جەنگ، تێوەری و”تێوەری جەنگ”*

مەنسور حکمەت

جەنگی ئێران وعێراق یەکێک لەو ئاڵوگۆڕە خێرا سیاسیانەیە کەبەجیا لەئاکام وئاساوارە بابەتیەکانی، لەو ڕووەشەوە جێگای گرنگی پێدانە، کەپتەوی تێوەری وڕاستو دروستی بنەما تاکتیکیەکانی بزوتنەوەی کۆمۆنیستیمان بەمەحەکی تاقیکردنەوە دەسپێرێت. ڕەوتی”ئاشتی خواز”ی کامڵبوونی بزوتنەوەی کۆمۆنیستی ئێران، بەهۆی جەنگی ئێرانو عێراقەوە، جەنگێک کەکاریگەری قوڵی بەسەر هەلومەرجی ژیانو خەباتی چینایەتی لەکۆمەڵگادا بەجێ هێشتووە، گیرۆدەی بارگرژیەک دەبێ. ڕەوتی بەردەوامو کەمێک ڕووبەهەڵکشانی دەرپەڕاندنی ئۆپۆرتۆنیزم لەڕیزەکانی بزوتنەوەی کۆمۆنیستیدا، کەخۆی لەنمونەگەلێکی وەک دەرپەڕاندنی زۆرینەی ئۆپۆرتۆنیستەکانی نێو ناوەندێتی ڕێکخراوی چریکە فیدایەکانی خەڵکدا لەلایەن کەمایەتییەکی شۆڕشگێریەوە دەبێنیەتەوە، لەهێزگرتنی باڵی چەپ لەڕێکخراوی پەیکاردا، لەئاشکرابوونی شینەیی مەیلی”ئەکسەریەتی” ڕای کارگەر* و ڕۆشنبوونێکی ڕیژەییانەی ناوەرۆکی ڕاستڕەوانەی دەربڕینە چەپڕەویەکانی ڕەزمەندەگاندا خۆی دەنوێنێ، ئەوەی کەبەڕاوەستانێکی بڕیاردەر گیرۆدەیان دەکات، ڕاوەستانێکی بڕیاردەر لەو ڕووە نا کەهەلومەرجی تازە، لەڕوانگەی بابەتیەوە بەپێویست زەمینەی لەباری بۆ سەرلەنوی خۆگرتنی ئۆپۆرتۆنیزم فەراهەم دەکا، بەڵکو لەو ڕوانگەیەوە کەیەکەم، دەستکەوتە تێوەریەکان کەمن و جیگیر نەکراون، بەڵام هەرچۆنێک بێت بەنرخن وژیانی بزوتنەوەکە دەخاتە مەترسیەوە ودووم، لادانە کۆنەکان شێوەکانیان دەگۆڕن، سنورەکانی ڕێکخراو دەبڕن ولەشێوازی تازەو بەگشتی لەدوو شێوەی گەڕانەوە بۆ بنەماکان، یانی گەڕانەوە بۆ ناسیونالیزمی ووردەبۆرژوازی لەلایەک وئانارکۆ-پاسفیزیم، پشتبەستوو بەتێوەری فۆرمالیستی وئەلگۆسازی، لەلایەکیترەوە خۆیان دەردەخەن.
ئەوە سروشتیە کەگەشەو کامڵبوونی هوشیاری، بەپێوانەی گەشەو کامڵ بوونی بزوتنەوەیەک بزانین کەدەیەوێت و دەبێ ڕابەری هوشیار، پرۆلیتاریا خۆی بێت. بێگومان پەرەسەندنی چەندایەتی بزوتنەوەی کۆمۆنیستی، لەزەمینە جیاوازە ئینسانیەکاندا، لەزەمینەی ڕیکخراوەیی، هونەری، مالی، راگەیاندن وهیتردا، پێداویستیەکی حەیاتی ومەرجێکی پێویستە بۆگێڕانی ڕۆڵێک کەئەم بزوتنەوەیە بۆ کۆتایی هێنان بەژیانی نەنگینی سەرمایەداری لەئەستۆیەتی، بەڵام تەوای ئەمانە کاتێک جێگای واقعی خۆیان لەڕەوتی کامڵ بوونی بزوتنەوەی پڕۆلیتاریدا دەگرن، کەبەرنامەو تاکتیکی لێنینی بیان بزوێنی وجیهەت و ئاڕاستەی هەڵسوڕانیان دیاری بکات. مێژووی بزوتنەوەی کۆمۆنیستی پرە لەچەندین نمونەی تێکشکانی خێرای فراوانترین ئیمکانات وڕێکخستنەکان، ئەمەش بەهۆی باڵادەستی سیاسەتی ئۆپۆرتۆنستیەوە بەسەریاندا، وەیا بەپێچەوانەوە گەشەو هەڵدانی خێرای ئیمکاناتو ڕێکخستنەکانی ئەو ڕەوتانەی کەبەواقعی کۆمۆنیستن لەماوەیەکی یەکجار کورتدا. بەبێ دەستکەوتە بەرنامەیی وتاکتیکیەکان، ناتوانرێ دەستکەوتی ڕیکخراوەیی بەدەست بێت وبەبێ بیروباوەڕی پرۆلیتیری، هیچ جەستەیەکیش لەخزمەت پرۆلیتاریادا، ناکەوێتە جوڵەوە. بەلام دیسانەوە ڕێچکەی کامڵبوونی هوشیاری مارکسیست-لینینیستی، بەنۆرەی خۆی ڕێچکەیەکە کەلەودا هەردەستکەوتیەکی تێوەری وهەر ڕێنماییەکی بەرنامەیی و تاکتیکی کەلەسەر بنەمای ئەم تێوەرە دایدەڕێژین، دەبێ جێگیر بکرێن وبپارێزرێن، بەپێچەوانەی ئەمەوە، یانی لەکاتێکدا کەپێشڕەویەکانمان پشت بەجێگیر کردنی هەنگاو بەهەنگاوی دەستکەوتەکانمان نەبەستێ، لەکاتیکدا کەئەڵقەکانی گەشەو کامڵبوونی یەکبەیەک ولەهەر هەنگاوێکدا تەواونەکرێ، ئەوکاتە یەکەم زەربەی چاوەڕوان نەکراو دەتوانێ نەک هەر لەیەک ئەڵقەدا، نەک هەر لەیەک هەنگاودا، بەڵکو دەیان هانگاو وتاسەر خاڵی سفر بمان گێڕێتە دواوە.
تاکتیکە لادەرەکانی بەشی زۆری بزوتنەوەی کۆمۆنیستی لەبەرامبەر جەنگی ئێران وعێراقدا، بەڵگەیەکی ئینکارنەکراوە بۆ گرنگی پێنەدانێکی قوڵ کەبزوتنەوەکەمان لەئاست تێوەری وپێویستی گرتنەبەری ڕێچکەی کامڵکردن وجێگیرکردنی دەستکەوتەکان، کەلەخۆی نیشانداوە. گرنگی نەدان بەتێوەری، لەو ڕووە نییە کەبزوتنەوەکە مامەڵەی لەگەڵ تێوەری نەکردووە، بەڵکو لەو ڕووەوەیە کەهەوڵەکان بۆ گەیشتن بەبنەماکانی بەرنامەو تاکتیکی لینینی، لەبنەڕەتەوە جێگای سەرنج نەبووە، وەیان ئەوەی کەلەپڕۆسەی گۆڕینی تێوەری، بۆ ڕێنمایەک بۆ کارکردن، هێندە خاو وکیسەڵی چۆتە پێشەوە، کەئەمڕۆ دوای نزیک بەدوساڵ لەڕاپەڕین، کەجەنگی ئێران و عێراق لەوەزعی تێوەریمان دەپرسێ، بابەتێکمان نییە بیخەینە ڕوو، ئەمڕۆ دوو هەڵوێستگرتنی لادەرانە کەلەبەرامبەر جەنگی ئێرانو عێراقدا، لەبزوتنەوەکەدا خۆیان خستۆتەڕوو، یەکەم سۆشیال شۆڤێنیزم ونیشتمان پەرستی ووردەبۆرژوازی ودووەم، ئانارکۆ پاسفیزمە، وەیان ئەوەی کەسیاسەتێکی بێموبالات لەقاڵبی دەستەواژەی شۆڕشگیرانەدا، لەسەر بنەمای پێویستی گۆڕینی جەنگی ئێران و عێراق بەڕاپەڕین وجەنگی شۆڕشگێڕانەی ناوخۆ، خۆی خستۆتەڕوو گرنگی نەدانێکی زاڵە بەتێوەری بەسەر جوڵانەوەکەدا، کەلە هەردوو بواردا ئەتوانرێ بەئاستی جیاو بەڕۆشنی ببینرێن:

١/ حالەتی یەکەم، هەڵوێستێکە کەڕاهیکارگەر وڕەزمەندەگان، گرتویانەتەبەر،(تائەوشوێنەی کەلێرەدا بەتەنها مامەڵە لەگەڵ کۆمۆنیستەکاندا دەکەین، کارێکمان بە”ڕەوتی ئەکسەریەت”ەوە نییە- مەبەست لەباڵی زۆرینەی ڕیکخراوی چریکە فیدایەکانی خەڵکی ئێرانە دوای جیابوونەوەی کەمایەتیەک لێی/وەرگێڕ). تەنانەت قسە لەسەرئەوە نیە کەبۆچی ئەم هاوڕیانە نەیانتوانیوە”هەوڵە تێوەریەکان”ی یەکساڵ و نیویان لەشێوەی بنەما بەرنامەیی وتاکتیکیەکاندا، کۆبەندبکەن، تا هەمان ڕادیکاڵیزمە پۆپۆلیستییەکەیان بپارێزن ولەدەرپەڕینی لەناکاو وبیئاگاییاندا، بەربەداوێنی سیاسەتی ڕاشکاوانەی وردەبۆرژوازیان بگرن. باسەکە لەسەر ئەوەیە کەلادانی شۆڤێنیزم لەبنەڕەتەوە یەخەی ئەو ڕەوتەی گرتوە کەهەرگیز نەی توانیوە مامەڵە بەسۆسیالیزمەوە وەک زانستێک بکات، ڕەوتگەلێک کەتێکۆشاون واوەتر لەمارکس وئەنگلس ولینین بڕۆن وتازەگەری بکەن، لەیەک وتەدا “لەخۆدی خۆیاندا بیخوڵقێنن”. . آنچه در مقطع آغاز جنگ ايران و عراق دستمايه تئوريک اينان بود، احکامى التقاطى، خود پرداخته و ناگزير متزلزل بود. آنگاه که جنگ ايران و عراق به ناگزير لبخند امتنان از خود را تا اطلاع ثانوى از چهره ايشان زدود و به جستجوى ريسمانى، خط مشى و رهنمودى براى اعلام موضع سريع کشانيدشان، تنها نقطه اتکاءشان، نه مواضعى که بدست آورده اند، بلکه مواضعى گشت که هنوز از کف نداده بودند. ڕاهی گارگەر سومبولی ئەم شێوەیەیە لەمامەڵەکردن لەگەڵ سۆسیالیزمی زانستیدا وڕەزمەندەگانیش هەر لەم ڕوانگەیەوە لەهەندێک دەمارەکانی ڕاهی کارگەر ڕەنجدەکێشی. ئەوەی کەلەبڕگەی دەستپێکردنی جەنگی ئێرانو عێراقدا، دەستمایەی تێوەریان بوو، ئەحکامێکی تێکەڵوپێکەڵ لەخۆوە دروستکراو وبەناچار لەرزۆک بوو. ئەوکاتەش کەجەنگی ئێرانو عێراق بەناچار بزەی دڵنیایی لەروخساریاندا ڕەواندەوە، بەدوا بڕیار گەیشتن ولەڕیگای بەدواداچونێکی ڕشتەییانەوە، خۆیان کێشا بەڕیباز وڕێنماییەکدا تا هەڵوێستێکی خیرا ڕاگەیەنن، ئەمەش تەنها خاڵی پشت پێبەستنیان بوو، کەنەک هیچ بابەتێکیان لێبەدەست نەهێنا، بەڵکو بەهەڵوێستگیریەک گەیشتن کەتائێستاش لەسەری نەبڕاوەنەتەوە. ئەوان “گەرانەوە بۆ بنەماکان” وڕوحی خەوتوی(دەبێ بوترێ نیوە بەئاگا) پۆپۆلیزم وناسیونالیزمێکی وردەبورژوازیان بەبێ ئیرادە، لەخۆیاندا بەخەبەرهێنا، یەکسەرە لەنشێوێکی دەیان هەنگاودا، کەلانیکەم مودەعیبوون بۆپێشەوە هەڵیان هێناوە، بازیاندا وبەهەمان سۆزی شۆڕشگێرانەی خەڵگەراییەوە، کەکۆمۆنیزمی ئێران بەناچاری لەدڵی ئەودا سەری هەڵداوە، بەرەودوا گەڕانەوە. بەلام ئەم سۆزگەلە بەهەر ئاستێک ئازا و ئینساندۆستانە بێت، دیسانەوە سۆزگەلێکی پۆپۆلیستیە وکەسانێک کەزانستی خەباتی چینێکیان نەخستۆتە شوێنەکەی، لەگەڵ خرۆشانی سۆزەکانیاندا، تا ئاستی بوون بەگیانبازترین ودلێرترین کەسانی نیشتمان پەرست بەرەوپێشەوە دەڕۆن. لەوەشدا کەلادانی سۆسیال شۆڤینستی، نەتەنها لەسەر بۆشایی بنەما بەرنامەیی و تاکتیکیە لینینیەکان، بەڵکو لەسەر بنەمای لەئارادانەبوونی تەواوی تێوەری مارکسیستی بەگشتی، دامەزراوە، ئەمەش پێویستی بەباسکردنی زیاتر نییە.

