جيهان ئه‌وه‌ ده‌زاننو ده‌توانن به‌روشنى ئه‌وه‌ روونبكه‌نه‌وه‌ كه‌ بوچى هيرشى عه‌سكه‌ريى ئه‌مريكا بوسه‌ر ئه‌فغانستانو ته‌نانه‌ت ده‌ستگيركردنى بن لادنيش، كه‌ ئامانجى راگه‌يه‌نراوى ئه‌م كرده‌وه‌ سه‌ربازيانه‌يه‌و له‌رووى عه‌مه‌لييه‌وه‌ زور ناموحته‌مه‌ل ديته‌ به‌رچاو، نه‌ته‌نها مه‌ترسييه‌كانى تيروريزم له‌دژى ئه‌مريكاو ئينگلته‌را كه‌م ناكاته‌وه‌، به‌لكو موجازه‌فه‌ى كرده‌وه‌ تيروريستييه‌كانى ئاينده‌ زور زياتر ئه‌كات. زور ئاشكرايه‌ كه‌ خودى ده‌وله‌تانى ئه‌مريكاو ئه‌نگلته‌را ئه‌م مه‌سه‌له‌يه‌ ده‌زانن. ليكدانه‌وه‌ى ره‌سميى غه‌رب بو مه‌سه‌له‌كه‌ له‌چوارچيوه‌ى ئه‌و ليكدانه‌وه‌ هوليوديو جيمزباندييانه‌دايه‌ كه‌ وادياره‌ ئه‌وان پييان وايه‌ ده‌رخواددانى ئه‌م جوره‌ ليكدانه‌وانه‌ به‌ خه‌لكى ساده‌ترو خيراتره‌. مليونير يان گانگسته‌ريكى شيت له‌ گوشه‌يه‌كى دووره‌ ده‌ستى جيهاندا ده‌يه‌وى شارستانيتى نابوود بكات، سه‌دام، ميلوسوفيچ، بن لادن، وه‌ قاره‌مانانى ئه‌مريكايى بو نه‌جاتى مروفايه‌تى ده‌كه‌ونه‌ خو. به‌لام ليكدانه‌وه‌كانى خويان نيشانى ده‌دات كه‌ ئيسلامى سياسيو تيروريزمى ئيسلامى يه‌ك باره‌گايه‌كى مه‌ركه‌زيو يه‌ك فه‌رمانده‌يى هاوبه‌شو يه‌ك ريكخراويكى هه‌ره‌ميى نييه‌، بزووتنه‌وه‌يه‌كى نيونه‌ته‌وه‌ييه‌ كه‌ له‌ كومه‌ليك شانه‌و ريكخراوو تورو ناوه‌ندى ده‌وله‌تيى پيكهاتووه‌ كه‌ به‌ كومه‌ليك په‌يوه‌نديى ره‌سمييو ناره‌سميى، وه‌كو بزووتنه‌وه‌يه‌كى نيهينى، به‌ كومه‌ليك داهينانى فراوانه‌وه‌ له‌ ئاستى محه‌لليدا، پپَكه‌وه‌ به‌ستراون. بو غه‌رب، چوونه‌ ناو ئه‌فغانستانه‌وه‌ سه‌ره‌تاى هه‌لمه‌تيكى عه‌سكه‌رييو سياسى فراوانتره‌. ده‌ستگيرى يان كوشتنى بن لادن ئه‌و ئه‌نجامه‌ى ده‌بيت كه‌ له‌ ئاستى ناوخوى ئه‌مريكادا له‌ فه‌ورييه‌تى هه‌نگاوه‌ عه‌سكه‌رييه‌كانى دواتر كه‌م بكاته‌وه‌و ببيته‌ مسداقييه‌تيك بو “توله‌سه‌ندنه‌وه‌ى ئه‌مريكا”، كه‌ ئه‌مه‌ش ده‌توانى فه‌زاى نيوخوى ئه‌مريكا تا په‌لامارى تيروريستيى ئاينده‌ى ئيسلامييه‌كان، وه‌ ته‌نها تا ئه‌و كاته‌، ئارام بكاته‌وه‌. به‌لام ئه‌مه‌ هه‌نگاويكى بچووكه‌ له‌ پروسه‌يه‌كى سياسيو عه‌سكه‌ريى فراوانتر له‌ خورهه‌لاتى ناوه‌راستدا كه‌ مه‌وداى كوتاييه‌كه‌ى تاكو ئيسَتا رانه‌گه‌يه‌نراوه‌. له‌ دواليكدانه‌وه‌دا ئه‌مه‌ هيزنيشاندانيكه‌ به‌ ئيسلامى سياسى. واته‌ بزووتنه‌وه‌يه‌كى كونه‌په‌رستانه‌ كه‌ غه‌رب خوى له‌ په‌راويزى كومه‌لگاكانى خورهه‌لاتى ناوه‌راستدا هينايه‌ ئاراوه‌و، به‌مه‌به‌ستى روبه‌روبوونه‌وه‌ له‌گه‌ل چه‌پ له‌ سيستمه‌ سه‌رمايه‌دارييه‌ تازه‌ له‌دايكبووه‌كانى ئه‌م ولاتانه‌دا وه‌ هه‌روه‌ها وه‌كو گوشاريك بو سه‌ر بلوكى شه‌رق ئه‌وانى هينايه‌ سه‌رشانو. ئه‌م هيزنيشاندانه‌ ده‌كرى به‌ به‌رته‌سكيى بمينيته‌وه‌، به‌لام به‌تايبه‌ت به‌هوى خه‌سله‌تى ناموته‌مه‌ركزييو توندره‌ويتى ئيسلامى سياسيو تيروريزمى ئيسلامييه‌وه‌، به‌ ئيحتماليكى زور به‌ره‌و يه‌كلاييكردنه‌وه‌يه‌كى بنه‌ره‌تيتر به‌كيش ده‌كريت. ئيسلامى سياسى به‌بى پشتيوانيى غه‌رب ناتوانى له‌ خورهه‌لاتى ناوه‌راستدا بمينيته‌وه‌. هه‌ر به‌مه‌نده‌ى ئيستا، په‌ره‌سه‌ندنى نه‌به‌ردى عيلمانيه‌كانو ئيسلاميه‌كان له‌ پاكستانو كه‌وتنه‌ حالى په‌يكه‌رى نيوه‌گيانى خاته‌مييه‌كان له‌ ئيرانو په‌ره‌سه‌ندنه‌وه‌ى دووباره‌ى كيشمه‌كيشى نيوان باله‌كان، به‌لگه‌ى ئه‌وه‌ن كه‌ نه‌به‌ردى غه‌ب له‌گه‌ل ئيسلامى سياسيدا ده‌توانى ببيته‌ هه‌وينى گورانكارييه‌كى جدى له‌ هيزهاوسه‌نگى نيوان فراكسيونه‌كانى بورژوايى له‌م ولاتانه‌دا به‌زيانى ئيسلامييه‌كان.

