hkkurdistan
عوسمانی حاجی مارف
یەکێک لە نیگەرانیەکانی خەڵکی هەرێمی کوردستانی عێراق، پەرەسەندنی گرژیەکانی ئێستای تورکیا و هەڕەشەی ئۆپەراسیۆنە سەربازیە نوێیەکانیەتی لەدژی چەکدارانی پەکەکە، هەروەها ترسی دووبارەبونەوەی هێرشەکانی ئێرانە بۆ سەر ناوچەکە، کەلەم کەشوهەوا هەڵاوساوە و پشێوییەدا، مایەی مەترسیەکی جدیە لە سەر ژیانی ئەم خەڵکە، لەهەمان کاتدا هەر جموجۆڵێکی سەرکردەکانی هەولێر و سلێمانی بەبێ ئەولەویەت بۆ ئەم دۆسێیەیە، کە هاوتەریبە لەگەڵ ئامانجی سیاسی حزبەکانیان و پاشکۆ بونیانە لە جێبەجێکردنی سیاسەت و بەرژەوەندی ئەو ووڵاتانە، ناتوانن کەشوهەوایەکی بێ مەترسی نیشان بدەن، شتێکیان نیە ناوی پاراستنی دانیشتوان بێت، لەهەمانکاتدا ناتوانێ دۆخێکی ئارام بێت بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی هەرێم، بەتایبەتی هەڵبژاردنێک لەنێو گێژاوێکدا چەقی بەستوە.
دانیشتوانی هەرێم بەگشتی پێیانوایە دوو لایەنی سەرەکی، بارزانی و تاڵەبانی پێش ئەوەی هەر هەنگاوێک بنێن سەبارەت بە یەکلاییبونەوەی دۆخی ناوخۆی هەرێم، بەتایبەتی ئێستا لەپەیوەند بە هەڵبژاردن و پەیوەندی لەگەڵ بەغدا، تەنها پێگەو نفوزی سیاسی خۆیان لەهەر بوارێکدا بێت پێ گرنگترە لە ژیانی تەواوی دانیشتوان. بێمتمانەیی لە بەرامبەریاندا لەو ئاستەدایە، لەبری ئەوەی ئەو دوو لایەنە ئەگەری دووبارەبونەوەی هێرشی سەربازیی لابەرن، ئەوە چاوەڕوان دەکرێت هێرش بکرێتە سەر هەرێم و بەرژەوەندیەکانی خەڵکی کوردستان بۆ چەندەمین جارە بکەنەوە قوربانی بەرژەوەندیە حزبیەکانیان و ململانێی نێوان خۆیان و حکومەتی بەغدا.
بێتوانایی بارزانی و تاڵەبانی لە کۆنترۆڵکردنی سنوورەکان و نەتوانینیان لە دەستەبەرکردنی ئاسایش لە ناوچەکەدا، لەهەمانکاتدا کاریگەری ڕۆڵی ململانێی نێوان خۆیان لەسەر زیاتربونی ناسەقامگیری و نەبونی ئاسایش، بێدەسەڵاتیان لەبەرامبەر حکومەتی بەغداو دەرگا ئاواڵەکردن بۆ ئێران و تورکیا، وەها چاوەڕواندەکرێت لێیان کەخەریکن لەهەر مەیدان و کێشەیەکدا گرژیەکان توندترو نائەمنتر دەکەنەوە، بەمانایەکی ڕۆشن بارزانی و تالەبانی ڕۆڵی سەرەکی دەبینین، لە هەر کارەساتێک لە هەرێمدا ڕووبدات.
ئەم ڕۆژانە هەرێمی کوردستان زیاتر شاهیدی جموجۆڵە سیاسیە دەرەکیەکانی هەردوو بنەماڵەیە، بینیمان کە لەم دواییانەدا نێچیرڤان بارزانی، بە هەنگاوێکی جێی سەرنجەوە چووەتە ئێران و لەمیانەی گەشتە دوو ڕۆژەکەیدا بۆ پایتەختی ئێران لەگەڵ ژمارەیەک بەرپرس و کاربەدەستانی سیاسی و حکومی و فەرماندە دیارەکانی سوپای پاسداران دیدار و وتووێژی کردوە.لەلایەکی دیکەوە، بافڵ تاڵەبانی، بە گەشتێک گەیشتە واشنتۆن کە پێشوەختە ڕانەگەیەندرا بوو، زنجیرەیەک کۆبوونەوەی ئەنجامداوەو بەدەستی بەتاڵ گەڕایەوە.
