سەید برایمی عەلی زادە، مێژووی چەپ و کۆمۆنیزم، لینگەوقوچ دەکاتەوە!!

عەبدوڵا مەحمود
abdulla.mahmud@gmail.com            

ئیبراهیمی عەلی زادە، سکرتێری کۆمەڵەی زەحمەتکێشانی ئێران، لەم چەند رۆژەی دوایدا کۆرێکی سیاسی بۆ بەشێک لە خوێندکارانی بەشی زانستە سیاسیەکانی زانکۆی سلێمانی، لە ژێر ناوی مێژووی چەپ و حزبی کۆمۆنیستی ئیراندا، سازدا. لەم کۆرەدا سەید برایم زۆر باس و پرسی وروژاند، کە هەریەکەیان جێگای هەڵوێستە لەسەرکردن و تێرامانن، چونکە گێرانەوەکانی شێواندنێکی هوشیارانەیە بۆ سازاندنی لەگەڵ دۆخی تازەی کۆمەڵەو ئەو وەرچەرخانەی کۆمەڵە گرتوویەتە بەر. دیارە ئێمە وەکو چەپ و کۆمۆنیستەکانی عێراق و کوردستان کەم تا زۆرێک ئاشناین بەو مێژووە، بەڵام بەو هۆیەوە کە کەسانێکی تر گەواهی دەری زیندون و هاوکات خۆیان دەرگیر بوون لەو مێژووەدا و وەڵامیان داوەتەوە، یان ئەرکیانە وەڵام بدەنەوە، من تەنها دەمەوێ لێرەدا فۆکوس بکەمە سەر بەشێک لە قسەکانی لە پەیوەند بەچەپ و کۆمۆنیزمی کرێکاریی لە کوردستاندا، کە هەوڵیداوە بە شێوەیەکی ناواقعی و نا مونصیفانە باسی بکات …

سەید برایم لە پەیوەند بە ڕووداوی ئاوارەیی خەڵکی کوردستانەوە، ئاماژە بۆ رۆڵی چەپ دەکات، کە نەیانتوانیوە لە کاتی ئاوارەیی خەڵکی کوردستاندا فرسەتەکە بقۆزنەوە و لەجێگایدا بوونە پەنابەر و پاشانیش کەنار کەوتوون…

سەرەتا پێویست دەکات، ڕاستییەکی تاڵ بەبیربهێنینەوە. ئەویش ئەوەیە کە ئاوارەیی خەڵکی کوردستان، ئاکامێکێ چاوەڕوانکراوی ئەو دۆخە دواکەوتوانەو کۆنەپەرستانەیە بوو، کەجەنگی کەنداو بەدوایدا خۆیدا هێنا. ئەو دۆخەی کە خودی سەید برایم و کۆمەڵە بە شۆرش و دەسکەوت و پێشرەوی لەقەڵەمیاندا. خودی ئەو روانینەش یەکێک لە جیاوازی و ناکۆکیەکانی نێوان رەوتی کۆمۆنیزمی کرێکاریی و ناسیونالیزمی چەپ بوو. کە لەو بارەیەوە زۆریك نووسراو لەبەردەستدان. راستی ئەوەیە کە خرۆشانی خەڵکی کوردستان، بەرهەمی خەباتی لەپێشتری خەڵک و، بەرهەمی پێشرەوی سەنگەر بەسەنگەری خەڵکی کوردستان، بەرهەمی گۆرانی هاوسەنگی هێز لە نیوان ململانی بزوتنەوەی شۆرشگێرانەی خەڵکی کوردستان و بەعسدا نەبوو، بەڵکە راستەوخۆ ئاکامی جەنگی کۆنەپەرستانەی کەنداو و خۆبەستنەوەی ناسیونالیزمی کورد بوو، بە سیاسەتی جەنگخوازانەی ئەمریکاو و نەزمی نوێ وە. هەر ئەمەش بوو وای کرد، کە خەڵکی کوردستان بە هەواڵی هاتنەوەی بەعس، وە لەبەرامبەر بەگەڕانەوەی هێزی شکستخواردو قەسابی کراوی جەنگەوە، نەک نەیتوانی ئیرادەیەک نیشان بدات و رووبەروی هێزەکانی بەعس بێتەوە، بەڵکو بە ناچار ئاوارەیی هەڵبژارد. حزبەکانی ناسیونالیزمی کورد، لەپێش خەڵکیدا رایان کرد و سەرانیان دەستەو دامێنی پاسدارانی سنور بوون بۆ پەرینەوەیان بۆ ئێران. لەناو ئەوهەلومەرج و ژینگە دواکەوتوانەیەدا، ئەوەی کە بریاری بەرگریدا، وە ئەو هێزەی زیاد لەتوانای خۆی بەرگری کرد، چ لە سلێمانی و چ لە هەولێر هێزی چەکدار و هەڵسوراوانی بزوتنەوەی شورایی بوون. خۆ لادان لەم حەقیقەتە و پەردەپۆشکردنی جێگای هەڵوێستەیە و پاساو هەڵناگرێت. دەبێ بپرسین خێرە باسی خۆبەستنەوەی حزبە ناسیونالیستە کوردەکان” پارتی و یەکێتی” بە سیاسەتی ئەمریکاو بۆشی باوک، راکردنیان و تەسلیمکردنی خەڵکی کوردستان بەدەست هێزی بریندارو کەڵپەبەخوێنی بەعسەوە، لە گێرانەوەی سەید برایمدا جێگای خۆی دەدات بە تانە دان لەچەپ؟ خۆراگری هێزی چەکداری شوراکان و قوربانیانی ئەم روبەرووبونەوەیە، لە گێرانەوەی ئەو مێژوودا، لای سەید برایم جێگای باس نییە، ئەوەی ئەو بە پێویستی دەزانێت، ئاماژەدانە بە بێدەربەستی چەپ و پاشان کەنار کەوتنیان.