له‌به‌رامبه‌ر خودى هيرشى ئه‌مه‌ريكا بوسه‌ر ئه‌فغانستان ده‌كرى چى بليين. ئايا “ده‌ست له‌ ئه‌فغانستان هه‌لگرن!” هه‌لويستيكى مه‌بده‌ئيو پيشره‌وه‌؟ خه‌لكى ئه‌فغانستانو ئوپوزسيونه‌كه‌ى شتيكى ديكه‌ى جگه‌ له‌مه‌تان پيده‌لين. ئاسوى هه‌ره‌سى تاليبان، واته‌ بانديكى ئينسانكوژو ده‌لاليكى گه‌وره‌ى مادده‌ بيهوشكه‌ره‌كان، هيزه‌ سياسييه‌كانى ئه‌فغانستانى خستوته‌ جوشوخروشيكى گه‌شبينانه‌وه‌. خواستى روخاندنى تاليبان خواستيكى ئينسانيو پيشره‌وه‌. نابى ريگابدريت دژايه‌تى به‌رحه‌قو مه‌بده‌ئيى له‌گه‌ل ميليتاريزمى ئه‌مريكادا به‌ ويلكردنى ئه‌فغانستان له‌ژيرده‌ستى تاليباندا رافه‌بكريت. ئه‌مه‌ يه‌كيكه‌ له‌ نموونه‌ زيندووه‌كانى ناكافى بوونو نادروستبوونى ئاراميخوازيو ديفاع له‌ هه‌لومه‌رجيك كه‌ له‌ئارادايه‌. خه‌لكى ئه‌فغانستان ته‌مه‌نيكه‌ چاوه‌ريى روژى هه‌ره‌سى تاليبانن. راستييه‌كه‌ى ئه‌وه‌يه‌ كه‌ ئه‌مريكا بو رزگاركردنى ئه‌فغانستان پينانيته‌ ئه‌م ولاته‌وه‌. خويان تاليبانيان هينايه‌ سه‌ركار. ئه‌مجاره‌ ره‌نگه‌ لاوازى بكه‌ن، به‌لام وه‌كو ئه‌مرى واقع بوونى قبوول بكه‌ن. قه‌وليان به‌ موشه‌ره‌ف داوه‌ كه‌ حكومه‌تى ئاينده‌ى ئه‌فغانستان ديسانه‌وه‌ جيگه‌ى ره‌زامه‌نديى پاكستان بيت. قه‌راره‌ كومه‌ليك جانه‌وه‌ر لابه‌رنو هه‌ر له‌و قوماشه‌ كه‌سانيكى ديكه‌ له‌جيگايان دابنين. هه‌لويستى مه‌بده‌ئى به‌شداريكردنه‌ له‌ هاوشانى ئوپوزسيونى پيشره‌وى ئه‌فغانستان بو روخاندنى تاليبان له‌جه‌رگه‌ى هه‌لومه‌رجى ئيستاداو به‌رقه‌راركردنى ده‌وله‌تيكى هه‌لبژيردراوى خه‌لكه‌ له‌م ولاته‌دا. ده‌بى ئه‌مه‌ به‌سه‌ر غه‌ربو ئه‌مريكاو نه‌ته‌وه‌ يه‌كگرتووه‌كاندا بسه‌پينريت. هه‌رجوره‌ هيرشيكى هيزه‌كانى ئه‌مريكاو هاوپه‌يمانه‌كانى بوسه‌ر خه‌لكى مه‌ده‌نى ئه‌فغانستانو روخاندنى شارو لاديو ژيرخانو ئامرازه‌ ماددييه‌كانى ژيانيان ده‌بى مه‌حكوم بكريت. هه‌رجوره‌ به‌ندوبه‌ستيك له‌نيوان ئه‌مريكاو پاكستانو ئيرانو باقى ده‌وله‌تاندا بو سه‌پاندنى داروده‌سته‌يه‌كى تر به‌سه‌ر خه‌لكى ئه‌فغانستاندا مه‌حكومه‌. به‌لام روخاندنى تاليبان له‌لايه‌ن سوپا ده‌ره‌كييه‌كانه‌وه‌ خوى له‌خويدا مه‌حكوم نييه‌. تاليبان ده‌وله‌تيكى مه‌شروع نييه‌ له‌ ئه‌فغانستاندا. ده‌بى بروخينريت. مه‌سه‌له‌كه‌ له‌سه‌ر ئه‌و ده‌وله‌ته‌يه‌ كه‌ له‌جيگاى داده‌مه‌زريت، هه‌روه‌ها زامنكردنى ئازاديو ئيمكانى عه‌مه‌ليى ده‌خاله‌تى خه‌لكى ئه‌فغانستانه‌ له‌ دياريكردنى نيزامى سياسى ئاينده‌ى ئه‌م ولاته‌دا.

به‌شى سييه‌م: ئاوابوونى ئيسلامى سياسى

له‌ده‌ره‌وه‌ى هه‌ردوو جه‌مسه‌رى به‌رامبه‌ركيى كونه‌په‌رستانه‌ى ئه‌مرودا، واته‌ ميليتاريزمى ئه‌مريكاو ده‌وله‌ته‌ غه‌ربييه‌كان له‌لايه‌كو به‌ره‌ى ئيسلامى سياسى له‌لايه‌كى تر، فه‌زاى زالأ به‌سه‌ر زورينه‌ى خه‌لكى ئينساندوستو ئاشتيخوازى جيهاندا فه‌زاى هه‌راسانيو نيگه‌رانييه‌. فه‌زاى بيئوميدييه‌. هه‌مووان نيگه‌رانى ئالوتربوونى وه‌زعه‌كه‌ن: واته‌ په‌ره‌سه‌ندنى پيشبركيى كارى شيتانه‌و تيرور. ئاواره‌ييو مه‌رگى سه‌دان هه‌زار خه‌لكى بيگوناهى ئه‌فغانستان، په‌لامارى كيماييو ميكروبيى له‌غه‌ربدا، ته‌قينه‌وه‌ى سياسى له‌پاكستان، كه‌وتنه‌ده‌ستى بومبه‌ ئه‌تومييه‌ “گيرفانى”و “لاپ توپ”ه‌كان به‌ده‌ستى ئاوانتوريسته‌ سياسيو موته‌عه‌سبه‌ دينييه‌كانو تاوانكارانى نيونه‌ته‌وه‌يى. “جه‌نگى تازه‌ى ئه‌مريكا”و قوناغيكى تازه‌ له‌ خوينرشتنيكى جيهانيى له‌ئاستيكدا كه‌ ته‌نها ئه‌مريكا تواناى ئه‌مه‌ى بووه‌و هه‌يه‌. شيعارو ناره‌زايه‌تييه‌كانى خه‌لكى شه‌رافتمه‌ندى جيهان به‌شيوه‌يه‌كى گشتى رووى له‌ پاراستنى وه‌زعى مه‌وجودو گيرانه‌وه‌يه‌ بو خالى هاوسه‌نگيى پيشوو. ئه‌مه‌ به‌شه‌رييه‌تيكه‌ كه‌ ئوميديكى به‌ ئاينده‌يه‌كى باشتر نييه‌. له‌باشترين حاله‌تدا داواى ئاراميى ده‌كات. له‌ده‌ستى بومبو جه‌نگو توندوتيژى هه‌لديت. به‌شه‌رييه‌تيك كه‌ سه‌ربارى رواله‌تى بيرساده‌ييو كه‌م هوشياريو ملكه‌چى روژانه‌ى، توانا دژى ئينسانييه‌كانى ئه‌و درندانه‌ى كه‌ پييان ناوه‌ته‌ مه‌يدان، واته‌ ئيسلامى سياسيو ميليتاريزمى ئه‌مريكا، ده‌ناسنو ده‌يانه‌ويت به‌هه‌ر قيمه‌تيك بيت به‌ر به‌ كاره‌ساته‌كانى دواتر بگرن. له‌نيو ته‌يفى فراوانى ئه‌و هيزانه‌ى كه‌ بو دژايه‌تى كردنى ئه‌م كيشمه‌كيشه‌ هاتوونه‌ته‌ مه‌يدان، پاشماوه‌ى گروپه‌ چه‌په‌ حاشيه‌ييه‌كانى ئه‌وروپاشى له‌گه‌لدا بيت كه‌ تا ١٠ى سپتامبه‌ر به‌ شتيكى كه‌متر له‌ “شورشى جيهانى” رازى نه‌ئه‌بوون، ئيستا ئاراميى خوازيى، كوشش بو به‌رگرتن به‌ ره‌وتيك كه‌به‌رى كه‌وتووه‌، كوشش بو پاراستنى وه‌زعى مه‌وجودو گه‌رانه‌وه‌ بو هاوسه‌نگييه‌ك كه‌ به‌رله‌ ١١ى سپتامبه‌ر له‌ئاراد بوو، بووه‌ته‌ سياسه‌تى زال. پاسفيزم مه‌يلى زاله‌ به‌سه‌ر بزووتنه‌وه‌ى مقاوه‌مه‌تدا. وه‌ ئه‌مه‌ش سياسه‌تيكى له‌راده‌به‌ده‌ر زيانباره‌ كه‌ نه‌ته‌نها به‌ر به‌ كويره‌وه‌ريو كاره‌ساته‌كانى ئاينده‌ ناگريت، به‌لكو ته‌نانه‌ت روودانيان زامن ده‌كات.

سياسه‌تى پاسفيستى، وه‌ شه‌واره‌ بوون به‌ لايه‌نى عه‌سكه‌رييو چه‌كدارانه‌ى ئه‌م به‌رامبه‌ركييه‌و زه‌بروزه‌نگيكى فيزيكى كه‌ ئه‌شى به‌سه‌ر جيهاندا بيت، ريك ئه‌و زيانه‌ى هه‌يه‌ كه‌ خه‌لكى دوچارى ئيفليجيى سياسى ده‌كات. به‌رگرتن به‌م پيشبركى تيروريستييه‌و ئه‌م شه‌پوله‌ له‌ ته‌قاندنه‌وه‌و خاپووركردنو كوشتارى به‌كومه‌ل كه‌ بويان ئاماده‌كردووين له‌گره‌وى ده‌خاله‌تى جه‌ماوه‌رى فراوانى خه‌لكدايه‌، هه‌م له‌ ئه‌وروپاو ئه‌مريكاو هه‌م له‌ خورهه‌لاتى ناوه‌راستو ولاتانى ناوبراو به‌ جيهانى سييه‌م له‌و پروسه‌ سياسييانه‌دا كه‌ ئه‌م رووداوانه‌يان لـى ئه‌كه‌ويته‌وه‌. ده‌خاله‌تيك له‌سه‌ر بناغه‌ى به‌رنامه‌كاريكى چالاكو ئيسباتى. له‌م حاله‌ته‌دا، ئاسوى ئاينده‌ مه‌رج نييه‌ تاريك بيت.

