hkkurdistan
باسێکی دەشتی جەمال لەهەفتەی مەنسور حیکمەت لە لەندەن
٤/٦/٢٠٢٣
هاوڕێیان..ئامادەبووانی هەفتەی مەنسور حیکمەت.. ئەمکاتەتان باش..
من باسەکەم بە قسەیەکی مەنسوری حیکمەت دەست پێدەکەم کە دەڵێت”
له‌گه‌ڵ سه‌ركوتی خوێناوی شۆڕشی ئێران و سه‌پاندنی ژیانێكی تا ئه‌وپه‌ڕی ڕاده كۆنه‌په‌رست به‌سه‌ر خه‌ڵكدا، ده‌یان هه‌زار ئینسان له ده‌ستی كۆماری ئیسلامی هه‌ڵهاتن. ته‌نها و بێ هیچ ڕێكخراوێك له‌و دیو سنوره‌كانی ئێرانه‌وه بۆ ڕێگایه‌ك بۆسه‌لامه‌تی و ئاسایش و ئارامی ئه‌گه‌ڕان. ڕێكخراوكردنی ئه‌م شه‌پۆله گه‌وره‌یه له ئینسانه‌كان له ده‌وری مۆدێرنترین و ئینسانیترین ده‌ستكه‌وته‌كانی مرۆڤایه‌تی، داكۆكی بێ مه‌رج و به‌ند له مافی په‌نابه‌رێتی خه‌ڵكی ئێران و خستنه ڕیزی ئه‌م جه‌ماوه‌ره ملیۆنیه له‌پاڵ خه‌باتی مرۆڤدۆستانه و كرێكاران له ڕۆژئاوا له‌دژی ڕاسیزم و فاشیزم و نادادپه‌روه‌ری كۆمه‌ڵایه‌تی، پێكهێنانی ڕێكخراوێكی نالۆكاڵی (سه‌راسه‌ری) به‌بێ له‌به‌رچاوگرتنی نه‌ته‌وه، ئاین، ڕه‌گه‌ز و وابه‌سته‌یی ڕێكخراوه‌یی كرد به پێویستیه‌كی ده‌ستبه‌جێ… ”
هاوڕێیان، باسێك کەئەمڕۆ من دەمەوێت بەناوی “مەنسور حیکمەت و مەسەلەی پەنابەری” لەم بۆنەیەدا پێشکەشتانی بکەم، ڕەنگە بەبەراورد بەدەیان مەسائیلی سیاسی وفکری وڕێکخراوەییدا، کەهاوڕێ مەنسور حیکمەت بەرهەمی هێناوە، لاوەکی و کەمبایەخ بێتەبەرچاو، بەڵام بەبڕوای من کاتێك کە مەسەلەی پەنابەری لەتەنیشت مەسەلەکانی، مناڵان یەکەمن، مەسەلەی ژنان و لەباربردنی مناڵان، مەسەلەی سەربەخۆیی کوردستانی عیراق، مەسەلەی سکولاریزم وبەرگری لەمەدەنیەتی کۆمەڵگا ومافەمەدەنییەکان، سیناریۆی ڕەشو ئاوارەیی، خەبات لەدژی ڕاسیزم و فاشیزم،… دابنێین، دەبینین لەم باسەشدا ئێمە لەگەڵ ڕوانگەو سونەتێکی ئینسانی وچیانیەتیدا بەرەو ڕووین وخەریکین باس لە کۆمۆنیزمێکی دەخاڵەتگەرو کۆمەڵایەتی دەکەین کە خۆی بەبەرپرسیاردەزانێت، بەرامبەر بەهەر بابەتێك کە ئینسانەکانی گیرۆدەکردووە بەبێمافی وجیاکاری وهەڵاواردن..