٢/ بەلام لەبارەی ئانارکۆ پاسفیزمەوە حاڵەتەکە جیاوازە، ئەم لادانە دیاریکراوە، کەڕیکخراوی پەیکار نوێنەرایەتی دەکا، بەسوربوونەوە قاچی”تێوەری”ڕادەکێشیتە نێو نێوانەوە، بەلام ئەمەش نەک هەر تێوەری مارکسیزم نییە کەخوازیاری شیکردنەوەی دیاریکراوە بۆ هەلومەرجی دیاریکراو، بەڵکو سڕینەوەی مارکسیزم وگۆڕینیەتی بەکۆپیکاری. کۆمەڵێک لەحوکم وهەڵوێستی تاکتیکی، کەبەدابڕاوی لەهەلومەرجی جیاوازی ئێستا، کەئەو حوکمو هەڵوێستانەی تیا خراوەتە ڕوو گیراوەنەتە بەر وبۆ هەلومەرجی ئەمڕۆی ئیمە، بەشێوەیەکی ئیختیاری دەخرێنەوە ڕوو. فۆرماڵیزمی پەیکار لەوەدایە لەجێگای ئەوەی تێوەری مارکسیزم لەخزمەتی شیکردنەوەی ئەو هەلومەرجە دیاریکراوەدا، کەجەنگی کردۆتە پێویست بەکاربەرن، لەخودی جەنگەوە وەک بینراویك دەستپێدەکەن ولەتێوەریشدا بەدوای ئەو”بەش”ەدا دەگەڕێن کەپەیوەندی بەجەنگەوەیە، تا ڕێنماییە عەمەلیەکانی خۆیانی ڕاستەخۆ لێدەربکێشن. کەسێک کەگوێی دونیای بەهاواری “جەنگ درێژەدانی سیاسەتە” کەڕ کردوە. لەمامەڵەکردنیدا لەگەڵ جەنگ، چۆن تێوەریەکەی تەنها لەقسەوباسی”پێشینیان”ەوە دەبارەی “جەنگ” دەرکێشێ؟ ئایا هەڵوێستی پرۆلیتاریا بەرامبەر بەجەنگ دیسانەوە نابێ درێژەی هەڵوێستی پڕۆلیتاریا بێت لەبەرامبەر سیاسەتێکدا کەئەم جەنگە، بەشێوەی زەبروزەنگانە لەدرێژەیدایە؟ وەئەگەر وایە ئایا تێوەری “پەیوەندیدار” بۆ ناسینی ئەم سیاسەتە دوبارە، تێوەری “جەنگی ئیمپریالیستەکان”ە؟ ئایا”پێشینان”مان بەم شێوەیەیان کردووە؟ ئایا ئەوان بۆ ناسین وگرتنەبەری هەڵوێستی پرۆلیتیری بەرامبەر بەجەنگە ئیمپریالیستیەکان، سەرەتا لەئابورری سەردەمی ئیمپریالیزم و سیاسەتی پشتبەستوو بەم ئابووریەیان، دەرک نەکردوە و لەبەرامبەریدا هەڵوێستگیریان نەکردووە؟ چۆنە ڕێکخراوێک کەتابەر لەجەنگ، دروشمی ڕوخانی ڕژێمی نەخستۆتەڕوو، ئەمڕۆ لەگەڵ سەرهەڵدانی جەنگدا، لەنێوان دوو بۆرژوازیدا، کەبەقسەی هاوڕێیانی پەیکار، ڕیشەی لەجیاوازی بەرژەوەندیەکدایە کەسەربەخۆیە لەشۆڕشی ئیران ولەناکاویشدا نەک هەرتەنیا کات بۆ خستنەڕووی دروشمی ڕوخانی ڕژێم بەگونجاو دەبینن، بەڵکو تاسەر ئاستی بانگەواز بۆکردنیشی دەچنەپێشەوە؟ ئەوە کام تێوەرەیەیە کەجەنگ بەدرێژەکێشانی سیاسەت دەزانێ، بەڵام تەنها بۆ بۆرژوازی؟! ئایا جەنگی ناوخۆ”عادیلانە”ی پرۆلیتاریا دیسانەوە نابێ لەدرێژەی سیاسەتی ئەودابێت، ئەگەر وایە ئایا ئەمڕۆ هەلومەرجی بابەتیو خودی پێویست بۆ ئەوەی ئەم سیاسەتە بەشێوەی زەبروزەنگ بڕواتە پێشەوە فەراهەمە؟ بۆچی پەیکار بۆ هەڵوێستگرتن، بۆنمونە بۆ ئەم حوکەمە تێوەریەی کەسایەتیە مەزنەکان نەگەڕایەوە کەدەڵێ”یاری بەڕاپەڕین مەکەن”؟ ئایا پەیکاری ئینسان دۆست، بەوڕادەیە ئینسان دۆست نییەکە بزانێ ڕاپەڕینێک وەیا جەنگێکی ناوخۆیی شکست خواردوو، بەبێ حزب، بەبێ ڕیزی سەربەخۆ و ڕابەری پرۆلیتاریا، بەبێ بەرنامەو بەبێ تەواوی پێداویستیەکانی دەستبردن بۆ هەنگاوی زەبروزەنگانە، لەپێناو گرتنی دەسەلاتی سیاسیدا، پرۆلیتاریا وهەموو دەستکەوتە کەمەکانی تائێستای، دەکات بە”گۆشتی دەمی تۆپ”ی بەرەی دژەشۆڕش و”پێست و گۆشت و ئێسقان”ی پرۆلیتاریا دەکاتە قوربانی بەرژەوەندیەک کەلەپێناو ڕیکخستنەوەی دەورەیەکی تازەی کەڵەکەی سەرمایە دایە؟ ئەمانە هەمویان مەسەلەی تێوەریکین کەپەیکار دەتوانێ بەهەمان شێوەی فۆرمالیستی بۆ بەشەکانی پەیوەندیدار لەکتیبە تازەکاندا، لە”بەشی تێوەری شۆڕش”، “بەشی تێوەری قەیران”، “بەشی بەرنامەو تاکتیک” وهیتر بگەڕێتەوە. بەڵام پەیکار لەوە فۆرمالیست ترە کەئەم کارە بکات، ئەو جەنگ دەبینێ، بۆیە تێوەری جەنگی دەوێ. پەیکار مەسائیلێکی تێوەری کەچاودێرە بەسەر گرفتەکانیدا، لەڕووی شێوەی ئەو مەسەلەیەوە کەلەبەردەمیدایە، تێوەری بۆ هەڵدەبژێرێ و لەتێوەریشدا ولەبەدواداچونی هەر دیڕێکدا کەناوێکی لەم شێوانە هێناوە، دۆزینەوە دەکات. ئەمەش شتێک نییە جگەلەوەی کەبەقسەی تێوەریەوە نوسابێ وبەناچاریش باز بەسەر میتۆدو ناوەرۆکەکەیدا بدات!. بەلام جێگای واقعی تێوەری لەلێکدانەوەی مەسەلەی جەنگدا چییە؟ بەشێوەیەکی کورت:

١/ تێوەری دەبێ بتوانێ زەرورەتی جەنگ شیبکاتەوە. لەڕواڵەتدا، هەمو ئەوانەی کەدەستەواژەی”جەنگ درێژەدانی سیاسەتە..” شەوڕۆژ ئەمە دوبارە دەکەنەوە، هەمان مەبەستیان هەیە. بەڵام ئێمە دواتر ئەوە نیشان دەدەین کەچۆن ئەوەی هەرگیز لەلێکدانەوەی نیشتمانپەرستان وئانارکۆ پاسفیستەکاندا، ئامادەنییە، چەمکی مارکسیستانەیە بۆ”زەرورەت”. مەبەست لەڕۆشنکردنەوەی زەرورەتی جەنگ، ڕۆشنکردنەوەو شیکردنەوەی جێگای جەنگە لەڕەوتی یاساکانی کۆمەڵەی پەیوەندیەکانی بەرهەمهێنان وپەیوەندیە چینایەتیە دیاریکراوەکاندا، کەئەم جەنگە لەجەرگەیانداو لەپەیوەند بەپێداویستیە ئالۆگۆربەخشەکان ودەرکەوتنیانەوە شکڵ دەگرێ. ئێرە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست وناوچەی کەنداوی فارسە، ناوچەیەکە کەتیایدا سەرمایەی ئینحساری بەڕابەری ئیمپریالیزمی ئەمریکا، بەرلە شۆڕشی ئێران پەیوەندیەکی دیاریکراوی لەگەڵ پڕۆلیتاریای وڵاتانی ناوچەکە(وەهەربەم ئیعتبارەش لەگەڵ جەماوەری زەحمەتکێشی ناپڕۆلیتێر) دامەزراندوە، پەیوەندیەک کەلە چوارچێوەی دابەش کردنێکی ئیمپریالیستانەی جیهاندا، جێگاو ڕێگاو واتایەکی دیاریکراوی بەخۆی هەبوە ویەکێک بووە لەمەرجە جیهانیەکانی بەرهەمهێنان ودوبارە بەرهەمهێنانەوەی پەیوەندی ئیمپریالیستانەی بەرهەم هێنان(بەرلە دەستپێکردنی لەبەریەک هەڵوەشانەوەی تازەو ئەگەری سەرلەنوی دابەشکردنەوەی جیهان) کەشکڵی پێدراوە. لێرەداو لەم ناوچەیەدا، لەگرنگترین وڵاتی ژێردەستەی ئیمپریالیزمدا، لەکەنداوی فارس(لەڕوانگەی ئابوری و سیاسیەوە)، شۆڕشێک لەئارادایە کەهەموو ئەم پەیوەندیانەی بەباڵانس وهاوسەنگیە ئیمپریالیستیە دەرونیەکانیەوە، خستۆتە ژێر هەڕەشەوە ودرێژەکێشانی ئابوری وسیاسەتی ئیمپریالیستی نەک بەتەنها لەئێران، بەڵکو لەتەواوی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، گیرۆدەی تەنگژە وقەیرانێک کردووە. لێرەدا پرۆلیتاریا ئامانج وئەهداف وتوانایەکی دیاریکراوی هەیە وسەرمایەی ئینحساریش بەهان شێوە بەدوای بەدیهێنان وژیانەوەی هەلومەرجێکی ئابوریو سیاسی دیاریکراوەوەیە. لێرەدا ئارایشێکی دیاریکراو، لەڕێگای ڕەوتی شۆڕشەوە لەئێران، لەنێوان دوو کەمپی شۆڕش ودژە شۆڕشدا، لەسەر بابەتێکی دیاریکراو هێناوەتەکایەوە و.. شیکردنەوەی زەرورەتی جەنگ، بەمانای شیکردنەوەی جێگای جەنگە لەڕێچکەی دەرکەوتنی ئەم هەلومەرجانەی بەرهەمهێنان وئەم پەیوەندیە ڕوبەڕووەی نێوان چینەکاندا. چ کەسێک دەتوانێ مامەڵە لەگەڵ جەنگی نێوان چینەکان(هەرچەند چینێک بێت) لەجەرگەی ئەم کۆمەڵە هەلومەرجانەدا بکا، بەبێ ئەوەی لەم بڕگە دیاریکراوەدا ئابوری وسیاسەتی، بەلەبەرچاوگرتنی جێگاوڕێگای دوو چینی سەرەکی دژبەیەک، پرۆلیتاریاو بۆرژوازی، نەکردبێتە بابەتێک بۆشیکردنەوە؟ کام دانراوی کلاسیک لەبارەی جەنگەوە دەتوانێ بەبێ بەکار‌هێنانی ئەقڵ وبێ بیرکردنەوەو ناسینی تایبەتیانەی کۆمۆنیستەکانی ئەمڕۆ، ئەوان لەگەڵ شیکردنەوەی دیارکراو بۆ هەلومەرجی دیاریکراوی ئەمڕۆ پێکەوە گرێبداتەوە وراستەوخۆو خێرا ڕێنمایی عەمەلی بەدەستەوە بدات؟ بەڵی، جەنگ درێژەدانی سیاسەتە بەڕێگای زەبروزەنگانە، بەڵام سیاسەتی چینەکان خۆی لەشوێنگەی بەرهەمهێنانو کاردانەوەیان، وەک ڕەنگدانەوەیەکی ئینسانی لەشوێنگەکانی بەرهەمهێنانێکی دیاریکراو، وەبەگوێرەی یاسا زەروریەکانی جوڵەو دەرکەوتنی پەیوەندیەکانی بەرهەمهیان، سەرهەڵدەدەن. ئەگەر ئەمەی دووهەمیانمان نەبینی بێت، ئەوا ناتوانین زەرورەتی جەنگ درک بکەین، چونکە زەرورەتی دەرکەوتنی ئەو سیاسەتانەی کەجەنگ درێژەی زەبروزەنگانەیەتی، تێنەگەیشتوین. بۆئەم خاڵە جارێکیتر دەگەڕێنەوە.

٢/تێوەری دەبێ “ئەگەری جەنگ”-یانی ئەو هەلومەرجە بابەتییە ئابوریو سیاسیەی کەجەنگ بۆ سەرهەڵدان و درێژەکێشانی پشتی پێبەستووە، ڕۆشنکاتەوە. تێوەری دەبێ ئەو خاڵە ڕۆشنکاتەوە کەکام هەلومەرجە ئابوریو سیاسیە(وەهەروەها سەربازیش)، درێژی کێشانی زەبروزەنگانەی سیاسەت بەوێنەی جەنگی دو وڵاتی دیاریکراو، دەخاتە سەرشانوی دەرکەوتنەوە، تێوەری دەبێ ڕۆنیکاتەوە کەبۆچی جەنگی نێوان دوو وڵاتی دیاریکراو ئەتوانێ یەکێک بێت لەشێوەکانی درێژەدان بەزەبروزەنگانەی سیاستی چیانیەتی ولەسەر ئەم بنەمایەش، یەکەم ئەگەری گۆرینی جەنگ بۆ شکلێکیتر، دووەم ڕێچکەکانی ئەگەری بەرین بوونەوەو درێژەکێشانی و سێهەمیش هەلومەرجی ئابووری و سیاسی کۆتایی پێهاتنەکەی بناسێنێ. ئایا بەلەبەرچاوگرتنی هەلومەرجێکی ئابوری و سیاسی کەهەیە، بەشێوەیەکی سەرەکی دەستپێکردنو درێژەکێشانی ئەم جەنگە ئەتوانێ وەڵام بەو پێداویستی و زەروریاتانە کەئەویان خوڵقاندووە بداتەوە؟ بۆ ئەم مەبەستەش جەنگ تاکەی وتا بەهێنانە کایەوەی کام ئاڵوگۆڕی دیاریکراو دەبێ درێژە بکێشێ؟ ئایا ئەم جەنگە دیاریکراوە توانای ‌هێنانەکایەوەی ئەم ئاڵوگۆڕانەی هەیە؟ ئەگەر نا، درێژەکێشانی زەبروزەنگانەی سیاسەتێک کەخوڵقێنەری ئەم جەنگە دیاریکراوەیە، بەدوای چ شکلێکی ترەوە دەبێت؟ ئایا شکستو سەرکەوتنی هەردوولای دژبەیەک، بەپێویست هاوتایە لەگەڵ شکست و سەرکەوتنی ئەو سیاسەتەدا کەجەنگی خوڵقاندوەو..