پيويسته‌ ئه‌م پروسانه‌و واقعييه‌ته‌ سياسييه‌كان له‌ژير خاكوخولى ئيعلامى جه‌نگيدا بدوزينه‌وه‌.

له‌وديوى ئيعلاميى ره‌سمييه‌وه‌: تيروريزم و ئيسلامى سياسي

گومان ناكه‌م هيچ كه‌سيك، ته‌نانه‌ت له‌ خودى سوپاى ئه‌مريكاشدا، ئه‌م رافه‌كردنه‌ قبوول بكات كه‌ تاوانى ١١ى سپتامبه‌ر كارى گروپيكى فه‌ناتيك بوو كه‌ كه‌سيك به‌ناوى ئوسامه‌ بن لادن له‌ ئه‌فغانستان ريوشوينيان بو ديارى ئه‌كات كه‌ دوژمنايه‌تييه‌كى شه‌خسييو كويرانه‌ى له‌گه‌ل ئه‌مريكاو “شيوه‌ى ژيانى” ئه‌مريكاييو “ديموكراسى”دا هه‌يه‌. ده‌زگاكانى راگه‌ياندنى غه‌رب له‌سه‌ر ئه‌وه‌ سوورن كه‌ ئه‌م كرده‌وه‌يه‌ “كارى موسولمانه‌كان” نه‌بوو، كه‌ له‌ “ريوشوينه‌كانى قورئان”ه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ى نه‌گرتبوو. جورناليسته‌ به‌ته‌جروبه‌كان هه‌ول ئه‌ده‌ن كه‌ به‌پيى ئيمكان ناوى مه‌سه‌له‌ى فه‌له‌ستينو ئيسرائيل نه‌يه‌ته‌ ئاراوه‌. ده‌لين هه‌رجوره‌ به‌ستنه‌وه‌يه‌كى مه‌سه‌له‌ى فه‌له‌ستين به‌م هيرشه‌ تيروريستييه‌وه‌ به‌ماناى داننانه‌ به‌وه‌ى كه‌ ئه‌م كرده‌وه‌يه‌ له‌راكيشانى سه‌رنجى غه‌رب بو سه‌ر وه‌زعى فه‌له‌ستينييه‌كان كاريگه‌ر بووه‌. له‌ ئه‌نجامدا له‌جياتى ئيسلامى سياسيو ئيسرائيل، ئيمه‌ حه‌واله‌ى بن لادنو ئه‌فغانستان ده‌كه‌ن. جه‌نگى ئه‌مريكا له‌گه‌ل تاليبان له‌ ئه‌فغانستان روداويكى زور گرنگه‌ به‌ كومه‌ليك ئاكامى دريژخايانه‌وه‌ له‌ئاستى ناوچه‌كه‌و جيهاندا. ئه‌م جه‌نگه‌ بيگومان كاريگه‌رى له‌سه‌ر چاره‌نووسى ئيسلامى سياسيو ته‌نانه‌ت مه‌سه‌له‌ى فه‌له‌ستينيش داده‌نيت. به‌لام په‌يوه‌ندييه‌كى به‌ دوزينه‌وه‌و سزادانى ئه‌نجامده‌رانى كرده‌وه‌كه‌ى ١١ى سپتامبه‌ره‌وه‌ نييه‌و ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌رى كرده‌وه‌ى تيروريستى له‌دژى غه‌رب زور زياد ده‌كات. (دواتر ديمه‌وه‌ سه‌ر ئه‌مه‌)

تيروريزمى ئيسلامى واقعييه‌تيكى سه‌رده‌مى ئيمه‌يه‌. ئه‌م تيروريزمه‌ كوله‌كه‌يه‌كى سه‌ره‌كيى ستراتيجى ئيسلامى سياسييه‌. ئيسلامى سياسى بزووتنه‌وه‌يه‌كى كونه‌په‌رستانه‌ى ناوچه‌كه‌و ئيستاش له‌ئاستى جيهانيدايه‌ كه‌ له‌سه‌ر سته‌مى ميژوويى ئيسرائيلو غه‌رب له‌ خه‌لكى عه‌ره‌ب زمانو به‌شيوه‌يه‌كى تايبه‌تى له‌خه‌لكى فه‌له‌ستين، ئه‌له‌وه‌ريت. بيولاتيى خه‌لكى فه‌له‌ستينو سته‌مى ده‌وله‌تى ئيسرائيلو هاوپه‌يمانه‌ غه‌ربييه‌كانى له‌ فه‌له‌ستينييه‌كان سه‌رچاوه‌يه‌كى سه‌ره‌كى بيزارييه‌ له‌ غه‌ربو ئه‌مريكا له‌ ناوچه‌ى خورهه‌لاتى ناوه‌راستدا. له‌مه‌ش گرنگتر، بوونى مه‌سه‌له‌ى فه‌له‌ستينو پشتيوانيى هه‌ميشه‌يى ئه‌مريكاو غه‌رب له‌ ئيسرائيل له‌به‌رامبه‌ر عه‌ره‌بدا چ له‌ سه‌رده‌مى جه‌نگى ساردو چ دواى ئه‌و، قه‌لشتيكى گه‌وره‌ى ئابوورى، كه‌لتووريو نه‌فسيى له‌نيوان غه‌ربو خه‌لكى خورهه‌لاتى ناوه‌راستدا دروستكردووه‌. به‌لام ئه‌وه‌ى كه‌ ئيسلامى سياسى وه‌كو بزووتنه‌وه‌يه‌ك ده‌رفه‌تى ئه‌وه‌ په‌يدا ده‌كات كه‌ ئه‌م ناره‌زايه‌تيو قه‌لشته‌ بكاته‌ سه‌رمايه‌ى ده‌ستيو له‌ په‌راويزى كومه‌لگاكانى خورهه‌لاتى ناوه‌راسته‌وه‌ پيبنيته‌ نيوجه‌رگه‌ى مشتومر له‌سه‌ر ده‌سه‌لاتى سياسى، ئيتر ئه‌مه‌يان راسته‌وخو به‌رهه‌مى خودى ئه‌مريكاو غه‌ربه‌. ئيسلامى سياسى وه‌كو بزووتنه‌وه‌يه‌كى تاوانكارانه‌ به‌م مه‌ودا فراوانه‌ى ده‌سه‌لاته‌وه‌، دروستكراوى ده‌ستى ئه‌مريكاو غه‌ربه‌. ئه‌م ديوه‌زمه‌يه‌ خودى خويان دروستيان كردو به‌رياندايه‌ گيانى خه‌لكى ناوچه‌كه‌و ئه‌مروش خه‌لكى سه‌راسه‌رى جيهان. ئيسلامى سياسى ئامرازى ده‌ستى غه‌رب بوو له‌ جه‌نگى سارددا له‌دژى سوفيتو ئامرازى تيكشكاندنى بزووتنه‌وه‌و شورشه‌ چه‌پو كريكارييه‌كان بوو له‌ هه‌موو ولاتانى ناوچه‌كه‌دا. ئه‌مه‌ ئامرازيك بوو كه‌ دواى بنبه‌ستى حكومه‌ته‌ ناسيوناليستييه‌كان له‌ خورهه‌لاتى ناوه‌راستدا بو به‌رگرتن به‌ هيزگرتنى چه‌پ هينايانه‌ مه‌يدان. مه‌سه‌له‌ى فه‌له‌ستينو بوونى حكومه‌ته‌ ئيسلامييه‌كان له‌ خورهه‌لاتى ناوه‌راستدا، كوله‌كه‌كانى تيروريزمى ئيسلامى پيك ئه‌هينن. وه‌ هه‌ر سياسه‌تيكى چالاكو پيشره‌وى خه‌لكى بو به‌رامبه‌ركى له‌گه‌ل تيروريزمى ئيسلاميدا ده‌بى ليره‌وه‌ ده‌ست پيبكات:

١- چاره‌سه‌ركردنى مه‌سه‌له‌ى فه‌له‌ستين. ده‌بى ئه‌م گرفته‌ ميژووييه‌ چاره‌سه‌ر بكريت. خه‌لكى فه‌له‌ستين پيويسته‌ ولاتى سه‌ربه‌خوى خويان هه‌بيت. ده‌بى ئه‌مريكاو ده‌وله‌تانى غه‌ربى ناچار بكرين كه‌ ده‌ست له‌ پشتيوانى يه‌كلايه‌نه‌ى خويان له‌ ئيسرائيل هه‌لبگرن. ده‌بى ئيسرائيل ناچار بكه‌ن ئاشتيو سه‌ربه‌خويى فه‌له‌ستين قبوول بكات. چاره‌سه‌ركردنى مه‌سه‌له‌ى فه‌له‌ستين گرنگترين كوله‌كه‌ى روبه‌روبوونه‌وه‌ له‌گه‌ل ئيسلامى سياسيو تيروريزمى ئيسلاميو به‌شيكى سه‌ره‌كى به‌رنامه‌كاريكى پيشره‌وو چالاك پيك ده‌هينيت له‌به‌رامبه‌ر هه‌لومه‌رجى ئيستادا.