وە بەپێچەوانەی وتەکانی سەید برایمەوە کە دەڵێ دوای ئاوارەی چەپ نەخش ڕۆڵێکی نەمایەوە. لە راستیدا لە یەک دوو ساڵی دوای ئاوارەیی خەڵکی کوردستاندا، چەپ و بە دیاریکراوی کۆمۆنیزمی کریکاری بوو بە هێزێکی سیاسی خاوەن قورسایی و یاریزانێکی گرنگ لە مەیدانی سیاسی کوردستاندا. وە توانی حزبی سیاسی و چەندین ڕێکخراوی جەماوەری و کانونی جۆراوجۆر پێکبهێنێت و بچێتە رووبەروبوونەوەی سیاسی و کۆمەڵایەتی گەورە لەگەڵ هێزە ناسیۆنالیستی و ئیسلامیەکانەوە. بەلام سید برایم هەروەکو چۆن میژوی حزبی کۆمۆنیستی ئیران ئاوەژوو نیشاندەدات، بەهەمان شێوەش مێژوی چەپی عیراق لینگەوقوچ دەکاتەوە. هۆکاری ئەمەش ئەوەیە کە سەید برایم و رێکخراوەکەی لە نێوان کۆمۆنیزم و ناسیۆنالیزمی کوردستانی عیراقدا، نزیکایەتی و دۆستایەتی ناسیۆنالیزم و ئەحزابی کوردی تازە بەدەسەڵات گەیشتویان هەڵبژارد. بۆیە دەبێ میژوەکە وا بگێڕێتەوە کە لەو کاتەدا چەپ و کۆمۆنیزمێکی ئەوتۆ لە مەیدانەکەدا نەبوو کە ئەوان لە جیاتی دۆستایەتی ناسیۆنالیزمی دەسەلاتداری کوردی، دۆستایەتی و نزیکایەتی لەگەڵ بکەن. ئەوە لە کاتێکدایە کە حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی ببوو بە دیاردەیەکی خۆشناوی کۆمەڵگە و توانی سەنگەرێکی سازشهەڵنەگر لێبدات لە دژی ناسیونالیزمی کوردو دەسەڵاتەکەی. چووە جەنگی وەستانەوە بەرووی کۆنەپەرستی دینی و رەوتگەلە رێکخراوەیی و سیاسیەکانی. ململانێ و بەربەرکێی کۆمەڵایەتی حزب لە گەڵ ناسیونالیزمی کورد و دەسەڵاتەکەی، لەگەڵ ئیسلامیەکان…تاد، بە هیچ پاساوێک قابیلی چاوپۆشین نییە. بەرژەوەندیەکانی تازەی کۆمەڵە و سەید برایمیش هەرچەندە بخوازن راستیەکانی ئەو مێژوە ئاوەژوو نیشان بدەن، ناتوانن واقعیەتەکانی ئەوکاتە لە چاوی کۆمەڵگای کوردستاندا، کەم رەنگ بکەنەوەو نادیدە بگرن. نەخش و دەورەی حزب و رێکخراوە جەماوەریییە کرێکاری و رادیکاڵەکانی نزیک لە حزب، بە رادەیەک لە کۆمەڵگای کوردستاندا مەترەح ببوو، کە