٣/ تێوەری دەبێ لەهەنگاوی دواتردا، لەشیکردنەوەی زەروریاتە بناغەییەکانو توانا عەمەلیەکانی جەنگ زیاتر بڕواو ویستی چینایەتی بۆ جەنگ(ویستی جەنگ بۆ چینە دیاریکراوەکان) هەڵسەنگێنێ. تائەو جێگایەی کەموفەسیرە لاسارەکان، لەوانەی کە”جەنگ بەدرێژەکێشانی سیاسەت..” دەبینن، بەدیاریکراوی هەمان چەمکی”ویستی چینایەتی بۆجەنگ” لەگەڵ مەسەلەی “زەرورەتی جەنگ”دا بەهەڵە وەرگرتووە. لێرەدا پێویست دەکات زیاتر لەبارەی ئەم مەسەلەیەوە بەشێوەیەکی ئیسپاتی ڕۆشنکردنەوە بدەین. تائەو جێگەیەی کەلەبارەی زەرورەتو ئەگەری جەنگەوە قسەدەکەین، یاساکان وهەلومەرجی بابەتی مەوجودو زاڵ بەسەر کۆمەڵگادا، کەلەدەرەوەی بیری ئینسانەکانە، جێگای سەرنجمانە. بەڵام کاتێک کەخودی جەنگ وەکو یەک ڕووداو کەلەواقیعدایە، قسەدەکەین قاچی ئینسانەکانو فکرکردنەوەو هۆشمەندی چینایەتیان بەتەواوی دێتە نێوناوانەوە. زەرورەت وئەگەری جەنگ ئەو چەمکانەن کەبەیاسا بابەتیەکان وئابوریو بزاوتی کۆمەڵگاکان وتایبەتمەندیە ئابوریو سیاسیەکانی وڵاتانەوە لەیەک بڕگەی دیاریکراودا پەیوەست دەبنەوە. بەڵام چینەکان ڕەنگدانەوەی ئینسانیانەی ئەم هەلومەرجە ئابوریانەن وبەم پێیەش ئەوەی کەواقعیەتی مەسەلەکە بەشێوەی یاساگەلێک لەدەرەوەی ئیرادەی چینەکانە وناچار بەجوڵەیان دەکات، هەر خۆشیان”قازانج و بەرژەوەندی تایبەت”ی خۆیان لەم یان ئەو بڕگە دیاریکراوەدا فۆرمۆڵەو پێناسەدەکەن، هەروەها بەدیاریکردن وبەدەستەوە گرتنی پراتیکێک(فەرهەنگی، سیاسی، سەربازی و.. بۆ گەیشتن پێیان، لەپرۆسەی ڕەوتی دەرکەوتنی پەیوەندیە کۆمەلایەتی وچینایەتیەکانیاندا، بەدەخاڵەتو بزاوتی خۆیان، ئەو ئامانج و بەرژەوەندیانەیان دەبەنە پێشەوە. بێگومان ئەم ئامانجە تایبەتانەی کەشوێنی کەوتون، لەچوارچیوەی هەمان سنوردایە کەیاساکان(زەروریات) وتوانا بابەتیەکان بەسەریاندا دای ئەسەپێنێ، بەڵام بەتەواوی لەگەڵیەکدا جوت نین، چونکە بەرژەوەندی وئامانجی تایبەتی چینەکان دەرخەری زەروریاتی بابەتی ئاڵوگۆڕی پەیوەندیە کۆمەلایەتیەکانە لەگۆشەی هۆشی چینگەلێکی دیاریکراودا:

ئاڵوگۆڕی ژێرخانی ئابوری، درەنگ یازوو دەگۆڕدرێ بۆ گۆڕانکاریەکی گەرورە لەسەرخاندا. لە خوێندنەوەی ئەم ئاڵوگۆڕانەدا هەمیشە پێویستە جیاوازیەک قەبوڵ بکەین، لەنێوان ئاڵوگۆڕی مادی دۆخی ئابوری بەرهەمهێنان، کەدەکرێ بەهەمان ئاستی وردبینی لەزانستە سروشتیەکاندا نیشان بدرێ، لەگەڵ فۆڕمە حقوقی، سیاسی، هونەری، ئاینی و تەنانەت فەلسەفیەکاندا- بەکورتی لەگەڵ فۆرمە ئایدیۆلۆژیەکاندا- کەئینسانەکان لەم فۆرمانەدا ولەو ناکۆکیەدا(کەلەژێرخانی ئابوریدا هەن) هوشیار ببنەوەو بەخەباتی خۆشیان یەکلایی بکەنەوە”(مارکس پێشوتار/ ڕەخنە لەئابوری سیاسی)