٢- غه‌رب ده‌بى ده‌ست له‌ پشتيوانيى كونه‌په‌رستانه‌ى له‌ ده‌وله‌ته‌ ئيسلاميو كونه‌په‌رسته‌كانو حيزبه‌كانى بزووتنه‌وه‌ى ئيسلامى له‌ خورهه‌لاتى ناوه‌راستدا هه‌لگريت. به‌بى پشتيوانيى غه‌رب رژيمى ئيسلاميى ئيران نه‌ده‌هاته‌ سه‌ركارو له‌سه‌ر كار نه‌ده‌مايه‌وه‌. به‌بى پشتيوانيى غه‌رب نيزامه‌ كويله‌داريو شيخه‌ موته‌فه‌ريقه‌كانى سعوديه‌و ميرنشينه‌ وردو درشته‌كان له‌سه‌ركار نه‌ده‌مانه‌وه‌. به‌بى پشتيوانيى غه‌رب نه‌ته‌نها تاليبان، به‌لكو ده‌سته‌وتاقمه‌كانى پيشووى موجاهيدينى موسلمانيش نه‌يانده‌توانى ئه‌فغانستان بكه‌ن به‌ شانوى تراژيديايه‌كى ئينسانيى گه‌وره‌. هه‌ر ئه‌مروش به‌ برينى ئه‌م پشتيوانييه‌ سياسيو عه‌سكه‌ريو دبلوماسييه‌ى غه‌رب له‌ بزووتنه‌وه‌ى ئيسلامى، خه‌لكى ناوچه‌كه‌ به‌خيرايى ئه‌م حكومه‌تانه‌ ده‌كيشنه‌ خواره‌وه‌. خواستى روخاندنى حكومه‌ته‌ ئيسلامييه‌كانو به‌رگرتن به‌ به‌ندوبه‌ستى ئه‌مريكاو ده‌وله‌ته‌ غه‌ربييه‌كان له‌گه‌ل ئه‌م حكومه‌تانه‌دا ده‌بى به‌شيكى گرنگى ديكه‌ى پلاتفورمى دژى تيروريستى هه‌ر بزووتنه‌وه‌يه‌كى پيشره‌وى خه‌لكيى بيت.

٣- گه‌ماروى ئابووريى عيراق ده‌بى كوتايى پيبيت. كويره‌وه‌رييه‌كانى خه‌لكى عيراق له‌ زه‌ينى خه‌لكى ناوچه‌كه‌دا بووه‌ته‌ مه‌سه‌له‌ى فه‌له‌ستينيكى دووه‌م. بووه‌ته‌ به‌لگه‌يه‌كى زيندووى تيروريزمى ئه‌مريكاييو غه‌ربيى له‌ خورهه‌لاتى ناوه‌راستدا. سه‌ربارى ئه‌مه‌ ئه‌م گه‌ماروى ئابوورييه‌ ته‌مه‌نى حكومه‌تى كونه‌په‌رستى عيراقى دريژكردووه‌و خه‌لكى مه‌حرومى عيراقى له‌ مه‌يدانى خه‌باتى سياسييه‌وه‌ بو جه‌نگيكى هه‌موو روژه‌ له‌پيناوى مانه‌وه‌ى فيزيكيدا پاشه‌كشه‌ پيكردووه‌. خه‌بات له‌پيناوى لابردنى گه‌ماروى ئابوورى سه‌ر عيراق كوله‌كه‌يه‌كى ديكه‌ى پلاتفورميكى پيشره‌وه‌ له‌دژى تيروريزمى ئيسلامى.

٤- ده‌بى چالاكانه‌ بو به‌رگرى له‌ عيلمانيه‌ت له‌ ولاتانى موسلمان نشينو ژينگه‌ كومه‌لايه‌تييه‌ ئيسلامييه‌كانو گيروده‌ به‌ئيسلامه‌كان له‌ خودى ولاتانى غه‌ربيدا بيينه‌ مه‌يدان. بوچوونى دواكه‌وتووانه‌ى (هه‌ركومه‌لگايه‌ك كه‌لتوورى خوي)و دريغى كردن له‌ به‌رگريكردن له‌مافه‌ مه‌ده‌نيو ئينسانييه‌كانى خه‌لكو به‌تايبه‌ت ژنان له‌م ولاتو ژينگانه‌دا، ده‌ستى ئيسلامى سياسى بو توقاندنى خه‌لكيو بزواندنى لاوان ئاوه‌لاكردووه‌. ده‌بى جيهانى بوونى مافه‌كانى مروفو مافه‌ مه‌ده‌نييه‌كانى ئينسانه‌كان به‌ ئه‌سل وه‌ربگيريتو هه‌رجوره‌ سازانيك له‌گه‌ل دينو حوكمرانيى كونه‌په‌رستانه‌ى دين له‌سه‌ر حيسابى مافه‌كانى مروف مه‌حكوم بكريت. تيروريزمى ئيسلاميى واقعييه‌تيكه‌. تيروريزم كارى موسلمانه‌كان نييه‌، به‌لام سياسه‌تيكى ره‌سميى بزووتنه‌وه‌يه‌كى ئيسلامييه‌. ئه‌مه‌ بزووتنه‌وه‌يه‌كى بيناوه‌روكو دروستكراوى ده‌ستى غه‌ربه‌ له‌ جه‌رگه‌ى جه‌نگى ساردو له‌ ململانيى ئه‌نتى كومونيستى له‌گه‌ل كريكارانو ئازاديخوازانى خورهه‌لاتى ناوه‌راستدا. ئه‌م بزووتنه‌وه‌يه‌ سستو لاوازه‌. نفوزيكى سياسيو مه‌عنه‌وى ئه‌وتوى له‌ولاته‌ گه‌وره‌كانى ناوچه‌كه‌دا نييه‌. له‌ واقعياته‌ كومه‌لايه‌تييه‌كانى ناوچه‌كه‌ له‌دواتره‌. به‌بى پشتيوانى غه‌رب، ئيسلامى سياسى به‌ده‌ستى سوسياليزمو عيلمانيه‌ت له‌ناوچه‌كه‌دا شكست ده‌خوات. له‌ ئيران، كه‌ وه‌كو فه‌له‌ستين، يه‌كيك له‌ گرنگترين مه‌يدانه‌كانى يه‌كلاكردنه‌وه‌ى چاره‌نووسى ئيسلامى سياسييه‌، ئاوابوونو روخاندنى ئيسلامى سياسى هه‌رئيستا ده‌ستى پيكردووه‌.

له‌به‌شى داهاتوودا:

* جه‌نگى ئه‌مريكا له‌ ناوچه‌كه‌دا، كه‌ ئيستا له‌ ئه‌فغانستان ده‌ستى پيكردووه‌، جه‌نگيك نييه‌ له‌دژى تيروريزم، چونكه‌ نه‌ته‌نها وه‌لام به‌هيچ يه‌كيك له‌ پيداويستييه‌كانى خه‌بات له‌دژى تيروريزم، كه‌ له‌سه‌ره‌وه‌ ئاماژه‌م پيكرد، ناداته‌وه‌ بگره‌ پشت به‌ به‌شيك له‌خودى ره‌وتى ئيسلامى ده‌به‌ستى. له‌گه‌ل ئه‌مه‌شدا به‌برواى من ئه‌مريكا چووه‌ته‌ ناو كيشمه‌كيش له‌گه‌ل ئيسلامى سياسييه‌وه‌. ئه‌مه‌ شه‌ريكه‌ له‌سه‌ر ده‌سه‌لات. ئه‌م كيشمه‌كيشه‌ به‌پيى مه‌نتق ده‌بيته‌ مايه‌ى لاوازكردنى ئيسلامى سياسى. به‌لام ئامانجى غه‌رب سرينه‌وه‌ى ئيسلامى سياسى نييه‌، به‌لكو لاوازكردنى، ملكه‌چ كردنو پيكهينانى ئارايشيكى تازه‌يه‌ له‌ريزه‌كانيدا بو دروستكردنى هاوسه‌نگييه‌كى تازه‌. جه‌نگ له‌ ئه‌فغانستاندا له‌سه‌ر تازه‌كردنه‌وه‌ى پيناسه‌ى په‌يوه‌ندى غه‌ربه‌ له‌گه‌ل ئيسلامى سياسيدا. ئيمه‌ ده‌بى ئه‌م چوارچيوه‌يه‌و ئه‌م سازشه‌ تازه‌يه‌ بشكينينو سياسه‌تى سه‌ربه‌خوى خومان بو رزگاركردنى ناوچه‌كه‌ له‌م هيزه‌ كونه‌په‌رسته‌ له‌جه‌رگه‌ى ئه‌م هه‌لومه‌رجه‌ تازه‌يه‌دا چالاكانه‌تر ببه‌ينه‌ پيشه‌وه‌.