هەربۆیە دەتوانم بڵێم مەسەلەی ئاوارەیی و پەنابەرییش وەك دیاردەیەك کەلەدنیای ئەمڕۆدا ملیۆنەها ئینسانی گیرۆدەکردووە، بەپێویست کۆمۆنیزمی ئێمە ناتوانێ لاموبالات بێ لەبەرامبەریداو بیسپێرێت بە ڕەوت و ئەحزابی جۆراوجۆری بۆرژوازی ودەسەڵاتەکانی. خۆشبەختانە مەنسور حیکمەت نەك هەر مەسەلەی پەنابەری وەك مەیدانێك بۆ دەخاڵەتگەری وپەرەدان بەکۆمۆنیزم وبزووتنەوەیەکی ڕادیکاڵی ئینسانی باس لێوەکردووە، بگرە ڕاشکاوانە پێداگریکردووە کەئەم مەسەلەیەش وەك باقی ئەو مەسەلانەی تر کەلەکۆمەڵگاداهەیە، بەخەباتی چینی کرێکارو ڕزگاری لە سیستەمی سەرمایەدارییەوە بەندە. بۆیە ئێمە کۆمۆنیستە کرێکارییەکان، ناتوانین لەبەرامبەریدا بێهەڵوێست بین و وەك هەر مەیدانێکی تری خەباتمان بەدەستیەوە نەگرین. کەواتە بابزانین مەنسورحیکمەت چۆن لەم مەسەلەیەی ڕوانیوەو چۆن مامەڵەی لەگەڵ کردووە؟
با لەچەند گۆشە و ڕوانگەوە هەوڵەکانی حیکمەت لەم مەیدانەدا بخەمەڕوو:
یەکەم: ئەنتەرناسیونالیزم و یەکیەتی چینایەتی بەشەکانی کرێکاران:
مەنسور حیکمەت یەکەمجار لەبەرامبەر ئاوارەو پەنابەرانی ئەفغانیدا، کەبەهۆی شەڕی ناوخۆ و ڕووداوەکانی ساڵانی هەشتاکانی سەدەی ڕابردووەوە، هاتبوونە ئێران و لەلایەن ڕەوتە فاشیستی و ڕەگەزپەرستەکانەوە، ڕووبەڕووی تەحقیر وجیاکاری دەکرانەوە، لەدۆخێکدا کەجمهوری ئیسلامی ئاوارە ئەفغانییەکانی وەك وەسیلەیەك بۆ سەرکوتی کۆمەڵگاو بەگژیەکدا کردنی بەشەکانی کرێکاران وڕواندنی مەیلی نەتەوەچێتی بەدەستەوە گرتبوو، وە ئەوانی وەك هۆکارێك بۆ بێکاری و نەبوونی لەکۆمەڵگای ئێراندا نیشان دەدا وجەنگێکی لەنێوان کرێکاران و ئەفغانیەکاندا هەڵگیرساندبوو، ئەمەش بەربەستێك بوو لەبەردەم یەکیەتی بەشەکانی چینی کرێکاردا… دۆخەکە بەجۆرێك بوو کە باوەڕ ومامەڵەی جمهوریی ئیسلامی بەم مەسەلەیەوە ڕەنگادانەوەی لەنێو ڕێکخراوە چەپەکانی ئەوکاتدا دانابوو، لەوانە ڕاهی کارگەر، کە لەدیدێکی شۆفێنستی وفاشیستانەوە لەبابەتەکەی دەڕوانی. مەنسور حیکمەت لەوتاری “ڕاهی کارگەر : فاشیزم، کابوسێك یان واقعیات؟” لەدیدێكی چینایەتی و ئەنتەرناسیونالیستیەوە و بەدیفاع لە ئاوارە ئەفغانییەکان دەڕوانی و لەدژی هەوڵەکانی جمهوریی ئیسلامی ڕادەوەستێ و بەمجۆرەش ڕەخنە لەهەڵوێستەکانی ڕاهی کارگەر لەسەرئەم بابەتە دەگرێ. ئەودەڵێت:
کاری فاشیستەکانی هەموو وڵاتێك ئەوەیەکە کرێکاران لەسەر بنەمای نەتەوەچێتی دابەش بکەن و ئەوان بەئێرانی وئەفغانی، فارس وکورد، ئەڵمانی و تورك، ئینگلیزی وپاکستانی ڕەشو سپی دابەش بکا وتەفرەقە لەناویاندا بچێنێ ولەدژی یەك هەڵیانخڕێنێ. بەڵام کۆمۆنیستەکان پەندی یەکەمیان لەئەنتەرناسیونالیزمەوە وەرگرتووە و دەبێ بەربگرن بەوەی کەناڕەزایەتیی جەماوەر بخزێتە باوەشی شۆڤێنیستەکان و ڕاسیستەکانەوە ولەژێر چەپۆکی ئەواندا دەریان بکێشن.
