هێرش بە درۆن و موشەک

عوسمانی حاجی مارف

سوپای پاسدارانی ئێران بە بەئامانجگرتنی شوێنی نیشتەجێبوونی بازرگان و ملیاردلێر پێشرەو دزەیی، کە لە بنەماڵەی بارزانیەوە نزیک بوو، نیشانیدا کە توانای لێدانی موشەکی بەشێوەیەکی وردو دەقیق هەیە. سوپای پاسداران بەرپرسیارێتی ئەم هێرشەی لە ئەستۆ گرت کە بەرەبەیانی ڕۆژی ١٥/١/٢٠٢٤، شوێنەکانی شاری هەولێری کردە ئامانج، بانگەشەی ئەوەیان کرد کە “بارەگایەکی سیخوڕی” ئیسرائیلی کردۆتە ئامانج لە کوردستانی عێراق!

وردی و دیقەتی پێدانی ئامانجەکان وەک پەیامێک کاردەکات کە سوپای پاسدارانی ئێران نەک تەنها دەتوانێت بینا مەدەنیەکان بکاتە ئامانج، بەڵکو دەتوانێت هێرش بکاتە سەر دامەزراوە سەربازیەکانی نزیک فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی هەولێر، کە چەند میلێک لە بنکەیەکی سەرەکی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بە سەرۆکایەتی ئەمریکاوە دوورە.

ئەم هێرشەی پاسداران خزمەت بە ئامانجە ناوخۆییەکانی دۆخی ئێران دەکات، بە تایبەت لە ژێرڕۆشنایی و وەڵام بەهێرشەکانی ئەم دواییەی ئیسرائیل لە سووریا.

لە بەیاننامەیەکدا کە میدیا فەرمیەکانی ئێران بڵاویکردۆتەوە، سوپای پاسداران ڕایگەیاندووە، هێرشەکە “ناوەندێکی ستراتیژی ئیسرائیل”ی لە عێراق کردووەتە ئامانج.

هەڵبژاردنی شوێن و سیستەمی موشەکی “خەیبەرشێکان” ئاماژەیە بۆئەوەی ئێران دەیەوێت توانای گەیشتن بە شوێنە جیاوازەکانی ئیسرائیل کە هاوسێی سوریایە بۆ جیهان ئاشکرا بکات.

بەڵام ئەمەریکا هێرشەکانی ئێرانی بە مووشەکی بالیستیک لە نزیک شاری هەولێر لە باکووری عێراق ئیدانە کرد و بە “کۆمەڵێک لێدانی بێبایەخ و بێباکانە و نادروست” وەسف کرد، ڕایانگەیاند کە هیچ دامەزراوەیەکی ئەمریکی نەکراوەتە ئامانج، هەروەها هیچ زیانێکی گیانی ئەمریکی نەبووە، ئاماژەیان بەوەشکرد، ئەمریکا پشتگیری لە سەروەری و سەربەخۆیی و یەکپارچەیی خاکی عێراق دەکات و هێزەکانیشی لە عێراق ناکشێنێتەوە.

هەڵبەتە ئەم هێرشانە پێویستە لە ئێستادا لەچوارچێوەی شەڕی ئیسرائیل بۆ سەر غەززە و کاردانەوەکانی لەسەر ئاسایشی ناوچەکە و مامەڵە لەگەڵ ڕووداوەکاندا ئاماژەی پێبکرێت، بەتایبەتی ئیسرائیل زۆر لە هەوڵی ئەوەدایە پانتایی ئەم شەڕە فروانکاتەوە، تا لەرێگەی بەرپاکردنی جەنگێکی فراوانەوە خۆی لەو بنبەست و قەیرانەی لەم شەرەدا دەرگیری بووە، رزگاربکات.

ئەم هێرشە مووشەکیانە لەکاتێکدایە کە ئەگەری ترسی پەرەسەندنی ململانێکان هەیە، کە لە سەرەتای دەستپێکردنی بۆردمان و هێرشی زەمینی ئیسرائیل بۆسەر خەڵکی غەزە پێشبینیکراوە، لەژێر ڕۆشنایی هاتنەناوەوەی هاوپەیمانەکانی ئێران لە لوبنان، سوریا، عێراق و یەمەن کە بەشێوازی جۆراوجۆر چوونەتە ناو ململانێکانەوە، ئەتوانین بڵێن ئەم هێرشە موشەکیانە ئاستێکی دیاریکراوە لە چۆنیەتی هەوڵدان بۆ فراوانبونەوەی ئەم شەڕەی ئیسرائیل بەدژی دانیشتوانی غەززە، کە بەردەوامیدانە بە شەڕەکە، فەرامۆشکردنی وەڵام بە کێشەی فەلەستین لەلایەن ئیسرائیلەوە کاریگەری لەسەر بێئومێدی و نالەباری دۆخەکە داناوە، لەلایەکی تریشەوە فەزایەکی پڕمەترسی و سامناک و نالەبارو دڵەڕاوکێی لەسەر ئاسایش و ناحەسانەوەی تەواوی دانیشتوانی ناوچەکە داناوە، وێنای ئەگەری خولقاندنی جەنگێکی گەورە بە خەڵکی نیشان ئەدات.