* هه‌لويستى پاسفيستى، ئه‌م كيشمه‌كيشه‌ تازه‌يه‌ى غه‌رب له‌گه‌ل ئيسلامى سياسيدا نابينيت، گرنگيى ئه‌مه‌ چ بو خه‌لكيك كه‌خويان قوربانيى ئه‌م بزووتنه‌وه‌ كونه‌په‌رسته‌ بوونه‌و، چ گرنگييه‌كه‌ى له‌ ره‌وتى گورانكارييه‌ سياسييه‌كانى ئاينده‌ى جيهاندا له‌به‌رچاو ناگريتو له‌م باره‌يه‌وه‌ هيچ ئه‌ركيك بوخوى دانانيت. ده‌بى ره‌خنه‌ له‌م هه‌لويسته‌ ئاراميخوازو موحافه‌زه‌كارانه‌يه‌ ببريته‌ نيو بزووتنه‌وه‌ى مقاوه‌مه‌تى خه‌لكييه‌وه‌ له‌دژى تيرورو ميليتاريزم.

* به‌هوى ئه‌بعادو لايه‌نه‌ جيهانيو ميژووييه‌كانى ئه‌م كيشمه‌كيشه‌وه‌، تايبه‌تمه‌ندييه‌ ئايدولوژيو زه‌ينييه‌كانى خه‌لكى جيهانى ئه‌مرو به‌تايبه‌ت له‌ غه‌ربدا زور له‌گه‌ل سه‌رده‌مى هيرش بوسه‌ر عيراقو ته‌نانه‌ت سه‌رده‌مى هيرش بوسه‌ر يوگوسلافيادا جياوازه‌. به‌ رووهينانى فراوانترى خه‌لك بو سياسه‌تو خه‌باتى مه‌ده‌نى، ميليتاريزمى ئه‌مريكا له‌م كيشمه‌كيشه‌دا له‌رووى سياسييه‌وه‌ لاوازتر ديته‌ ده‌ره‌وه‌. ئه‌م كيشمه‌كيشه‌ى ئيستا، كه‌ خوى له‌سه‌ر چه‌ند گوشه‌يه‌كى نه‌زمى نويى جيهانيى دواى هه‌ره‌سى سوفيته‌، ده‌توانى له‌حاله‌تى ده‌خاله‌تى عونسرى پيشره‌ودا، تيكراى ئه‌م مه‌سه‌له‌يه‌و خودى مه‌سه‌له‌ى زلهيزييو ملهوريى ئه‌مريكا له‌ئاستى كومه‌لايه‌تيدا بداته‌ به‌ر ره‌خنه‌. وه‌ ئه‌مه‌ له‌ديدگاى مه‌سه‌له‌ى ئازاديو يه‌كسانييه‌وه‌ له‌ئاستيكى جيهانيدا مه‌سه‌له‌يه‌كى چه‌ند به‌رابه‌ر له‌ چاره‌نووسى ئيسلامى سياسى گرنگتره‌.

به‌شى چواره‌م: دواى ئه‌فغانستان

ئه‌فغانستان: جه‌نگ يان تيروريزمى ئاسمانيى؟

له‌ ئه‌فغانستاندا جه‌نگيك له‌ئارادا نييه‌. به‌پيى لوژيك جه‌نگ لانى كه‌م پيويستى به‌ دوو لايه‌ن هه‌يه‌. ئه‌وه‌ى ئيستا له‌ئارادايه‌، بومبارانى ئه‌فغانستانه‌ له‌لايه‌ن ئه‌مريكاوه‌. له‌م تاكتيكه‌ تازه‌داهينراوه‌ى تاكه‌ زلهيزى جيهانو پوليسى خوسه‌پاندووى نيونه‌ته‌وه‌ييدا، تيرورو توقاندن له‌ ئاستيكى مليونيدا به‌ره‌سمى جيگاى جه‌نگى گرتوته‌وه‌. له‌دواى فيتنامه‌وه‌، وا برياره‌ كه‌ كومه‌لگاى ئه‌مريكا جاريكى تر شاهيدى گه‌رانه‌وه‌ى كيسه‌ى ته‌رمى ئه‌و سه‌ربازانه‌ نه‌بيت كه‌ بو به‌ره‌ دوورده‌سته‌كان نيردراون. وه‌ به‌هاى ئه‌مه‌ش ئيستا ده‌بى خه‌لكى مه‌ده‌نى ئه‌و ولاته‌دا بيداته‌وه‌ كه‌ له‌ به‌دبه‌ختيدا له‌ تيزه‌كانى دكتور سترنج لاوهاى شوراى ئه‌منى قه‌وميو وه‌زاره‌تى ده‌ره‌وه‌ى ئه‌مريكادا به‌سه‌رپييى به‌ لانكه‌و په‌ناگه‌ى دوژمنى چه‌توونى ئه‌مريكاو رابه‌رى تازه‌ى “ئيمبراتوريى شه‌ر” پيناسه‌كراوه‌. زيانيك كه‌ سوپاى ئه‌مريكا لـييناكه‌ويت به‌ سه‌دقاته‌وه‌ له‌ خه‌لكيكى مه‌ده‌نى بيئاگاى ده‌سه‌نن كه‌ له‌ولاتيكى عاده‌ته‌ن هه‌ژارو په‌راويزكه‌وتووى جيهاندا خه‌ريكن به‌ چنگه‌كرى نانى خويان په‌يدا ئه‌كه‌ن. روژيك ئه‌م بيتاقه‌يه‌ بو خه‌لكى عيراق ده‌رئه‌چيت، روژيك يوگوسلافيا، روژيك ليبياو روژيك ئه‌فغانستان. له‌تاريكى شه‌ودا له‌به‌رزايى ده‌يان هه‌زار مه‌ترو له‌ كه‌شتيو ژيرده‌رياييه‌كانى ئه‌وديوى شه‌پولى ئوقيانووسه‌ دووره‌كانه‌وه‌، ده‌يان هه‌زار ته‌ن بومبو مووشه‌ك به‌سه‌ر شاره‌كانى خه‌لكيدا ده‌بارينن. به‌شانازييه‌وه‌ راده‌گه‌يه‌نن كه‌ ولاتى به‌رامبه‌ر “به‌ بومب ده‌گه‌رينينه‌وه‌ بو چاخى به‌ردين”، له‌گه‌ل ئه‌مه‌شدا سوورن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ى كه‌ بومبه‌ “ژير”ه‌ ئه‌مريكييه‌كان ته‌نها گوناهكاران ده‌پيكى. ئامانج توقاندنه‌. توقاندنى هه‌موو كومه‌لگا. زالكردنى ترس، ترس له‌ مه‌رگ، له‌ ئاواره‌يى، له‌ خاپووركردنى هه‌موو سيمايه‌كى شارستانى، تا ئه‌وكاته‌ى كه‌ كومه‌لگا ئيفليج ده‌بيتو، ئيمكانى مقاوه‌مه‌ت نامينيت. سوپاى پياده‌ى ئه‌مريكا، ئيستا ته‌نها سه‌گيكى راوه‌ كه‌ دواى ته‌واوبوونى ته‌قه‌كانو نيشتنه‌وه‌ى ته‌پوتوزو هه‌راوهورياكان ده‌بى بچيتو نيچيره‌ بيگيانه‌كه‌ بهينيت. شه‌ر راگه‌ياندنى هيچ كه‌سيك، ته‌نانه‌ت ئه‌مريكاو غه‌ربيش، له‌دژى تاليبان ناكرى مه‌حكوم بكريت. تاليبان ده‌بى برواتو سه‌ره‌نجام ده‌بى هه‌ر له‌ريگاى زه‌بروزه‌نگو كرده‌وه‌ى سه‌ربازييه‌وه‌ بروات. دوژمنايه‌تى غه‌رب له‌گه‌ل تاليباندا باشتره‌ وه‌ك له‌دوستايه‌تى تائيستايان. هيچ كه‌سيك به‌ر به‌ پيچانه‌وه‌ى ده‌ورودوكانى ئينسانكوژانيك ناگريت كه‌ غه‌رب خوى هيناونييه‌ سه‌ركار. به‌لام له‌نيوان جه‌نگو تيروردا جياوازى هه‌يه‌. كرده‌وه‌كانى ئه‌مريكاو بريتانيا له‌ ئه‌فغانستان تيروريستييه‌. بومبارانى شاره‌كانو ناوچه‌ سه‌كه‌نيه‌كانى ئه‌فغانستان ده‌بى مه‌حكوم بكريتو رابگيريت. ئه‌فسانه‌ بيسه‌روبه‌ره‌كان له‌باره‌ى تواناى سه‌ربازيى تاليبانو ميژووى به‌چوكداهاتنى زلهيزه‌كان له‌ ئه‌فغانستان خزمه‌ت به‌ دريژه‌پيدانى ئه‌م شيوه‌ تيروريستييه‌ ده‌كات. موجاهيدنى ئه‌فغان له‌جه‌نگى دژى سوفيتدا هيزى خه‌تى پيشه‌وه‌ى جه‌بهه‌ى ئه‌مريكاو غه‌رب بوون. تاليبان بانديكى گانگسته‌ريى تاوانو به‌رهه‌مهينانو دابه‌شكردنى مادده‌ سركه‌ره‌كانه‌ كه‌ غه‌رب خوى به‌ هاوكارى پاكستانو سعوديه‌ دروستى كردووه‌. ده‌توانن له‌ سويچه‌وه‌ بيكوژيننه‌وه‌و له‌ماوه‌ى چه‌ند هه‌فته‌يه‌كدا بيپيچنه‌وه‌. به‌لام تيروريزمى ئاسمانيى سه‌لامه‌ت تره‌، به‌رچاوتره‌، بو خه‌لكى نارازيى جيهان به‌عيبره‌ت تره‌، زلهيزانه‌تره‌. ده‌بى له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م شيوه‌ دژى ئينسانييه‌دا رابووه‌ستين.

