دەربارەی کوشتن و خۆکوژی هەردوو ڕەگەز

گفتوگۆی ماڵپەڕی ئاڵتەرناتیڤی شورایی لەگەڵ سەوسەن سەلیم

ماڵپەڕی ئاڵتەرناتیڤی شورایی: هۆکاری هەبوونی ئەنجامدانی تاوانەکانی کوشتن وخۆکوژی هەردوو ڕەگەز لەکوردستان چییە؟

سەوسەن سەلیم: تاوانەکانی کوشتن و خۆکوژی هەردوڕەگەز، بۆ زۆر هۆکار دەگڕێتەوە، بەڵام بەڕای من لەهەر کۆمەلگایەکدا، ئەم دیاردەیە بەگشتی بەرئەنجامی ئەو بارودۆخەو سیستەمەی حوکمڕانیە، کەئینسانەکان تێدا دەژین. لەکوردستاندا گێژاوێکی سیاسی هەیە کەژیان و ئایندەی خەڵکی لەچاوەڕوانی و بێدەراتەنیدا ڕاگرتوە، لەم گێژاوەدا قەیرانی سیاسی و حکومەتی وبێتوانایی  چینی دەسەڵاتدار لەبەڕێوەبردنی کۆمەڵگا و وەڵام نەدانەوە بەپێداویستی و مەسەلەکانی ژیان و گوزەرانی هاوڵاتیان وگیرۆدەبونیان بەبێکاری و گرانی ونەبونی ودەیان کێشەی تر، هاوکات خودی سیستەمێکی حوکمڕانی کەئەحزابی میلیشیایی ودواکەوتوو وتێکەڵ بەئاین و فەرهەنگو نەریتە کۆنەپەرست و دژە ئینسانیەکان تێکەڵە، بەدوای خۆیدا ئینسانەکانی خستۆتە بەرامبەر بەیەکەوە وگیانی تۆڵەسەندنەوەو ڕقەبەری کوێرانەی پەرەپێداوە، هەموو ئەمانەش لەکاتێکدایە کە ئاسۆی خەبات وتێکۆشانە جەماوەریەکان، هێشتا لەو ئاستەدا نین کە ئاڵوگۆڕی شۆڕشگێرانە و بەدەستەوەگرتنی کۆمەڵگا لەلایەن خەڵک خۆیانەوەی کردبێتە بەدیلێک بۆ دەربازبوون لەم دۆخە، لە دۆخێکی وادا بەدڵنیایەوە تاوانی کوشتن وخۆکوژی وەک ڕێگایەکی فەردی لەبەردەم هەرمرۆڤێکدا دادەنێت وبەدوای خۆیدا کارەساتەکانی لێدەکەوێتەوە. لەسەرێکی تریشەوە ئەوە سروشتی خودی حزبەکانی دەسەڵاتە، وەک حەزابێکی قەومی وداواکەوتوو، کەلە شەڕو کێشەکانی نێوانیاندا، لەسەر بەرژەوەندیەکانی خۆیان، ئامادەن دەست بۆ قزەونترین شیوازی توندوتیژی و ئابڕوبردن و تیرۆر وسوکایەتی پێکردن بەرن، تەنانەت هانی ڕەوتە ئیسلامیەکان بدەن و دەستیان ئاوەڵابکەن.. ئەمەش بەدوای خۆیدا فەزای کوشتن وکۆنەپەرستی وبەسەر کۆمەڵگادا دادەسەپێنێ و گیانی لێبوردەیی وڕزگرتن لەئینسانەکان وهەوڵدانی بەکۆمەڵ، تەنانەت گەڕانەوە بۆ یاسا، لەئاستەکانی خوارەوەی کۆمەڵگادا، سەرکوت دەکا و”جەنگی هەموو لەدژی هەموو” بەڕی دەخات. تۆ بیهێنە بەرچاوی خۆت کاتێک کەمامۆستا لەشەقامدا دەدڕیتە بەرشەق کاتێک داوای مافی خۆی دەکات، کاتێک کوڕانی بەرپرسان، بەچەک لەسەر بابەتێکی سادە لەخەڵک دەدەن وچەک لەکارمەندی مرور وئەوانەی لەواجب دا ڕادەکێشن، کاتێک گەنج وخوێندکارێک لەسەر دەرماڵە ودامەزاراندن ناڕەزایەتی دەردەبڕی ڕووبەڕوی گرتن دەبێتەوە، کاتیک ڕۆژانامەنوسێك هەواڵێک پەخشدەکات لێیدەدرێت، کاتیک مەلا وسەلەفیەکان دەمی پیسیان لەسەر ژنان دەکەنەوە وفتوای کوشتن دەدەن و هانی توندوتیژی دەدەن، کەچی دەسەڵات نەک هەڵوێستێک ناگرێ بگرە لەباوەشیان دەگرن، کاتێک ژنان دەکوژرێن و بکوژان بەسزای خۆیان ناگەن، کاتیك ژینەگەپارێزێک سێ بۆ شەش مانگ موچەکەی پێنەدرێ وکارمەندێکی تەندروستی دوای چەندین ساڵ کاری خۆبەخش دانەمەزرێ… ئیتر خەڵک چ متمانەیەکی بەحکومەت و یاساکانی بمێنێ وچ چاوەڕوانیەکیان لێ هەبێت.  لەیەک ووتەدا تاوان لەهەر کۆمەڵگایەکدا هەیە بەڵام کاتێک کە ئەو حکومەت و سیستەمە کارامەیی خۆی لەبەرێوەبردنی کۆمەڵگاو وەڵامدانەوە بەویستەکانی هاوڵاتیانی ژێردەستی لەدەست دەدات و ئەو مەقبولەیەتەی کەپێشتر بویەتی نامێنێ، خەڵک وهاوولاتیش بێمتمانەیی بەحکومەت و یاساو دەزگاکانی لەنێویاندا پەرەدەسێنێ و لەچارەسەرکردنی کێشەکانیاندا پەنای بۆ نابەن وڕێگای فەردی وزۆرجار سلبی دەگرنەبەر.. لەواها دۆخێکدایە توندوتیژی زیاد دەکا وبەدوای خۆشیدا دیاردەی تاوان و خۆکوژی ڕولەسەر دەکات. بۆ نمونە ئەگەر گەنجێک وەیا ژنێک روبەڕوی فشار وغەدرێک بێتەوە ودوای چەند جار گەرانەوە بۆحکومەت ویاساو دەزاگاکانی بەلام نەیتوانی بێت بەچارەسەرێک بگات، ناچار دەبێت پەنا بۆ خۆکوشتن وەیا کوشتنی بەرامبەرەکەی بەرێت..