لەم وتەیەی حیکمەتدا ئەو میتۆدە بەدی دەکەین کەمەسەلەی ئاوارەیی و پەنابەری پرسی کۆمۆنیستە ئەنتەرناسیونالیستەکانە وخەباتی چینایەتیی کرێکاران لەهەر کۆمەڵگایەکدا لەدژی بۆرژوازی بەئیتحادو یەکیەتی و هاوچارەنووسیی هەمووکرێکارنەوە بەندە و نابێت نەك هەر ئەم بابەتە بۆ ڕەوتە بۆرژوا شۆڤێنیستی و ڕەگەزپەرستەکان بەجێبهێڵرێت، بەڵکودەبێ وەك بەربەستێك لەسەر ڕێگای پێشڕەویی خەباتی یەکگرتوانەی کرێکاران چاوی لێبکرێ. ئەمە ئەرکێکی ئەنتەر ناسیونالیستانەی ئێمەیە.
ئێستاش ئەم میتۆدەی مەنسور حیکمەت لەمەسەلەی ئاوارەکانی ئۆکرانیا، پەنابەرانی هەڵهاتووی کوردو عەرەب و… هەمان حوکمی خۆی دەکات، لەکاتێکدا دەبینین کەچۆن فاشیزم و ڕاسیزم بەردەبێتە گیانی ئەم قوربانیانە.
دووەم: ناسنامەی ئینسانی:
ڕەگەی ئینسانی، ئەویش بەمانا جیهانیەکەی بنەمایەکە کەمەنسورحیکمەت لەمەسەلەی پەنابەری وئاوارەییدا لەبەرچاوی گرتووە. دروست هەروەك چۆن لەمەسەلەی ژنان، مناڵان ولەبەرامبەر ستەمی نەتەوەیی و…دا، ڕوانگەیەکی ئینسانی جیهان شمولی کردۆتە پێوانە بۆ هەڵتەکاندنی هەرجۆرە جیاکاری وهەڵاواردنێك، لەمەسەلەی پەنابەری و ئاوارەییشدا، هەمان پێوانە دوبارەدەکاتەوە. واتە حیکمەت بەپێچەوانەی هەر ڕەوتێکی تری بۆرژوازییەوە کە لە مەسەلە کۆمەڵایەتییەکاندا ئینسانەکان دەکرێنە وەسیلەیەك بۆ ئامانجی بەشێکی کۆمەڵگا لەبەرامبەر بەشێکی تردا و بەمجۆرەش ستەم وجیاکارییەکان دەهێڵنەوە، مەنسورحیکمەت، لەسەر ئەو حوکمە ڕادەوەستێ کەن مارکسی پێدەناسرێتەوە، ئەویش ئینسانگەراییە (هیومانیزم)وەك ئەسڵێك. ئینسان چەقی قورسایی و جێگای بایەخە لای حیکمەت. چەوسانەوەی ئینسان لەلایەن ئینسانەوە لەناوبەرن تا هەموو جۆرەکانی تری چەوسانەوەش نەمێنێ. دەربارەی ئینسان و بەشداری ئینسان لە گۆڕینی ژیانی خۆیدا.. کاتێك حیکمەت لەدژی سیاسەتی نیسبیەتی فەرهەنگی و کۆتاکردنی ئینسانی پەنابەر وئاوارە ڕادەوەستێت، کاتێك دەوڵەتانی ئەوروپایی ئینسانەکان دەخەنە خانەی “فەرهەنگە جیاوازەکان”ەوە و بەکەمایەتی ناویان دەبەن، ئەو لەدژی ئەم دابەشبوونانەڕادەوەستێ.