له‌نيوان تاليبان و ئيسلامى سياسيدا

كرده‌وه‌ سه‌ربازييه‌كانى ئه‌مريكاو بريتانيا له‌ ئه‌فغانستان، ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر ببيته‌ مايه‌ى روخاندنى تاليبانو مه‌رگى بن لادنيش، نه‌ ته‌نها هه‌ره‌شه‌ى تيروريزمى ئيسلامى له‌دژى غه‌رب كه‌م ناكاته‌وه‌، به‌لكو ئه‌بعاده‌كانى ئه‌م تيروريزمه‌ په‌ره‌ پيده‌دات. سه‌رانى ده‌وله‌تانى غه‌ربى ئه‌مه‌ ده‌زاننو به‌ره‌سمى خه‌لكى غه‌رب له‌مه‌ وريا ئه‌كه‌نه‌وه‌. به‌لام هه‌لبژاردنى ئه‌فغانستان وه‌كو يه‌كه‌مين گوره‌پانو مه‌يدانى “توله‌سه‌ندنه‌وه‌”ى ئه‌مريكا له‌به‌رامبه‌ر تاوانى ١١ى سپتامبه‌ردا، بو ئه‌وان دوو خاسيه‌تى بنه‌ره‌تى هه‌يه‌:

يه‌كه‌م، ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌شيان قبوول بيت كه‌ تيروريزمى ئيسلامى و ئه‌و نه‌فره‌ته‌ دژى غه‌ربييه‌ى كه‌ ئه‌م تيروريزمه‌ له‌سه‌رى ئه‌له‌وه‌ريت، واقعييه‌تيكى سياسييه‌و ريگاچاره‌يه‌كى سياسى هه‌يه‌، ئه‌وان ته‌نها كاردانه‌وه‌يه‌كى سياسى به‌ هيرشيكى فيزيكيو سه‌ربازيى گه‌وره‌ كه‌ له‌ناوخوى خاكى ئه‌مريكادا ئه‌نجام دراوه‌ به‌كافيو گونجاو نازانن. ميليتاريزم كوله‌كه‌يه‌كى ئايدولوژى ره‌سمييه‌ له‌ ئه‌مريكاو به‌ردى بناغه‌ى پيناسه‌ى ناسنامه‌ى ئه‌وه‌ وه‌كو زلهيزيك. له‌م ديدگايه‌وه‌ هيرش بو سه‌ر ئه‌مريكا ته‌نها ده‌كرى به‌ هيرش بوسه‌ر كه‌سيكى ديكه‌و جيگايه‌كى ديكه‌ وه‌لام بدريته‌وه‌. بو ئه‌مريكا توله‌سه‌ندنه‌وه‌ى ١١ى سپتامبه‌ر، سه‌ربه‌خو له‌ ماهييه‌تو زه‌مينه‌و خه‌سله‌ته‌كانى ئيسلامى سياسيو تيروريزمى ئيسلامى، ته‌نها ده‌كرى كرده‌وه‌يه‌كى سه‌ربازى بيت. ئه‌م كرده‌وه‌ سه‌ربازييه‌ ده‌بى گه‌وره‌بيت، ده‌بى “رقو ده‌سه‌لاتى ئه‌مريكا”، زه‌بروزه‌نگى ئه‌مريكا، نوينه‌رايه‌تى بكات. به‌لام كرده‌وه‌ى سه‌ربازيى گه‌وره‌ پيويستيى به‌ مه‌يدان هه‌يه‌. جه‌نگ پيويستى به‌ مه‌يدانى جه‌نگ هه‌يه‌. هه‌لبژاردنى ئه‌فغانستان له‌به‌ر بوونى بن لادن نييه‌ له‌وى، به‌پيچه‌وانه‌وه‌ هه‌لبژاردنى بن لادن له‌به‌ر ئه‌وه‌يه‌ كه‌ له‌ ئه‌فغانستاندايه‌. كه‌م نين له‌ ئه‌مسالى بن لادن، له‌سه‌رانى تيروريزمى ئيسلامى كه‌ به‌ ئاشكراو نهينى له‌ ئيران، بريتانيا، فه‌ره‌نسا، ميسر، پاكستان، لوبنانو فه‌له‌ستين، چيچانو بوسنه‌ ده‌ژين. ئه‌و وينايه‌ى كه‌ تيروريزمى ئيسلامى توريكى هه‌ره‌مييه‌ به‌ پيكهاته‌يه‌كى ئيدارى دياريكراوه‌وه‌ كه‌ بن لادن له‌سه‌ره‌وه‌ى راوه‌ستاوه‌، گالته‌جارييه‌. به‌ عه‌قله‌وه‌ ناچيت خامه‌نائييه‌ك له‌م پيكهاته‌يه‌كى ئيدارييه‌دا له‌ژير سه‌ركردايه‌تى بن لادن بووبيت. ئه‌فغانستان، ده‌روازه‌يه‌. ئه‌و گوره‌پانه‌ى كه‌ ده‌كرى مه‌يدانى كرده‌وه‌يه‌كى گه‌وره‌ى سه‌ربازى بيت. ئه‌فغانستان ته‌نها مه‌يدانى شياوه‌ بو “توله‌سه‌ندنه‌وه‌ى ئه‌مريكا” له‌ مه‌ودايه‌كى سه‌ربازيى فراوانو سامناكدا كه‌ ده‌سته‌ى حوكمرانى ئه‌م ولاته‌ به‌لينى داوه‌. له‌ده‌ره‌وه‌ى ئه‌فغانستان وه‌ها ئامانجيكى سه‌ربازيى كه‌ بكرى ديارى بكريتو هيرشى بكريته‌ سه‌ر له‌ئارادا نييه‌. تازه‌ ليره‌شدا سه‌رانى غه‌رب دادوبيدادى ئه‌وه‌يانه‌ كه‌ ته‌لارى هينده‌ به‌رزو پردى هينده‌ گه‌وره‌ى تيا نييه‌ بو ويران كردنى.