ئەوەی جێگای پرسیارە، ئاکامی ئەنجامدانی ئەم هێرشە موشەکیانە لە هەموو ئەو لایەنانەی بەجۆرێک پەیوەستن بەململانێی ئەم شەڕەوە، لەکاتێکدا فەزایەکی مەترسیدار لە بونی درۆن و هێرشی موشەکی خولقاندوە، ئایا ئەگەری ئەوە هەیە ببێتە بەریەکەوتنی ڕاستەوخۆی شەڕێکی گەورەو فراوان لە ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەراستدا؟.

هەرچەندە واشنتۆن دەستبەرداری ئامانج و بەرژەوەندیە ستراتیژیەکانی خۆی لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بە گشتی و لە عێراق بەتایبەتی نابێت، بەڵام واشنتۆن چەندینجار ڕایگەیاندبوو کە هەوڵ نادات بازنەی ململانێی دەرەوەی سنوورەکانی ئیسرائیل تێپەرێنێت، بەتایبەت بۆ هەوڵدان لە پاراستنی گەڕانەوەی ئارامی و ئاسایش بۆ سەرمایەگوزاری و دەستەبەرکردنی سەقامگیری لەم ناوچە گرنگەی جیهاندا، لەدوای ئەم جۆرە هێرشانەی ئێران و هێزە میلیشیاکان، ئەمریکا دەستبەرداری دابینکردنی ئەو پرۆسەی ئارامبونەوەیە نابێت، لە هەمانکاتدا ڕۆژئاواو ووڵاتانی تری زلهێزی دنیا لایەنگری فراوانبون و گەورەکردنەوەی ئەم شەڕە نین، هەروەها لایەنگرو پشتیوانن لە ئارامبونەوەی دۆخی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست.

ئیسرائیل هەوڵدەدات ئێران بۆ ناو ڕوبەڕوبونەوەکە ڕابکێشێت و مەودای شەڕەکە فراوانتر کات، بە چڕکردنەوەی ئۆپەراسیۆنەکانی تیرۆرکردن دژی بەرپرسە باڵاکانی لە ناوچەکەدا، بەڵام ئێران لەگەڵ گەورەبونەوەی ئەم شەڕە نیەو تاران ملکەچی ئەو کارە ئیستفزازیانەی ئیسرائیل نابێت، ئاستی پەرچەکردارەکانی ئێران لە هێرشی موشەکی و درۆن تێناپەڕێت، هەرچەندە کاربەدەستانی ئێران بۆ خۆیان چەندینجار جەختیان لەوە کردووەتەوە کە بە دوای فراوانکردنی شەڕکەوە نین، بەڵام شەپۆلی تیرۆرەکانیان بەردەوامە، لە هەر حالەتێکدا رودانی فروانبونەوەی ئەم شەرە بەدور دەزانرێت، بەلام پێویستە لە ئاگاهی ئەوەدابین کە ئاڵۆزی و توندپێچی دۆخە ئەگەری ئەوەمان دەخاتە بەردەم، کە لە شوێنکدا پەتی کۆنترۆل لەدەست دەربچێت، بۆیە پێویستە هەوڵبدرێت بەرەی دژی شەر فراوانتر فروانتر رێکخراو بکرێت.

زنجیرە هێرشە یەک لە دواییەکەکان بۆ سەر هێزەکانی ئەمریکا، کە بووە هۆی دەیان قوربانی لەنێو سەربازو کارمەندانی ئەمریکیدا، پاڵ بە واشنتۆنەوە نانێت هێرشی ڕاستەوخۆ بۆ سەر دەسەڵاتی کۆماری ئیسلامی ئەنجام بدات، جگە لە ئاستی لێدان و هێرش بۆسەر هیزە میلیشیاکانی سەر بەئێران لە سوریا و عێراق و لوبنان و یەمەن، نەک هەوڵێکی تر نادات، بەڵکو ژێربەژێر لەهەوڵی ڕێکەوتن دەبێت لە گەڵ ئێراندا.