باسی ئازادی و بەرابەری و مافی کرێکارو یەکسانی ژن و پیاو، تادەگات بە رێگا چارەی حزب بۆ ئایندەی سیاسی کوردستان و باسی ریفرانۆم و سەربەخۆیی … لە کۆمەڵگای کوردستاندا بەحزبی کۆمۆنیستی کرێکاری عێراق دەناسرایەوە. حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی لەلایەن دەسەڵاتەوە لەسەر چەندین کەیسی حەقخوازانە، لەوانە جیابوونەوەی کوردستان و ریفراندۆم، یەکسانی ژن و پیاو، بەرگری لە ئاوارەکان …تاد، درا بەدادگا. لەم رووبەروبەروبوونەوەیەشدا، حزب سەرکەوتوانە هاتە دەرەوەو یەکێتی نیشتمانی ناچار بە دەستهەڵگرتن لە شکایەتەکانی کرا. بەدوای ئەوەشدا گەشەو پێشرەوی حزب بووە مایەی هەراسی جدی بۆ دەسەلاتی ناسیونالیزمی کورد، بووە شێتگیری ئیسلامیە کۆنەپەرستەکان، بووە هۆکاری نیگەرانی وڵاتانی ناوچەکە بە تایبەتیش ئێران… هەر ئەو هۆکارەش بوو، بوو بە مایەی ئەوەی دەسەڵاتی سیاسی و بە تایبەتی یەکێتی نیشتمانی کوردستان، لە بەرامبەر بە پێگە و پێشرەوی حزبدا، بە نەخشەیەکی لە پێشدا دارێژراو بە هاوکاری و داوای ئێران و تەنانەت بەعسدا، هێرشی چەکداری بکەنە سەر حزب و رادیۆ وبنکەو بارەگاکانی و رێکخراوە جەماوەرییەکانی نزیک حزب و گرتن و راوەدونانی کادر و ئەندام و لایەنگر و هەڵسوراوانی کۆمۆنیستی. وە بە یاساغ راگەیاندنی هەڵسورانی حزب. بۆیە ئەوەی کە پاشەکشەی بە چەپ کرد، ئاوارەیی نەبوو، هیرش و پەلاماری چەکدارانە و ملهوارنەی دەسەڵاتی سیاسی لە کوردستان بوو، کە بە رۆژی روناک و بەرچاوی کۆمەڵەو سەید برایمەوە، ئەنجامدراو کۆمەڵەو سەید برایمیش، چۆن لەبەرامبەر بیمافی کرێکاران و تیرۆری سیاسی و کوشتاری ژنان، فتواو زۆروێژی و رەفتارە دژە ئینسانیەکانی ئیسلامیەکان و دەیان دۆسیەی گەرمی کۆمەڵگای کوردستاندا، بێدەنگەیان هەڵبژارد. ئاواش لەبەرامبەر بەو روداوەدا کە ژمارەیەک هاوڕیی کۆمۆنیست تیایدا گیانیان بەخت کرد، بیدەنگەیان هەڵبژارد و بەو کارەشیان نیشانیاندا لەکام بەرەدا وەستاون.