بەواتایەکی تر، شۆڕش بەرئەنجامی توندبونەوەی ناکۆکی نێوان گەشەی هێزەکانی بەرهەمهێنان وپەیوەندیەکانی بەرهەمهێنانە کەبۆتە ڕێگری بەردەم پەرەسەندنی، ئەمە زەرورەتی سەرهەڵدانی شۆڕشە، بەڵام هەگیز کەسێک پەیداناکەین کەبخوازێت بەدروشمی”دەبێ ڕێگای گەشەی هێزەکانی بەرهەمهێنان بکرێتەوە!” وبەم دروشمەوە لەشۆڕشدا بەشداری بکات!(هەڵبەت کەسانێکمان هەیە کەبەم دروشمە، شانی خۆیان لەشۆڕشدا خاڵی دەکەنەوە) بۆنمونە شۆڕشێکی کلاسیکی بۆرژوایی، بەهۆی ڕۆڵێکەوە کەهەیەتی، لەکردنەوەی ڕێگا لەبەردەم گەشەی هێزەکانی بەرهەمهێناندا، دەبێتە زەرور، بەڵام هیچ یەکێک لەتوێژ وچینە کۆمەڵایەتیەکان، بەم ئامانجەوە لەشۆڕشدا بەشداری ناکەن وبۆئەمەش ناچن. ئەوان شۆڕش وبەناچاریش ناکۆکیە ژێربەژێرەکانی، لەهەمان شێوەگەلێکدا تێدەگەن ووێنەی دەگرن کەمارکس لەسەرەوە ئاماژەی بۆدەکات. ئەوان بازرگانی ئازادیان دەوێ، یەکسانیان دەوێت لەبەرامبەر یاسادا، ئازادی ڕزگاربوونی زانستیان دەوێت لەچنگی ئاین، نانیان دەوێ، جیایی دین لەدەوڵەتیان دەوێ، پەرلەمانیان دەوێ، هەڵگرتنی قەرزی ئەربابەکانیان دەوێ، و…لەهەمانکاتیشدا فکرێک لە”هێزەکانی بەرهەمهێنان” وناکۆکی لەگەڵ “پەیوەندیەکانی بەرهەمهێنان”دا، ناکەنەوە، بەلام لەم هەموو ئەم یان ئەو خواستانەدا، ئاڵوگۆڕێک بەدی دێنن کەلەواقعی مەسەلەکەدا، وەڵامە بەزەرورەتی شۆڕش، یانی وەڵام بەناکۆکیە ژێرخانیەکانی کۆمەڵگا دەدەنەوە وڕێگایەکیش بۆ گەشەی هێزەکانی بەرهەمهێنان دەکەنەوە. ویستی چینایەتی بۆ جەنگ، وەیا بەواتایەکی تر ئامانجو بەرژەوەندیەکی تایبەتی کەڕەنگدانەوەی زەروریاتە گشتی ترەکان وبناغەییەترەکانن لەبیرکردنەوەی چینە دیاریکراوەکاندا، بەپێویست خۆیان لەئاستی سەرخاندا مانادەکەن. ڕۆشنکردنەوەی جەنگ بەتەنها لەڕیگای “ئامانجی تایبەت”ی هەردوولای دژبەیەکەوە شتێکیتری بەدواوەنابێت، جگەلەوەی کەسیاسەت بۆئاستی بەدیبلۆماسی و”سیاسەتی دەرەکی” بهێنرێتە خوارەوە، ئەمە لەکاتێکدایە کەجەنگو دیبلۆماسی هەردوکیان لەدرێژەی سیاسەتدان. تەواوی ئەوەی کەنیشتمانپەرستان وئانارکۆ- پاسفیستەکانی ئێمە تائیستا بەناوی شیکردنەوەی تێوەریەوە لەجەنگی ئێرانو عێراقدا داویانە بەدەستەوە، شتیکیتر نەبوە جگەلە گەشتوگوزارێک لەهەمان ئاستی سەرخانیدا، ئاستی ویست وەیا نەویستنی جەنگ لەلایەن ئەم یان ئەو چینی دیاریکراوەوە: “بۆرژوازی عێراق ئەمەی دەوێ وبۆرژوازی ئێران ئەوەی دەوێ”، “پرۆلیتاریای ئێران وعێراق قازانجێکیان لەجەنگدا نییە”، یا”بەقازانجی پرۆلیتاریای ئێرانە کەلەڕووی عێراقدا ڕاوەستن”و.. سیاسەتێک کەجەنگی ئێران وعێراق لەدرێژەیدایە، بۆ ئەم لادانانە لەحوکمە لینینیەکان، مانایەکیتری لێنادرێ بەدەستەوە جگەلە لیستکردنی”داخوازی”ی چینەکان لەجەنگدا. دیارە تاکتیکی پرۆلیتاریاش لەهەمان ئاست”ویست وداخوازی” دەردەکێشرێ: “جەنگێک کەڕوویداوە هۆکارەکانی سەربەخۆیە لەخەباتی چینایەتی لەئیراندا، کەوایە باببینین قازانجی پرۆلیتاریا وحاڵەتی دڵخواز بۆ پرۆلیتایا لەم جەنگەدا چییە؟”. ئەم پرسیارە وەڵام بدەنەوە، تاکتیکی پرۆلیتێریتان بەدەست هێناوە!.
گومان لەوەدا نییە کەڕۆشنکردنەوەی ویستی چینایەتی بۆ جەنگ، بەشێکی جیانەکراوەی هەر شیکردنەوەیەکی مارکسیستانەیە، بەڵام قەتیسکردنی شیکردنەوەکان لەم ئاستەدا، جگەلەوەی داوەری کردنێکی بۆرژوازیانەیە لەسەر بنەمای ئەوەی کەئەو دەربارەی خۆی دەیڵێ، بەناچاریش شتیکی زیاتر نابێت لەکورتهێنانی توانای شیکردنەوەی تێوەریانەی مارکسیستی بۆ تێگەیشتن لەزەروریات ویاسا زاڵەکان بەسەر بزاوتی چینەکانداو سەرەنجامیش بەئاکامی دابڕانێکی تەواو لەتێوەری بۆ خستنەڕوو وبەدەستهێنانی تاکتیکەکان دەگات. بەڵام ئەو تێوەریەی کەلەمامەڵە کردنیدا لەگەڵ جەنگی ئێران و عێراق بتوانێ زەرورەت وئەگەر و ویستی چینایەتی ئەم جەنگە لێکبداتەوە، ناچارە بەوەی کەلەیەکەم هەنگاودا، بەبابەتگەلێک وەڵامبداتەوە، وەیا وەڵامی دابێتیەوە وتەنانەت بەرلە دەستپێکردن جەنگ، وەڵامەکانی خستبێتیە بەردەم بزوتنەوەی کرێکاری وکۆمۆنیستیمانەوە. ئەگەر ڕونکردنەوەی زەرورەتی جەنگ پێویستی بەشیکردنەوەی پەیوەندیە بناغەییەکانی نێوان کاروسەرمایەیە لەئێرانو ناوچەکەو گۆڕانکاریە کۆنکریتەکانی، ئەوا بەڵگەنەویستە کە”شۆڕشی ئێران” وەک باغەییترین وبڕیاردەر ترین هۆکار، لەسەر ڕیچکەی ئاڵوگۆڕەکانی ئەم پەیوەندیانە لەچەند ساڵی دوایدا، دەبێ لەسەنتەری ئەم شیکردنەوە تێوەریەدا، شوێن بگرێ. ئەگەر نامانەوێت وەکو پەیکار لەئاست ویستی چینایەتیەوە بۆجەنگ دەستپێبکەین وشیکردنەوەکان لەژیاننامەی بۆرژوازی ئێرانو عێراق ومەیلو ئارەزوەکانیان ودژیایەتی نێوان ئەم دوو بۆرژوازیەوە دەست پێبکات، کە”هەمیشە هەیانبووە” وئەمڕۆ “لەناکاو” دەرکەوتی دەرەکی بەخۆیەوە بینیوە، یانی ئەگەر بمانەوێ مارکسیستانە بیربکەینەوە وباوەڕمان وابێت کەئاڵوگۆرە کۆمەڵایەتیەکان، لەوانە جەنگی نێوان دوو بۆرژوازی بەڕێکەوتو ئیختیاری ڕوونادەن ولەڕوانگەی مێژوییەوە، هەر ئارەزو و هەوەسێکی “خۆی لەخۆیدا” چینایەتی، تەنها ئەوکاتە توانای بەدیهاتنیان هەیە کەزەرورەتە بناغەییەکانی جوڵەی کۆمەڵگاو پەیوەندیەکانی بەرهەمهێنانو چینەکان، بەدیهاتنی ئەوانی کردۆتە پێویستو مومکین، بەکورتی ئەگەر لەشیکردنەوەی جەنگی ئێرانو عێراقدا لەپەیوەندیەکانی کارو سەرمایەو ئاڵوگۆرەکانو بارودۆخ وحاڵەتە کۆنکرێتەکانی ئەمانەوە دەست پێبکەین، ئەوا چارەیەکمان نییە جگەلەوەی کەشیکردنەوەی جەنگ لەدرێژەی شیکردنەوەماندا بۆ سەرمایەداری ئیمپریالیستی لەئێرانو ناوچەکەو کاریگەری شۆڕشی ئیران لەسەری بزانین. بەمپێیەش ئەگەر بەشی زۆری بزوتنەوەی کۆمۆنیستی مەسەلەی جەنگ وتاکتیکی پرۆلیتیری لەبەرامبەریدا، بەنادروست وبەجیا لەتێوەری وبابەتە بەرنامەییو تاکتیکیەکانمان، لەبەرامبەر شۆڕشی ئیراندا هەڵدەسەنگێنن، ئێمە دەبێ تەئکید لەوەبکەین کە بەلەبەرچاو گرتنی گرنگی ڕۆڵی دیاریکەری شۆڕشی ئێران لەڕێچکەی دەرکەوتنی پەیوەندیە ئیمپریالیستیەکانی کارو سەرمایە لەئێران وناوچەکەدا، هەڵوێستگیری لەبەرامبەر جەنگدا، بەپێویست دەبێ تێوەریەکەمان پشت بەستوبێت بەبابەتە بەرنامەییەکان و ڕیبازی تاکتیکیمان لەبەرامبەر شۆڕشی ئیراندا ولەگەڵیا هاوچوت بێت.