دووه‌م، هه‌روه‌ك له‌ به‌شى پيشوودا وتم، ئه‌و شته‌ى كه‌ برياره‌ له‌پشتى كيشمه‌كيش له‌گه‌ل تاليبانو بن لادن له‌ ئه‌فغانستاندا يه‌كلايى بكريته‌وه‌، په‌يوه‌نديو هيزهاوسه‌نگيى ئه‌مريكاو غه‌ربه‌ له‌گه‌ل ئيسلامى سياسيدا. “جه‌نگى دريژماوه‌ له‌دژى تيروريزم” ناوى ره‌مزيى هيزنيشاندانيكه‌ به‌ ئيسلامى سياسى. جه‌نگيكى ده‌سه‌لاته‌ كه‌ له‌روانگه‌ى ئه‌مريكاوه‌ ده‌بى له‌پيناوى پيناسه‌كردنى كومه‌ليك تايبه‌تمه‌ندى پايدارى نه‌زميكى نويى جيهانيى له‌دواى هه‌ره‌سى سوفيته‌وه‌ دره‌نگ يان زوو ده‌بى ئه‌نجام بدريت. ئيسلامى سياسى، ئه‌م به‌هه‌رمه‌ لاوه‌كييه‌ى جه‌نگى سارد، له‌دواى هه‌ره‌سى سوفيته‌وه‌ وه‌كو كه‌مپيكى بورژوايى خوازيارى ده‌سه‌لات له‌ ولاتانى خورهه‌لاتى ناوه‌راستو له‌ مه‌لبه‌نده‌ “ئيسلامى”يه‌كانى خودى كومه‌لگا غه‌ربييه‌كاندا سه‌رى هه‌لداوه‌. ئه‌م ره‌وته‌ له‌ به‌شيك له‌ جيهانو له‌ ولاتانيكى زور گرنگى وه‌كو ئيرانو پاكستان، يان به‌ره‌سمى له‌ ده‌سه‌لاتدايه‌ وه‌يان قورساييه‌كى سياسى زورى هه‌يه‌. گوشه‌يه‌كه‌ له‌ كيشمه‌كيش له‌سه‌ر ئاينده‌ى فه‌له‌ستينو ئيسرائيل. له‌ جمهورييه‌كانى پيشووى سوفيتدا، هه‌نگاويك له‌م لاى جبه‌خانه‌ ئه‌تومييه‌كانه‌وه‌، راوه‌مشك ده‌كات. له‌ خودى غه‌ربدا، له‌سايه‌ى پاره‌ى سعوديه‌و كومه‌كى ده‌وله‌تييو ئايدولوژى ريسواى (هه‌ركومه‌لگايه‌و كه‌لتوورى خوي)، پول پول لاوانى ئه‌و مه‌لبه‌ندانه‌ ده‌كاته‌ ئه‌ندامى خوى كه‌ گيروده‌ى ئيسلام بوون. له‌روانگه‌ى غه‌ربه‌وه‌ ئه‌م ئيسلامه‌ سياسييه‌ ئيتر ئه‌و ره‌وته‌ ده‌ستكه‌لاو گويرايه‌له‌ نييه‌ كه‌ بريار بوو له‌ ئابلوقه‌دانى سوفيتدا ده‌ورى هه‌بيت، به‌ر به‌ ده‌سه‌لاتى چه‌پ بگريت له‌ شورشى دژى پاشايه‌تى ئيراندا وه‌ ببيته‌ ده‌ردى سه‌ر بو عه‌ره‌فاتو ناسيوناليزمى عه‌ره‌ب. ئيستا ئه‌م ديارده‌يه‌ ئيدعاى زورترى هه‌يه‌. له‌ژير سايه‌ى غه‌رب هاتوته‌ ده‌ره‌وه‌. وه‌ له‌ ١١ى سپتامبه‌ردا، له‌روانگه‌ى ئه‌مريكاوه‌، ئيسلامى سياسى پيى زياد دريژ كرد. هيرشى تيروريستى له‌م ئاسته‌و له‌ نيوجه‌رگه‌ى ئه‌مريكادا، چه‌خماخه‌ى ئه‌م هيزنيشاندانه‌ حه‌تمييه‌ى ليدا. ئه‌م رووداوانه‌ له‌بنه‌ره‌تدا چه‌ند به‌شو قوناغيكى جياجياى جه‌نگيكى ده‌سه‌لات پيكده‌هينن له‌نيوان ئه‌مريكاو غه‌رب له‌گه‌ل ئيسلامى سياسيدا. له‌روانگه‌ى ئه‌مريكاوه‌ ئه‌مه‌ نه‌به‌رديكه‌ له‌گه‌ل ده‌وله‌ته‌ ئيسلامييه‌كان، حيزبه‌ ئيسلامييه‌كانو تيكراى بزووتنه‌وه‌ى ئيسلامى سياسيدا. تاليبان، لاوازترينو له‌رزوكترينو پووچترين سومبلى ده‌سه‌لاتى ئيسلامى سياسييه‌ له‌ خورهه‌لاتى ناوه‌راستداو سه‌ره‌نجام له‌روانگه‌ى ئه‌مريكاوه‌ گونجاوترين خالى چوونه‌ژووره‌وه‌يه‌ بو ناو ئه‌م جه‌نگى ده‌سه‌لاته‌ هه‌مه‌لايه‌نه‌يه‌. سه‌ركه‌وتنى ئه‌مريكا له‌ ئه‌فغانستان له‌روى سه‌ربازييو عه‌مه‌لييه‌وه‌، ده‌ست له‌ بناغه‌كانى ده‌سه‌لاتى ئيسلامى سياسى نادات. خويان ئه‌مه‌ ده‌زانن. مه‌لبه‌نده‌ سه‌ره‌كييه‌كانى ده‌سه‌لات له‌پله‌ى يه‌كه‌مدا له‌ئيران، سعوديه‌، وه‌ له‌ ريكخراوه‌ ئيسلامييه‌كانى ميسرو لوبنانو فه‌له‌ستيندايه‌. به‌لام ئه‌مه‌ جه‌نگى ده‌سه‌لاته‌، جه‌نگى مانو نه‌مان نييه‌. ئه‌فغانستان تاقه‌ مه‌يدانه‌ كه‌ تيايدا به‌شيوه‌يه‌كى واقعى، لانى كه‌م له‌چوارچيوه‌ى ئيستاى جيهاندا، روبه‌روبوونه‌وه‌يه‌كى سه‌ربازيى له‌نيوان ئه‌مريكاو ئيسلامى سياسيدا ئيمكانى هه‌يه‌. تاقه‌ مه‌يدانيكه‌ كه‌ “جه‌نگى دريژخايه‌ن له‌دژى تيروريزم” ده‌توانى به‌ كرده‌وه‌يه‌كى سه‌ربازيى به‌رچاوو خيرا ده‌ست پيبكات بيئه‌وه‌ى هه‌موو شتيك به‌يه‌كجارى بدات به‌سه‌ريه‌كدا.

ئه‌مه‌ كيشمه‌كيشيكى سياسييه

“جه‌نگى دريژخايه‌ن له‌دژى تيروريزم”، واته‌ جه‌نگى ده‌سه‌لاتى ئه‌مريكا له‌گه‌ل ئيسلامى سياسيدا، دواى ئه‌فغانستان ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر هه‌ردوو لايان له‌هه‌ندى برگه‌دا ده‌ست بو كرده‌وه‌ى سه‌ربازيى ليره‌وله‌ويو كرده‌وه‌ى تيروريستى له‌دژى يه‌كتريش ببه‌ن، له‌ناوه‌روكدا كيشمه‌كيشيكى سياسى ده‌بيت. ئامانجى ئه‌م جه‌نگه‌ له‌لايه‌ن ئه‌مريكاوه‌ نه‌هيشتنى ئيسلامى سياسى نييه‌. به‌پيچه‌وانه‌ى ده‌ستخوشانه‌ ئيعلامييه‌كانى دووه‌مى خوردادييه‌كان (مه‌به‌ست له‌بالى خاته‌مييه‌- وه‌رگير) ئه‌وه‌ جه‌نابى خاته‌ميو سياسه‌ته‌ ژيرانه‌كه‌ى نه‌بوو كه‌ “ئيرانى له‌ بومباران نه‌جات دا”. هيرش بو سه‌ر ئيرانو بومبارانيكى له‌م جوره‌ له‌بنه‌ره‌ته‌وه‌ له‌ به‌رنامه‌ى غه‌ربدا نييه‌. ئه‌و وينايه‌ى كه‌ دواى ئه‌فغانستان ئه‌مريكا يه‌ك له‌دواى يه‌ك له‌گه‌ل ئه‌و ولاتانه‌دا ده‌چيته‌ شه‌ره‌وه‌ كه‌ روژيك به‌تيروريست له‌ قه‌له‌مى داون، زور ساويلكانه‌يه‌. مه‌به‌ستى غه‌رب له‌م هيزنيشاندانه‌دا نه‌ك نابوودى ئيسلامى سياسى وه‌يان ته‌نانه‌ت مه‌رج نييه‌ روخاندنى ده‌وله‌ته‌ ئيسلامييه‌كانيش بيت، به‌لكو پيقبوولكردنى هه‌ژموونى سياسى خويه‌تى به‌ بزووتنه‌وه‌ى ئيسلاميو دياريكردنى ريوشوينى گه‌مه‌كه‌يه‌. له‌روانگه‌ى ئه‌مريكاوه‌ ئه‌م بزووتنه‌وه‌يه‌ ده‌بى سنوورى خوى بزانيت. ده‌بى قه‌له‌مره‌وى عه‌مه‌لياته‌كانى خوى به‌ ناوچه‌كه‌ به‌رته‌سك بكاته‌وه‌، جيوشوينى خويو جيگاوريگاى تايبه‌تى ئه‌مريكا ده‌رك بكات. نه‌ته‌نها ده‌وله‌ته‌ ئيسلامييه‌كان ده‌توانن له‌سه‌ر كار بن، به‌لكو ته‌نانه‌ت تيروريزميش موله‌تى هه‌يه‌، به‌و مه‌رجه‌ى قوربانييه‌كانى ئه‌م تيروريزمه‌ كومونيسته‌كانو چه‌په‌كانى ئيرانو ئه‌فغانستانو پاكستانو توركيا بن. به‌لام په‌لامار له‌ناو خاكى ئه‌مريكا خويدا ئه‌مه‌ ئيتر هه‌له‌يه‌كى زياده‌يه‌. ئه‌مريكا ده‌يه‌ويت ئه‌م ده‌رسه‌و ئه‌م هاوسه‌نگييه‌ بباته‌ خورهه‌لاتى ناوه‌راست.