حیکمەت لەوەڵامی دوو بەیان کە ئەوکات بەدژی کەمپینی دیفاع لەمافەکانی ژنانی ئێران، لەلایەن ڕاهی کارگەر دەرچوو، باسەکەی بەناونیشانی “اسلام، حقوق کودك و حجاب گیت” راهی کارگەر دەڵێت، “کەمایەتی داتاشین و ڕێژەیی کلتووری”، تێزی ڕێژەیی کلتووری و هەموو ئەو سیاسەت و کردار و ڕەفتارە دەوڵەتی ونادەوڵەتییانەی کە لە ڕۆژئاوادا لەسەری بنیاتنراوە، دیاردەیەکی لەناخەوە ڕەگەزپەرستییە. ڕێژەیی کلتووری پەردەپۆشییەکە بۆ پێکهێنانی ئاپارتایدی (هەڵاواردن) هەمەلایەنەی کۆمەڵایەتی و یاسایی و فیکری و سۆزداری و جوگرافی لەنێوان هاوڵاتیانی یەك وڵات. لە ڕاستیدا لەسەربنەمای نەژاد و نەتەوەو ئایین کە ئەنجامەکەی جگە لە دروستکردنی کۆمەڵگەی بچووك و دواکەوتووی “کەمینە”ی نا ئەوروپی لەناو زۆرینەی سپی پێستەکان و ئەوروپییەکاندا هیچ شتێکی تری لێ بەرهەم نایەت. دەبێ ئەمە ڕێگری لێ بکرێت. گشت خەڵکی سوید هاوڵاتی یەکسانی کۆمەڵگان لە ڕووی مافەوە و دەبێت لەژێرسایەی هەمان یاسا وڕێسای کۆمەڵایەتی یەکساندا بژین…”
لەم ڕوانگەیەوە، دژ بە داتاشینی بەرگی پەنابەر بەسەر بەشێك لە ئینسانەکان کە بەناچاری کراوە بەبەریاندا، ڕادەوەستێ وئەم جۆرە چەمك وڕوانگانە شەرمەزاردەکات. بەهاناوەچوونی خەڵکی ئاوارەی کوردستانی عێراق لەساڵی ١٩٩١دا و ئەو ئامۆژگارییانەی کەئەو کردیە سیاسەتێك بەدەست کۆمەڵەو حزبی کۆمۆنیستی ئێرانەوە بنەمایەکی ئینسانیی درەخشان دەخاتەڕوو لەکاتێکدا و لەدنیای ئەمڕۆدا دەبینین کە چۆن دەوڵەتانی بۆرژوازی دەرگا لەسەر پەنابەران و خەڵکی ئاوارە دادەخەن و بەپاساوی تێکچوونی باری ئەمنی، ئینسانەکان بەهەڵواسراوی لەنێوان سنورەکاندا گیردەکەن.
سێهەم: حقوقی مەدەنی وهاوڵاتی یەکسان
مەنسور حیکمەت لەمەسەلەی پەنابەرو ئاوارەییدا، پێشڕەوی کۆمەڵایەتی و ستانداردە حقوقی و مەدەنیەکان بۆ ژیان کردن ومانەوە لەبەرچاودەگرێ ولێرەشەوە کۆمەڵگایەك وێنا دەکات کە هەرجۆرە جیاکارییەکی نێوان ئینسانەکان نەمێنێ. لەبەرنامەی دنیایەکی باشتردا ئەم پێوانەیە بۆ کۆمەڵگای ژێر سایەی حکومەتی کرێکاریی بەڕۆشنی پێناسەکردووە:
یه‌کسانیی هه‌موو دانیشتووانی وڵات له ڕووی حقوقییه‌وه، به‌بێ له‌به‌رچاوگرتنی ڕه‌گه‌زنامه‌یان
یه‌کسانیی ته‌واو و بێقه‌یدوشه‌رتی هه‌موو دانیشتووان، سه‌ربه‌خۆ له ڕه‌گه‌زنامه‌یان، له هه‌موو ماف و ئه‌رکه یاساییه‌کاندا، به‌فه‌ردی و مه‌ده‌نی و سیاسی و کۆمه‌ڵایه‌تی و خۆشگوزه‌رانییه‌کانه‌وه.