لێرەدا ئیتر بەو خاڵە دەگەین کەلەسەرەتای باسەکەدا ئاماژەمان بۆکرد: تاکتیکەکانی بەشی زۆری بزوتنەوەی کۆمۆنیستی لەبەرامبەر مەسەلەی جەنگدا، ئیفشاگەرێکی کەمکاری هەستپێکراوە، کەبزوتنەوەکە لەزەمینەی گۆڕینی تێوەری بۆ بنەماکانی بەرنامەو تاکتیک پێی گرفتارە. بزوتنەوەی کۆمۆنیستی تاکتیکەکانی خۆی لەبەرامبەر مەسەلە سیاسیەکان، لەوانەش جەنگی ئێستا، کەیەک لەدوای یەک سەربەخۆ لەئیرادەی ئەو دەخرێنەڕوو، بەگشتی بەشێوەیەکی دابڕواو وبەجیا لەیەک ڕیبازی تاکتیکی دیاریکراو، کەپشتی بەلێکدانەوەیەکی دیاریکراوی کۆمەڵگاو شۆڕشی ئێران وبەرنامەیەکی کۆنکرێت بۆی، دەهێندرێنەکایەوە وبەدەستەوە دەگیرێن. مادام حاڵی لادانە تاکتیکیەکان، بەمجۆرە بێت، دەرکەوتنیان لەشێوازی جۆراوجۆردا، چارەیەکیتریان لەبەردەمدا نابێت. بەبڕوای ئێمە، ڕێبازێکی تاکتیکی کەلەڵ لێکدانەوەی مارکسیستی هەلومەرجی کۆمەڵگاو شۆڕش وئامانجەکانیدا بسازێ و بەدەستەوەگرتنی بکاتە کارێکی پێویستو ئسوڵی، ڕیبازی “بەرگری لەشۆڕس ودێژەپێدانیەتی”. ئێمە لەوتار ونامیلکەی جیاجیادا، بەهەڵسەنگاندنی تایبەتمەندیە بناغەییەکانی سەرمایەداری ئێرانو ماهیەتو ناوەرۆکی شۆڕشی ئێستا وڕەوتی گۆڕانکاریەکانی هەردوو کەمپی شۆڕشو ودژی شۆڕش لەبەرگریکردنماندا لەم ڕیبازە، بەم شێوەیە بەڵگەمان ‌هێناوەتەوە کە:

یەکەم، شۆڕشی دیموکراتی ئێران دەبێ پێشمەرجە ئابوری و سیاسیە تایبەتەکان بۆ بزاوتی کۆتایی پرۆلیتاریا بەرەو سۆسیالیزم فەراهەمبکات. ئەم پێشمەرجانە وئەم دەستکەوتانە دەبێ بەدی بێن، بپاریزرێن، گەشەیان پێبدرێ وهەموو ئەمانەش بەتوانایی هێزی سەربەخۆی پرۆلێتاریا، لەڕیکخستن وڕابەریکردنیدا، بەداکۆکی لێکردن لەم دەستکەوتانەوە بەندە. سەرکەوتنی شۆڕشی ئێستا بەمانای ئەوەیە کەپرۆلیتاریا بتوانێ پرۆسەی بەدەستهێنانی ئەم پێشمەرجانە وئەم دەستکەوتە ئابوریو سیاسیانە “لەسەرەوە” ئاسانو خێرا بکا. ئەنجامدانی ئەمکارەش خۆی پێویستی داکۆکیکردنی پەیگیرانە، لەدەستکەوتەکانی ڕاپەرێنی بەهمەن وفراوان کردنەوەیان دەخوازێ کەهیشتا لەنیوەی ڕیگادایە، ئەمەش بەمەبەستی فەراهەمکردنی هەلومەرجی بابەتی وخودی پێویست بۆ ڕاپەڕینێکی سەرکەوتوانەی تر کەدەبێ بەڕابەری پرۆلیتاریای شۆڕشگێڕ بەسەرکەوتن بگا. لەبەرئەوەی کە هەلومەرجی بابەتیو خودی پێویست بۆ ئەم ڕاپەڕینە سەرکەوتوانەیە(وەک ئەڵقەیەک لەخەباتی چینایەتی پرۆلیتاریا) ئامادە نەبووە، داکۆکی لەشۆڕش بەمانا گشتییەکەی سەرەوە، دەبێتە ڕێبازێکی تاکتیکی گشتی پڕۆلیتاریا، بەواتایەکیتر بەرنامەی پرۆلیتاریا لەشۆڕشی ئێستادا، پشت بەستوە بەشیکردنەوەیەکی دیاریکراوی هەلومەرجی دیاریکراوی دوای ڕاپەڕینی بەهمەن وئەو لیستە گشتیەیەش لەتاکتیکی کۆمۆنیستەکان لەم دەورەیەدا پێکەوە گرێدەداتەوە کەدیاریکراوە.
دووەم، شیکردنەوەی دیارکراوی سەرمایەداری ئێران وحەتمی بوونی هێرشی زەبروزەنگانەی بۆرژوازی وئیمپریالیزم بۆسەر شۆڕش وپرۆلیتاریا، بەشێوەی جیاجیاو بەڕابەری ڕەوتە جیاوازە سیاسیەکانی بۆرژوازی ئێران(چ لەحکومەتو چ لەئۆپۆزسیۆندا) وەیان تەنانەت هێزە بۆرژوا ئیمپریالیسیتیەکانیش بەگشتی، کەوتونەتە ڕوو. “بەرگری لەشۆڕش”، بەواتای ڕێکخستنی مقاوەمەتی جەماوەریە بەڕابەری پرۆلیتاریا لەبەرامبەر ئەم هێرشە حەتمیەدا، هەروەها بەمانای تایبەتی وشەکە ئەم مەسەلەیە دەخاتە دەستوری پرۆلیتاریاوەو دەیکاتە یەکێك لەڕوکنە بڕیاردەرەکانی ڕێبازە تاکتیکیەکەی. ئەمە ئەو خاڵەیە کەباسە سیاسیەکان، هەرلەهەمان ڕۆژی دوای ڕابەڕینی بەهمەندا، بەرامبەر بەڕژێمی جمهوری ئیسلامی، کەماویەکە هۆکاری سەرەکیە بۆ پەلاماردانی شۆڕش وهەروەها لەبەرانبەر کۆدەتای ئۆپۆزسیۆنی ئیمپریالیستی ودواتریش جەنگی ئێران وعێراق، پێکەوە گرێ ئەداتەوە.
وەسێهەمیش، تاکاتێک کەهەلومەرجی بابەتیو خودی پێویست بۆ ڕاپەرینێک بەڕابەری پرۆلیتاریا ودامەزراندنی دەوڵەتی شۆڕشگێڕ فەراهەم نەبووە، یانی تا کاتێک کەداکۆکی لەشۆڕش وپاراستن و فراوانکردنەوەی دەستکەوتەکانی شۆڕش بەپێویست لەخوارەوە، نەک لەسەرەوە وخوارەوە، شکڵی نەگرتووە، بەرگرتن لەجێگیربوونی حکومەتی دژە شۆڕشی ئێستای بۆرژوازی ویەکگرتوبوونی ڕیزەکانی بۆرژوازی، یەکێک لەڕوکنە دیاریکەرەکانی ڕێبازی تاکتیکی پرۆلیتاریایە. لەم ڕوەوە بەرگری لەشۆڕش ناتوانێ ونابێ هاوتابکرێ لەگەڵ بەرگریکردن لەحکومەت وەیا باڵێکی بۆرژوازیدا، چلە ڕوانگەی تێوەریەوە وچ لەکردەوەدا. لەبەر ئەوە داکۆکی لەشۆڕش، ئەو مانایەش لەخۆدەگرێ، کەپرۆلیتاریا لەبەرامبەر هەموو ئەو هەوڵانەدا کەبۆرژوازی لەشێوەی جیاجیادا و ڕۆژانە بەشێوەی زەبروزەنگ، بۆ جێگیرکردن وهەژمونی سەرمایەی ئینحساری لەڕیزەکانی بۆرژوازیدا دەستی بۆدەبات، بەرگری بکا وپەیگیرانە سەرکوتی بکات.