ئه‌مه‌ جه‌نگيكى ده‌سه‌لاته‌ نه‌ك كيشمه‌كيشيك له‌سه‌ر ئيسلام، ليبراليزم، ديموكراسى غه‌ربى، ئازادى، مه‌ده‌نييه‌ت، ئاسايشو ئارامى يان تيروريزم. ئه‌مه‌ نه‌به‌رديكه‌ له‌نيوان ئه‌مريكاى زلهيز له‌گه‌ل بزووتنه‌وه‌يه‌كى سياسى خوازيارى ده‌سه‌لات له‌ خورهه‌لاتى ناوه‌راستدا، كه‌ مه‌ودايه‌كى هه‌لسوورانى جيهانيى هه‌يه‌، بو پيناسه‌كردنى هاوسه‌نگييه‌كى سياسيو دياريكردنى قه‌له‌مره‌وه‌كانى نفوزو هه‌ژموونيى خوى. غه‌رب به‌شوين پيكهينانى ديموكراسييه‌ غه‌ربييه‌كانه‌وه‌ نييه‌ له‌ خورهه‌لاتى ناوه‌راستدا. ئه‌مريكاو پاكستانو ئيرانو ته‌يفى فراوانى كونه‌په‌رستان له‌ ناوچه‌كه‌دا له‌ئيستاوه‌ خه‌ريكن بو سه‌پاندنى حكومه‌تيكى ئيستبداديو دواكه‌وتووى ديكه‌ به‌سه‌ر خه‌لكى ئه‌فغانستاندا له‌گه‌ل يه‌كتريدا به‌ندوبه‌ست ده‌كه‌ن. ئيرانو سعوديه‌و پاكستانو شيخ نشينه‌كانى خه‌ليج، ئه‌م كونه‌په‌رستترين رژيمانه‌ى جيهانى ئه‌مرو، هاوپه‌يمانانى ره‌سمييو عه‌مه‌ليى غه‌ربن له‌م كيشمه‌كميشه‌دا. ته‌نانه‌ت له‌ حاله‌تى هه‌ره‌سهينانى ده‌وله‌ته‌ ئيسلامييه‌كانيشدا، ئالته‌رنه‌تيفى حكومه‌تيى جيمه‌به‌ستى غه‌رب له‌ناوچه‌كه‌دا حيزبه‌ راسته‌ كونه‌په‌رستو نيزامه‌ پوليسيو سه‌ربازييه‌كان ده‌بيت.

ئه‌مريكا ميژوو دروست ناكات

به‌لام غه‌رب ئاينده‌ى ئه‌م ره‌وه‌نده‌ ديارى ناكات. سياسه‌تى ئيستاو كرده‌وه‌كانى ئه‌مريكا بمانه‌ويو نه‌مانه‌وى چوارچيوه‌ سياسييه‌كانى ئيستاى خورهه‌لاتى ناوه‌راست ده‌شيوينى، به‌لام ئه‌وه‌ كومه‌ليك هيزى ديكه‌ن كه‌ تايبه‌تمه‌ندييه‌كانى ئه‌و ئالته‌رنه‌تيفه‌ ديارى ده‌كه‌ن كه‌ له‌ئاينده‌دا شكل ده‌گريت. گومان له‌وه‌دا نييه‌ كه‌ روبه‌روبوونه‌وه‌ى غه‌رب له‌گه‌ل ئيسلامى سياسيدا ده‌بيته‌ مايه‌ى لاوازبوونى بزووتنه‌وه‌ى ئيسلاميو حيزبو ده‌وله‌ته‌كانى ئه‌م بزووتنه‌وه‌يه‌. به‌لام ئه‌م كيشمه‌كيشه‌ له‌ گوره‌پانيكى خاليدا رونادات. خورهه‌لاتى ناوه‌راست، هه‌روه‌كو خودى غه‌رب، شانوى كيشمه‌كيشى نيوان كومه‌ليك بزووتنه‌وه‌ى كومه‌لايه‌تييه‌ كه‌ به‌رله‌م كيشمه‌كيشه‌ى بورژوازى غه‌رب له‌گه‌ل ئيسلامى سياسيدا وجوديان بووه‌و ره‌وه‌ندى سياسى كومه‌لگا جياجياكانيان شكل پيداوه‌. كيشمه‌كيشى غه‌رب له‌گه‌ل ئيسلامى سياسيدا، به‌هه‌موو گرنگييه‌كه‌وه‌ كه‌ هه‌يه‌تى، هيزى بزوينه‌رو موتورى به‌ره‌وپيشه‌وه‌بردنى ميژوو نييه‌ له‌م كومه‌لگايانه‌دا، به‌پيچه‌وانه‌وه‌، خوى ده‌چيته‌ چوارچيوه‌ى ئه‌م ميژووه‌وه‌و هه‌ر له‌م چوارچيوه‌يه‌دا رافه‌ ده‌كريت. ململانيِ له‌سه‌ر دياريكردنى نه‌زمى نويى جيهانى كومه‌ليك ئه‌كته‌رى گرنگترى هه‌يه‌. چينه‌ كومه‌لايه‌تيو بزووتنه‌وه‌ سياسيه‌كانيان چ له‌ غه‌ربو چ له‌ خورهه‌لاتى ناوه‌راستدا، بو دياريكردنى ئاينده‌ى سياسيو ئابووريو كه‌لتورى جيهان ريزبه‌ندييان كردووه‌. ئه‌وه‌ بزووتنه‌وه‌كانن كه‌ سه‌ربه‌خو له‌ خواستى سه‌رانو سياسه‌تمه‌دارانى غه‌ربو سه‌ركرده‌كانى ئيسلامى سياسى، دوا ئاراسته‌ى ئه‌م ره‌وندانه‌ ديارى ده‌كه‌ن.

به‌شيوه‌يه‌كى دياريكراو، تا ئه‌و جيگايه‌ى په‌يوه‌ندنى به‌ خورهه‌لاتى ناوه‌راسته‌وه‌ هه‌يه‌، ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر غه‌رب خوازيارى پاشه‌كشه‌پيكردنيكى جوزئيى ئيسلامى سياسيو پيناسه‌كردنى بنه‌ماكانى پيكه‌وه‌ژيانيكى تازه‌ش بيت له‌گه‌ليدا، بزووتنه‌وه‌ سوسياليستيو ئازاديخوازو عيلمانيه‌كان له‌ ناوچه‌كه‌دا له‌م هه‌لومه‌رجه‌ تازه‌يه‌دا سه‌ربه‌خو له‌ نه‌خشه‌كانى غه‌رب دينه‌ سه‌ر شانو. بو نموونه‌ به‌راى من ئيسلامى سياسى له‌ ئيراندا ده‌روخيت، نه‌ك له‌به‌ر ئه‌وه‌ى كه‌ غه‌رب له‌م روبه‌روبوونه‌وه‌يه‌ى دواييدا خواست يان مه‌به‌ستيكى به‌م جوره‌ى هه‌يه‌، به‌لكو له‌به‌رئه‌وه‌ى كه‌ له‌ جه‌رگه‌و شانبه‌شانى ئه‌م كيشمه‌كيشه‌ تازه‌يه‌ خه‌لكى ئيرانو له‌پيشه‌وه‌ياندا كومونيزمى كريكارى حكومه‌تى ئيسلامى ده‌كيشنه‌ خواره‌وه‌. شكستى جمهورى ئيسلامى گه‌وره‌ترين گورز ده‌بيت له‌ په‌يكه‌رى ئيسلامى سياسى. ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌ركردنى مه‌سه‌له‌ى فه‌له‌ستين مه‌رجى له‌نيوبردنى زه‌مينه‌ سياسيو فيكريو كلتورييه‌كانى گه‌شه‌ى ئيسلامى سياسييه‌ له‌ خورهه‌لاتى ناوه‌راستو له‌ ئاستى جيهانيدا، ئه‌وا شكستى جمهورى ئيسلامى مه‌رجى تيكشاندنى ئه‌وه‌ وه‌كو بزووتنه‌وه‌يه‌كى خوازيارى ده‌سه‌لات له‌ خورهه‌لاتى ناوه‌راستدا. به‌بى جمهورى ئيسلاميى ئيران ئيسلامى سياسى له‌ئاستى خورهه‌لاتى ناوه‌راستدا ده‌بيته‌ ره‌وتيكى ئوپوزسيونى بيئاسوو بيئاينده‌.

سه‌عيد ئه‌حمه‌د له‌ فارسييه‌وه‌ كردوويه‌تى به‌ كوردي

Check Also

چاوپێکه‌وتن له‌گه‌ڵ ئینته‌رناسیۆناڵ

  ئینته‌رناسیۆناڵ: بە کۆتاییهاتنى جەنگى سارد و هەرەسهێنانى بلۆکى ڕۆژهەڵات، لە هەموو شوێنێک باس باسى سەرکەوتنى …