ماڵپەڕی ئاڵتەرناتیڤی شورایی: بەبۆچونی بەڕێزت ئەو هەنگاوانە چین کەپێویستە کاری لەسەر بکرێت بۆ کەمکردنەوەی کوشتن و خۆکوژی و توندوتیژی لەکوردستان؟

سەوسەن سەلیم: ئەگەر ڕیشەی تاوان لەهەر کۆمەڵگایەکدا، بەگەڕێنینەوە بۆ ئەو سیستەمە نایەکسانەی کەلەسەر بنەمای دابەشبونی چینەکان، لەنیوان سەرمایەداران و کرێکارو خەلکی زەحمەتکێشدا دابەشبوون، ئەگەر سەرمایەداری بەسەرچاوەی هەمو نەهامەتی و هەلاواردن و جیاکاریەکی ڕەگەزی، پیشەیی، نەتەوەیی و.. وەربگرین ئەوا چارەسەر ئەوەیە ئەم نیزامە هەڵوەشێتەوە ولەشوێنیدا نیزامێک دامەزرێ کەلەخزمەتی خەڵکی چەوساوەدا بێت، نیزامێک کە لەلایەن خەڵک خۆیانەوە بەڕێوەببرێت وبەدەخاڵەتی ئەوان ڕێکخراو بێ و یاساکانی بۆ دابنرێت وئازادی و یەکسانی وژیانێکی شایستەی ئینسانی بۆ هەموو هاوڵاتیان فەراهەم بکات، ئەوا تاوانەکانیش کەم دەبنەوەو بەرەونەمان دەچیت. بەڵام تاکاتێک خەڵک بەم ڕێگا چارەیە نەگەیشتوە، دەبێ خەباتی جەماوەری وخەڵکی کۆمۆنیست و ئازادیخواز بتوانن ڕێگای گێڕانەوەی ئومێد و یەکگرتوویی بۆ کۆمەڵگا بگێڕنەوە، دەبێ هەمو تێکۆشانێک بگیرێتەبەر لەدژی چینی دەسەڵاتدار، یەکیەتی و هەوڵی بەکۆمەڵی جەماوەر لەدژی هەر دیاردەیەکی قیزەون، یەکگرتوو ڕیکخراوبکات لەدژی دەسەڵات، تا  کۆمەلێک ڕیفۆرم داسەپێنی کەژیانیان باشتربکاو کاریگەری ئەو گێژاوەی کەتێیدا ڕاگیراون کەم کاتەوە. تەنانەت دەکرێ لەم خەباتەدا خەڵک چاوەڕێی دەسەڵات ویاساو دەزگاکانی نەکا و لەهەرشوێنێک ولەهەر بابەتێکدا بۆیان دەکرێ خۆیان ئیدارەی کۆمەڵگا بەدەستەجەمعی بەدەستەوە بگرن ولەژیانی ڕۆژانەی خۆیاندا دەخاڵەت بکەن وڕێگانەدەن کێشەکانی خۆیان بەسەر خۆیاندا بشکێننەوەو پەنا بۆ ڕێگا چارەی فەردی و تۆڵە سەندنەوە، وەیان خۆکوژی بەرن.