جوڵەکانی ئێستای هەردولایان زیاتر پەیوەندی ڕاستەوخۆی بە قەیرانی سیاسی هەرێمەوە هەیە کە لەبەرامبەر ئاراستەی نەخشەو سیاسەتی ناوەندبونەوەی حکومەتی عێراق و بچوکردنەوەی حکومەتی هەرێم بەرەوڕوون، هەروەها کێشەکانی نێوان هەولێر و سلێمانی سەبارەت بە هەڵبژاردنی پەرلەمان، کە لەنێو قەیران و چارەنوسێکی نادیاری وەها دەرگیر بون، کە جێبەجێکردنی ئەم هەڵبژاردنە، یان جێبەجێ نەکردنی، لە هەڵوێستەیەکی خواروخیچدا ڕایوەستاندون، نازانن بە چ بارێکدا خۆیان ڕاست کەنەوە.
ئێستا بارزانی بڕیاری بایکۆتکردنی ئەم هەڵبژاردنانەی داوە، بەڵام تاڵەبانی پێداگری لەسەر ئەنجامدانی ئەو هەڵبژاردنانە دەکات، جوڵەکانیشیان پەنابردنە بۆ ئەوەی هەرلایەکیان هەل بقۆزنەوەو بۆ بەرزکردنەوەی هاوسەنگی هێزەکەیان لە بەرامبەر یەکتردا، ئەمەش درێژبونەوەی هەمان ئەو دۆخەیە کە سی و دوو ساڵە لە کوردستان پیادەی دەکەن، بەجۆرێک سورن لەسەر شێوازی نائسوڵی ئەو بەرامبەرکێیە، بۆ هەموو کەس و لایەنێک ڕۆشنە کە کۆتایی زۆنی زەردو سەوز، تەنها هێزی ناڕەزایەتی جەماوەری بۆ ڕاماڵین مسۆگەری دەکات.
گەندەڵی بەرفراوان و سیستماتیک و بێکۆتایی کە لە لوتکەی سەرکردایەتی هەردولایاندا جێگیر کراوە، لەهەمانکاتدا بۆتە سەرچاوەیەک لە ناکۆکیەکانی نێوانیان، چونکە ناتوانن ئەو تاڵانی و قۆرخکرنەی سەروەت و سامانی کوردستان بە یەکسانی لەنێوان خۆیاندا دابەش بکەن، کە سەرچاوەیەکی مەترسیدارە لە ململانێی نێوانیاندا، هەروەها کێشەیەکی گەورەیە لە ڕێکخستنی پەیوەندیەکانیان بە حکومەتی بەغداوە، کە هەردوو حکومەتی هەرێم و حکومەتی بەغدا، عێراق و کوردستانیان کردووە بە گەندەڵستان، وڵاتانی ناوچەکەش لەلایەک سود لەم بێدەسەڵاتی و ململانێیەی هەردوو بنەماڵە وەردەگرن، لەلایەکی تریشەوە لە گەڵ هەردولایاندا ڕێک دەکەون و ملکەچی بەرژەوەندیەکانی خۆیان دەکەن.
بەرپرسانی پارتی و یەکێتی لەمێژە بێزاری خۆیان دەربڕیوە لە بەرامبەر مامەڵەی بێباکی ئەمەریکا بەرامبەر بە بارودۆخە نالەبارەکانیان، نامەکانیان بێوەڵام ماونەتەوە، سەردانەکانیان بۆ ئەمریکا بایەخی جدی پێنادرێت، ئەمریکا هیچ ئاسۆیەک لە پاراستنی پێگەیان لە ناوچەکەدا نیشان نادات.
ئەم بێباکیەش مێژوویەکی هەیە، هەر لەکاتی هێرشی داعشدا، ئەمریکا بێباک بووە بەرامبەریان، ئەگەر دەخالەتی ئێران نەبوایە حکومەتی هەولێر دەکەوت. لەڕاستیدا ئێستا قووڵایی گەندەڵیان و فشارەکانی دەسەڵاتی بەغدا، لەلایەکی ترەوە سەرقاڵبونی ئەمریکا لە ناوچەکانی دیکەی جیهان وایکردووە هەولێر زیاتر گۆشەگیر بێت، ئەمریکا چیتر گرەنتی کەشوهەوای پاراستنی ئابوری و دارایی و سەربازی هەرێم نیەو کارێکی پێیان نەماوە.