ئەمریکا ناتوانێت لە عێراق بکشێتەوە، ئەمە جگە لەوەی کە بوونی سەربازی لەوێ لە ئەنجامی ڕێککەوتنێکی هاوبەشی ستراتیژیە لەگەڵ بەغدا کە لە ساڵی ٢٠٠٨ واژۆ کراوەو لەڕاستیدا تا ئەمڕۆش ئامادەیەکی سەرەکیە لە ستراتیژیەکانی کاریگەری ئەمریکا لەسەر ئاستی جیهان، بەو پێیەی باس لە ناوچەیەک دەکەین کە نوێنەرایەتی پەیوەندیەک دەکات لە نێوان کیشوەرەکانی جیهان و خاوەنی قورسایی ئابووری و جیۆپۆلەتیکیە.

هەروەها واشنتۆن بوونی خۆی و ڕوبەڕوبونەوەی لەگەڵ گروپە چەکدارەکانی سەربە تاران بەهێزتر دەکات، کە بە هەنگاوی بەئامانجگرتن بۆ لاوازکردنی هێزە میلیشیاکان لە سوریاو عێراق کاردەکات، بەم شێوەیەش دەیەوێت دەورو دەخالەتی ئێران لە ناوچەکەدا سنوردار کات، بەبێ ئەوەی بچێتە مەیدانی شەرێکی گەورەوە.

هەرچەندە حکومەتی عێراق و هێزە شیعەکان بەگشتی پێداگری لەسەر چونەدەرەوەی هێزە سەربازیەکانی ئەمریکا دەکەن، بەڵام کشانەوەی ئەمەریکا لە عێراق بە هیچ شێوەیەک لەسەر مێز نیە لە بازنەکانی بڕیاردان نە لە واشنتۆن و نە لە بەغدا.

ئەمەریکا دوو هەزار و 500 سەربازی لە عێراق جێگیرکردووە، لەنێویاندا شاری هەولێر بەشێکە لە هاوپەیمانی دژ بە داعش بە سەرۆکایەتی ئەمریکا، هەروەها واشنتۆن وەها ڕادەگەیەنێت، بوونی هێزی سەربازی لە عێراق بۆ پاڵپشتی هێزە ناوخۆییەکان و ڕێگریکردنە لە گەڕانەوەی داعش، کە پێشتر ناوچە بەرفراوانەکانی عێراق و سوریای کۆنترۆڵکردبوو، ئێستاش لە زیاتر ئاڵوزبونی دۆخەکە بە هەڵگیرسانی شەڕی غەززە، ئەمریکا پێداگری زیاتر دەکات بۆ مانەوەی هێزەکانی لە عێراق و ناوچەکەدا.

ئەم هێرشەی ئێران لە هەولێر وەڵامێکی ئێرانە بۆ ئەمریکا و هاوپەیمانەکانی لە ناوچەکە، بە وتنی ئەوەی توانای فراوانکردنی بازنەی ململانێی لە ناوچەکە و لە دەرەوەی غەززەش هەیە، سەبارەت بە بوونی بارەگای مۆساد لە هەولێر، گەر لە ناوچەی دەسەڵاتی بارزانیدا بونیشی هەبێت! بەڵام ڕاگەیاندنی لەلایەن کۆماری ئیسلامی ئێرانەوە، تەنها مەبەست پڕوپاگەندەیەکە ئاراستەی ناوخۆی ئێران دەکرێت، کە بەدەست هەلومەرجێکی سەختی ئابووری و ناڕەزایەتی جەماوەریەوە دەناڵێنێت.

ئەو کارە تیرۆریستیانەی ئیسرائیل لەبەرامبەر کەسایەتیەکانی ئێراندا پیادەی دەکات هەوڵدانە بۆڕاکێشانی ئێران بۆ ناو شەڕەکەو بەرەو هەڵکشانی زیاترو کرانەوە بەرەی نوێ، بەڵام وەڵامدانەوەی ئێران جگە لە کاری تیرۆرستی و هێرشی موشەکی ئاراستەیەکی تر ناگرێتە بەر، ستراتیژی ئەنجامدانی تیرۆرەکان لە هەر لایەنێکەوە، ئامرازێک نابێت بۆ بەدەستهێنانی سەرکەوتنی هەمەلایەنە، بەڵکو هەنگاوێکی تاکتیکی دەبێت کە لە کورتماوەدا هەندێک پێگەی هێزی سەبازی نیشان ئەدات و ناتوانێ ئیسرائیل و ئەمریکا لە قەیرانی شەڕی غەززە دەرباز بکات، ناشتوانێ بەمانای شکست بێت بۆ لایەنەکانی تر.