خاڵێکی تر کە سەید برایم ئاماژەی پێدەکات، ئەو جیابوونەوانەیە کە لە حزبی کۆمۆنیست و رەوتی کۆمۆنیزمی کرێکارییدا، رویانداوە. سەید برایم هۆکاری ئەم جیابوونەوانە بە ئایدۆلۆژی گەری و مامەڵەی میکرۆسکۆبی و رووداوی بێ پەیوەند بە کۆمەڵگاو بزوتنەوە کۆمەڵایەتیەکان، دەزانێت… چ دنیایەکی سەیرە!!

ئەگەر بوونی بیروباوەر و بۆچونی جیاواز لە ناو حزبێکدا و لە چوارچێوەی یەک بزوتنەوەی کۆمەڵایەتی و چینایەتی دیاریکراودا، ئاساییەو نەبوونی مایەی پرسیارو سکت بوونی ئەم حزب و بزوتنەوەیەیە. ئەوا بوونی چەندین مەیلی ئاشکرای بزوتنەوەی چینایەتی و کۆمەڵایەتی جیاواز، لەناو یەک تەلاری رێکخراوەیی و حزبیدا، نائاساییەو تەنها دەتوانێ بەلێکترازان و ئینشعاب کۆتایی بێت و سەرئەنجام حزبی تایبەت بەخۆیان پێک بهێنن.

لەناو تەلاری رێکخراوەیی حزبی کۆمۆنیستی ئێراندا هیچ لەوە رۆشنتر نەبوو، کە چەندین هێڵی سیاسی و فکری، کە بەرهەمی بزوتنەوەی کۆمەڵایەتی و چینایەتی جیاوازی ناو کۆمەڵگا بوون. ئیلهامیان لە دنیای دەرەوەی چوارچێوەی حزبی و بزوتنەوە کۆمەڵایەتیە دەرگیرەکانی ئەو کاتەدا وەردەگرت لەسەرەتایی پێکهاتنی ئەم حزبەوە، ئامادەییان هەبوو، کە نەدەکرا ئەمانە تا سەر لەیەک چوارچیوەی رێکخراوەییدا، بەیەکەوە هەڵ بکەن. رووداوە دنیا هەژێنەکانی ئەوکاتە، لەوانە شکستی بلۆکی شەرق و سۆسیالیزمی دەوڵەتی، جەنگی گەرمی کەنداو و جەنگی نەزمی نوێی دنیا، بەدەسەڵات گەیشتنی ناسیونالیزمی کورد لەرێگای خۆبەستنەوە بە سیاسەتی ئەمریکاوە، بەشێک لەو روداوە گەورە و سیاسی و کۆمەڵایەتیانە بوون لە ئاستی جیهان و ناوچەکەدا، کە زەمینەکانی جیابوونەوەی مەیلەکانی ناو ئەو حزبەیان بەوپەری خۆی گەیاند. سەید برایم ئەمانە نادیدە دەگرێت یان خۆی لەراستی لادەدات و مەیل بەندی و جیابونەوەکە بە ئایدۆلۆژیگەری لە قەڵەم دەدات. ئینکاری کردن لەم راستیانە، لە بیرچونەوەو بیدیقەتی نییە، بەڵکو ئاوەژوکردنەوەو شێواندنی بە ئەنقەستی مێژووە. ئەو رۆژگارە فاکتی واقعی و کاریگەری رووداو و ئاڵوگۆرە جیهان داگرەکان، بوونی ناوچەکە بە جغرافیای یەکلاکردنەوەی ململانێ و بلوكبەندییە جیهانی و ناوچەیەکان… بوونە هۆکارێک بۆ خێراترکردنی رەوتی لێکترازانی هێڵە سیاسی و فکری و نەریتە جیاوازو دژ بەیەکەکانی ناو حزب، و تەنانەت ناچارکردنی راگەیاندنی خاوەنداری بۆ نەریتی بزوتنەوەی کۆمەڵایەتی و چینایەتی ناتەبا و دژ بە هێڵی کۆمۆنیزمی کرێکاریی. دیارە زۆر پێشتر رەوتی کۆمۆنیزمی کریكاریی دنیابینی و تەنانەت پراکتیکی رەوتی ناسیونالیزمی کورد و دنیابینی ریفۆمیستانەی سۆسیال دیموکراسی، لە دەیان نوسراوەی زیندوی لەبەردەستا، نیشانی دابوو. رەوتی کۆمۆنیزمی کرێکاری ناو حزب لەهەموو زەمینەو مەیدانەکانی خەباتی چینایەتی و کۆمۆنیستیدا، لە مەسەلەی رابەری کۆمۆنیستیەوە، بۆ ئەندامەتی کرێکاریی. لەسیاسەتی رێکخستن لەنێوکرێکاراندا، تا باسی شوراو