لێرەوەیە کەئێمە باوەڕمان وایە بەرگری لەشۆڕش و پاراستن ودێژەپێدانی، وەک ڕێبازێکی تاکتیکی پرۆلیتایا، لەدوای ڕاپەڕینی بەهمەن وتائیستا وتاکاتێکیش کەهێرش بۆ گرتنی دەسەلاتی سیاسی بەو هۆیەوە کەهەلومەرجی بابەتیو خودی بەدەست نەهاتوون، سەربەخۆ لەجەنگی ئیستا، وەیا هەر هێرشێکی بەکردەوەی تری بەرەی دژی شۆڕش، ئوسوڵی بونی خۆی بەسەلماندن گەیاندووە. تەنها یەک وردە بۆرژوازی گیرخواردوو لەووشەکاندا، وەیا کەسێک کەخۆی تائیستاش ڕژێمی جمهوری ئیسلامی و”شۆڕش”هاوتا دەگرێ، ئەتوانێ سیاسەتی”بەرگری لەشۆڕش، لەبەرامبەر جەنگی سەرمایەداراندا” بەبەرگریخوازی لەبەرامبەر عێراقدا بزانێ. ڕەخنەگرانی سیاسەتی بەرگری لەشۆڕش لەبەرامبەر جەنگدا، دەبێ بەدیاریکراوی ئەوە نیشان بدەن کەئایا لەئێستا ئەو هەلومەرجە بابەتیو خودیە فەراهەمە تاسیاسەتی پرۆلیتاریا بگۆڕدرێ بۆ سیاسەتی پەلاماردان بۆگرتنی دەسەڵاتی سیاسی. بەجیالەمە دروشمی گۆڕینی جەنگ بەجەنگی ناوخۆیی و ڕاپەڕین و.. جگەلە هاوارێکی ئانارشیستانە شتێکی زیاتر نییە. ئەرکێک کەئەم جەنگە دیاریکراوە خستویەتیە بەرامبەر پرۆلیتاریاوە، دیاریکردنی ئەو تاکتیکە دیاریکراوەیە کەڕێبازی تاکتیکی پرۆلیتاریا لەم هەلومەرجە تازەدا، بەباشترین شێوە پەیگیری بکات. خاڵی گرنگ لەم نێوەدا دیاریکردنی ئەو شێوە دیاریکراوەیە کە چۆن شۆڕش لەڕێگای جەنگەوە بەگشتی وکارکردەکانی هەردوو ڕژێمی ئێرانو عێراق بەتایبەتی کەوتۆتەبەر هێرشەوە. شێوازێک کە لەبەرامبەریدا ڕووبەڕووبونەوەی پرۆلیتاریای پێویست کردووە، نەتەنها هێرشەکانی بۆرژوازی پاشەکشە پێدەکات، بەڵکو مەسەلەی ڕیکخستن وپەرەدان بەهوشیاری خۆشی، کەمەرجی پێویستە بۆ نزیک بوونەوە لەدەسەڵاتی سیاسی، بەرەو پێشەوە دەبات. سەرەگێژەی تاکتیکی ئەمڕۆی بزوتنەوەی کۆمۆنیستی هەرچی زیاتر لەنەبوونی ڕێبازێکی تاکتیکی پرۆلیتاریاوە سەری هەڵداوە، ئەمەش بەنۆرەی خۆی لەنەبوونی بەرنامەیەکی ڕۆشنی کۆمۆنیستی بۆشۆڕشی ئێستاو لەشیکردنەوەی دیاریکراو بۆ دۆخی دوای ڕاپەرین، سەرچاوەیگرتوە. جەنگ ئەو خاسیەتەی هەیە کەئەم بۆشاییەی بەشێوەیەکی باش وبینراو پێکهێناوە. ئەنجامە عەمەلیەکانی تاکتیکە ئینحرافیەکان، یانی بەهێزکردنی ڕژێمی جمهوری ئیسلامی لەلایەن سۆسیال شۆڤێنیستەکانەوە وئاوکردن بەئاشی ئۆپۆزسیۆنی ئیمپریالیستیدا، لەلایەن ئانارکۆ- پاسفیستەکانەوە، بەپێویست، پرۆلیتاریان لەهەردوو سەرەوە، سپاردوە بەپاشکۆی بۆرژوازی، ئەمەش ئەوەندە ئەسەفبارە کەبزوتنەوەی کۆمۆنیستی بەڕەخنەی بابەتیانە لەو فەرامۆشکاریە تێوەریەی کەهەیەتی وبەو بێدەربەستیەی کەبۆ بنەما بەرنامەییو تاکتیکە پرۆلیتریەکان دەرگیریەتی ڕادەکێشێ. خاڵی پۆزەتیڤ ئەوەیە کەبەرژەوەندی ئەم رەخنەیە هەرئێستا لە هەڵوێستگیریەکان ولەباسە دەرونیەکانی بزوتنەوەی کۆمۆنیستیدا لەسەر مەسەلەی جەنگ فەراهەم بووە.

وەرگێڕانی خەسرەو سایە:

یەکەمجار لەبڵاوکراوەی بەرەو سوسیالیزم، ئۆرگانی تێوەری/سیاسی یەکیەتی خەباتی کۆمۆنیستەکان، دەورەی یەکەم، ژمارە٣، لە٢٥/١٠/١٩٨٠ دا، بڵاوکراوەتەوە.

*/ ڕاهی کارگەر، ڕەزمندەگان، پەیکار.. ناوی سێ ڕێکخراوی چەپە کەلەشۆڕشی ئیراندا چالاکبوون. */ ئەکسەریەت و ئەقەلەیت، کورتکراوەی هەردووباڵی زۆرینەو کەمینەی ڕیکخراوی چریکە فیداییەکانی خەڵکی ئێرانە، دوای ئینشقاقێک کەلەم ڕیکخراوەیەدا ڕوویدا.