ئەتوانم بڵێم ئەم ململانێەی کەلەڕێگەی دەخالەتی هێزە میلیشیاکانی سەر بەئێرانەوە دەچێتە ناو هەرای شەڕەکەوە، وەک کۆتایی ئەو جەنگانە وایە کە شەڕەکە ڕاگیراوە، بەڵام لە هەندێ شوێنی بەرەکاندا هەوڵی وەستانی جەنگەکەیان پێ نەگیشتوەو بەردەوامن لە شەڕ، یان لایەنە سەرەکیەکانی شەڕەکە باوەڕیان بە بەشێکی هێزەکانیان نەهێناوە کە دەبێت ئەو شەڕە بوەستێت و سەرکەوتو نین لە کۆنتڕۆڵکردنی دۆخەکە.

ئیسرائیل هەوڵی فراوانکردنی مەودای شەڕەکە دەدات و هەروەها هەوڵی تێوەگلانی لایەنەکانی دیکەش دەدات، بەڵام هەتا ڕۆژئاواو ئەمریکاش کە پشتیوانی ئیسرائیلن، نایانەوێت جگە لە پاکتاوکردنی غەززە، شەڕەکە بەرەی تری لێ دروست ببێت.

هەوڵدان بۆ سەقامگیری لە ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بۆ سەرمایەگوزاری، دوای چەندین دەیەکە واقعیەتێکە لە جەنگ و گێژاو ناجێگیری سیاسی، ئیتر مانای وەستان و کۆتایی ئەو شەڕە پێداویستیەکە لە پەیوەند بە هاتنەپێشەوەی هەلومەرجێکی تازە، لایەنە سەرەکیەکانی دەرگیر لەو شەڕەدا بە تایبەتی دەوری ئەمریکا هەڵکردنی ئاڵای سپیە بۆ وەستانی شەڕ، هەلومەرجی سیاسی لە ناوچەکەو جیهاندا لەراستای ئاڵوگۆڕێکی تەواو جدی و جیاوازدایە، کە شکستی خواستی باڵادەستی جەمسەری ئەمریکایەو هاتنەمەیدانی فرە جەمسەریە، ململانێ جەمسەرەکان ئیتر ناتوانێ بەردەوامی بدات بە جەنگی ئۆکرانیا و فراوانبونەوەی شەڕی ئیسرائیل لە غەززە، درەنگ یازوو دەبێت ئەو شەڕانە بوەستێت.

سەرەڕای بۆردومانی تاران بۆ سەر هەولێر، بەڵام پەیوەندیەکانی ئێران و عێراق نە تێکدەچێت و نە ئاڵۆزی تێدەکەوێت، پێشبینی هیچ تێکچوونی بەرچاو لە دیالۆگەکانی تاران لەگەڵ بەغدا ناکرێت، حکومەتی عێراق پاشکۆی بەرژوەندیەکانی ئێرانەو حکومەتی هەرێم و بارزانیش دەبێت ملکەچی نەخشەو سیاسەتی ناوەندبونەوەی حکومەتی بەغدا بن، پابەندبونی هەرێم بەم سیاسەتەوە ڕەزامەندی ئەمریکاشی لەسەرە.

حکومەتی عێراق ناچارە لەنێوان ئێران و ئەمەریکادا هەماهەنگیەک بکات، ئیمتیازێک بە واشنتۆن بدات، لە هەمان کاتیشدا ناچارە بە شێوەیەکی بە‌هێزو نەریتی پەیوەندی نزیک لەگەڵ تاران بپارێزێت، ئەوەی لەم ململانێ و دۆخە ئاڵۆزەدا ئایندەو چارەنوسی بەشمەینەتی و چەوسانەوە و مانەوەیەتی لە دۆخێکی نائاسایشدا، جەماوەری کرێکار و زەحمەتکێشی عێراق و کوردستان و تەواوی ناوچەکەیە، جگە لە بەرپاکردنی شۆرشێکی کۆمەڵایەتی و کۆتاییهێنان بەدەسەڵاتی سەرمایەداران و نوێنەرەکانیان و دامەزراندنی دەسەلاتی جەماوەری رێگایەکی تر بۆ رزگاری نیە.