سەندیکا. لەباسی شکستی شۆرشی ئۆکتۆبەرەوە بۆ دورنمای هەڵسورانی حزب لە کوردستان. لە باسی ئاژیتاسیۆنەوە تا سونەت و نەریتی کۆمۆنیستی لە خەباتی چەکداریدا… تا دەگاتە بەرخورد بە مەسەلەی جەنگ و خەباتی فکری و تیۆری…تاد خستبووە روو، کە هەموو ئەمانە پاکێجێکی هەمەلایەنەی بەیەکەوە گرێدراو بوون، بۆ خۆجیاکردنەوە لە هێڵ و رەوتەکانی تر ناو حزب. وە مەنسوری حکمەت بەئاشکرا ناوی ئەو رەوتانەی بردو راگەیاند کە لەناو تەلاری رێکخراوەیی حزبدا، ئامادەییان هەبوو. سەید برایم بە درێژایی ئەم پرۆسەیە بۆ یەکجاریش حاشای لەوانە نەکردووەو رای نەگەیاندووە کە ئەمانە بوونیان نییە، یان ئاماژەی بە ئایدۆلۆژی بوون دیدی مایکۆسۆفتی ئەم رەخنانە، نەکردووە. ئەوەی کە دوای ئەم مێژووە و دوای زیاتر لە ١٠ ساڵ پاش مەرگی منصور حکمت سەید برایم جەسارەت دەکات بەو باسانەی کە کاتی خۆی وشەیەکی لە ئاستیاندا نەبووە، بڵێ ئایدۆلۆژیگەری و زۆر تازە و هاوکات چاوەروان کراوە. دیارە هێشتا کاتێکی زۆر بەسەر ئەو میژوەدا تینەپەریووە، ئەو ناکۆکی و جیاوازیانەو خودی جیابونەوەکەش ئەوەندە سیاسی و کۆمەڵایەتی و واقعی بوو، کە نەک هەر بەشی هەرە زۆری رابەری و کادرو ریزەکانی حکا، کۆمۆنیزمی کرێکاریان هەڵبژارد، بەڵکو تەنانەت لە دەرەوەی کۆمەڵگای ئیرانیش، نزیک بە هەموو بزوتنەوەی کۆمۆنیستی عیراقیش، ئەو جیاوازی و جیابونەوەیەیان بۆ رۆشن بوو، هەر بەم پێیەش کۆمۆنیزمی کریکاریان هەڵبژارد. روداوەکانی ئەم ١٤ ساڵەی رابردوو سەدجار گەواهی لەسەر دروستی لێکدانەوەکانی منصور حکمت دەربارەی مەیلە کۆمەلایەتیە جیاوازەکانی ناو حکا دەدەن. جۆرەها رەوت لە ناسیۆنال فالانژەوە تا ناسیۆنال چەپ لە ناو حزبی کۆمۆنیستی ئێرانەوە، سەریان دەرهینا. بەڵام بەراستی راگەیاندنی ئەمانە و شێواندنی ئەم مێژووە خاوەن سەرچاوە واقعییە لەلایەن سەید برایمەوە… لە کاتێکدا کە ریزێکی بەرین لە کادرو هەڵسوراوی ناو ئەم مێژووە زیندوون و نەخشی بەرجەستەیان لە مێژووەدا بووە، سەرسام ئاوەرە. هەر ئەو هێڵ و دنیا بینییە جیاوازانەی ناو حزب، کە بەکردەوە بە پێکهێنانی حزبی خۆیان گەیشتن، بەرۆشنی نادروستی و شیواندنەکانی سەید برایم، دەخاتە روو.

لە کۆتایدا بێ جێگا نییە لەسەید برایم بپرسین… ئەگەر جیابوونەوەکانی ناو حزبی کۆمۆنیست و پاشان جیابوونەوە و لێکترازان لە ناو رەوتی کۆمۆنیزمی کرێکارییدا، هۆکارەکەی ئایدۆلۆژیگەری ومامەڵەی سێکتی و دنیابینی مایکرۆسکۆبی بووە، ئەی ئەو هەموو جیابونەوەیەی لە خودی کۆمەڵەدا پێکهاتووە، سەرچاوەکەیان چییە؟ وە چۆنە کۆمەڵە بۆتە منداڵدان و سەرچاوەی پێکهاتنی چەندین رەوتی راسترەوی قەومی و دواکەتوانە؟ وە بۆچی رەوتێکی مارکسیستی و چەپ، لە کۆمەڵەوە خۆی دەرناخات و حزبی خۆی راناگەیەنێ. مەگەر زنجیرە جیابوونەوەکانی ناو کۆمەڵە بەس نییە بۆ سەلماندنی راستی بؤچونەکانی کۆمۆنیزمی کرێکاریی؟

سەرەتایی ئایاری ٢٠١٥