هۆکارێک کە وەک دوو حزب دەیان هێڵێتەوە، پێویستیەکانی بەغدایە بە بارزانی و تاڵەبەنی کە ئیدارەی هەرێمی بۆ بکەن، بە باڵادەستی و بەرنامەی حکومەتی عێراق دەبێ ئەوکارە ئەنجام بدەن.
له‌ساڵی ٢٠٠٦ەوە ئه‌مه‌ریكا به‌رپرسانی باڵای یه‌كێتی‌‌و پارتیان له‌پێویستی بونی هێزێكی به‌رگری نیشتمانی بۆ هه‌رێمی كوردستان ئاگاداركردۆ‌ته‌وه، هاوكات هانی هه‌ردو حزبه‌كەی داوە، هێزه‌كانی پێشمه‌رگه یه‌كبخه‌نه‌وه‌و له‌ژێر یه‌ك فه‌رمانده‌یدا هه‌ڵسوكه‌وت بكه‌ن. له‌زنجیره‌یه‌ك كۆبونه‌وه‌ی لاوه‌كیدا له‌مه‌راسیمی (٦٠)ه‌مین ساڵیادی دامه‌زراندنی پارتی دیموكراتی كوردستاندا له‌هه‌ولێر، له‌ڕۆژی ١٦ی ئابی ٢٠٠٦، باڵیۆزی ئه‌مه‌ریكا باسی پلانی یه‌كخستنه‌وه‌ی هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌ی یه‌كێتی‌‌و پارتی كردوە.
تاڵه‌بانی‌‌و بارزانی ڕه‌زامه‌ندبوون و باسیان له‌وه كرد كه له‌كۆتایی مانگی ئابی ئه‌و ساڵه‌دا به‌نیازن پلانێك پێشكه‌ش بكه‌ن بۆ یه‌كخستنه‌وه‌ی هێزی پێشمه‌رگه له‌ژێر یه‌ك فه‌رمانده‌یدا، هه‌روه‌ها وا له‌و هێزه یه‌كگرتوه بكه‌ن سه‌ربه‌خۆبێت له‌ده‌سه‌ڵاتی هه‌ردوو حزب. هه‌ردوو لایەن، داوای یارمه‌تیان له‌باڵیۆزی ئەمریکا كردوە بۆ جێبه‌جێكردنی ئه‌و پلانه، له‌ڕێگه‌ی ڕاهێنانی هێزه یه‌كخراوه‌كه‌وه كه ده‌بێته “هێزێكی پاسه‌وانی نیشتمانی”.
ئەمەش ئەو خەون و ئەفسانەیە بوو کە ئاستی قوڵی گەندەڵی و تاڵانی و قۆرخکردنی سەروەت و سامانی کوردستان و بەکارهێنانی هێزە میلیشیاکانیان لەو پێناوەدا، بە هیچ جۆرێک بواری نەهێشتەوە بەڵێنەکەیان بۆ ئەمریکا جێبەجێ بکەن. دوو هێزی میلیشیا لە دوو زۆندا تەنها بەرژەوەندی و گەندەڵیەکانی دوو بنەماڵە دەپارێزن.
ئەوە گەورەترین هەڵەیە کە لە بیرکردنەوەی ئەو کەس و لایەنانەی چاوەڕوانن لەو دوو هێزە میلیشیایە، “هێزی پاسەوانی نیشتمان”ی دروست کەن.!
ئێستاش لەپەیوەند بە بڕیاردان بۆ هەڵبژاردن و دانوسان و گفتوگۆ لە گەڵ حکومەتی عێراق و هێزە سیاسیەکانی عێراق، بە چاوەڕوانیان لە ئەمریکا و ووڵاتانی ناوچەکە، دوای سی ودوساڵ لە پۆزلێدانی دەسەڵات، لەبەردەم سەرگەردانی و گێژاوێکدا سەرەتاتکێ دەکەن، ڕۆژانە ئارەقی ڕیسوایی و شەرمەزای دەسڕن، نازانن چۆن لە قەیرانی ئەم هەڵبژاردنە بێنەدەرەوە.