باڵکێشانی یه‌کسانی یاساکانی کارو خۆشگوزه‌رانی به‌سه‌ر هه‌موو کرێکاراندا، به‌بێ له‌به‌رچاوگرتنی ڕه‌گه‌زنامه‌یان.
به‌خشینی مۆڵه‌تنامه‌ی هاتنه‌ژووره‌وه، مانه‌وه، کارکردن و کارته‌کانی بیمه‌و…تاد بۆ هه‌موو ئه‌و که‌سانه‌ی خوازیاری مانه‌وه‌ن له ئێراندا.
ئازادی بێقەیدوشەرتی هەڵبژاردنی شوێنی ژیان،ئازادی سەفەر و جێگۆڕکێ و…
قەدەغەکردنی دانانی هەرجۆرە کۆسپ و تەگەرەیەك لەبەردەم هاتوچۆی خەڵکی وڵاتانی دیکە بۆ ناو وڵات. بەخشینی ڕەگەزنامەی وڵات بەهەرکەسێك خوازیاری بێت و ئیتلیزاماتی هاوڵاتیبوون قبوڵ بکات. بەخشینی بێقەیدوشەرتی مۆڵەتی مانەوەو کارکردن بۆ کەسانێك خوازیاری مانەوەن. قەدەغەکردنی جیاکاری نەژادی، کە دەبێ لە یاسای وڵاتدا جێگیربکرێت…
هاوڕێیان ئەوە ڕاستە کە مەنسور حیکمەت لەبارەی مەسەلەی ئاوارەو پەنابەرییەوە، کتێبێکی تایبەتی نەنووسیوە، بەڵام لەزۆر جێگای نووسراوەکانیدا ڕوانگەی کۆمۆنیستی و دەخاڵەتگەرانەی بەئێمە داوە، ئەو بنەمایانەی کە لەپێشەوە ئاماژەم پێکرد دەزگاو میتۆدێکی کۆمۆنیستی و کرێکاریی داوەتە دەستمان. لەڕووی عەمەلیشەوە مەنسورحیکمەت لە دوو دەورانی جیادا، نموونەی بەرجەستەو کارای داوەتەدەستمان کەلێرەدا بەپێویستی دەزانم لەسەریان ڕاوەستم:
دەورەی یەکەم: حزبی کۆمۆنیستی ئێران و ئەزمونی شورای پەنابەران:
ساڵی ١٩٨٤ کاتێك کە لەڕابەریی حزبی کۆمۆنیستی ئێراندا، باس لەسەر ڕێکخستنی ئێرانیان لەدەرەوەی وڵات سەری هەڵدا و چەند پێشنیارێك سەری هەڵدا لەوانە: پێشنیاری ڕێکخراوێکی دیموکراتیك، تەشەکولێکی سنفی سیاسی، هاتەئاراوە. بەڵام مەنسور حیکمەت لەبەرانبەر ئەو پێشنیارانەوە داکۆکی لەپرۆژەی شورای پەنابەران و موهاجرینی ئێرانی کرد. ئەو پێشنیارەی بەدەنگ گەیاند و بەڵگەنامەکانی ئەو ڕێکخراوەی ئامادەکرد و لەنێو حزبدا بەدەنگ گەیەنرا.هەروەها ئەوکاتەی ڕابەری، حبیب فەرزاد، غوڵامی کەشاوەرز و کورشی مودەرسی تەرخانکرد بۆ کارکردن لەومەیدانەداو هاوڕێ غوڵامی کەشاوەرز بەرپرسیاریێتییەکەی گرتەدەست. ئامانج لەم ڕێکخراوەیە بەڕێخستنی کاری حزبی کۆمۆنیستی ئێران بوو لەمەیدانی پەنابەران لەدەوری ئاڵتەرناتیڤێکی ڕادیکاڵ و بەدیلی چینی کرێکار لەبەرامبەر ڕژێمی ئیسلامی ئێراندا. بەمجۆرەش سەرپێخستنی مەیدانێك بۆ جیاکردنەوەی ڕیزی سەربەخۆی خەباتی جەماوەری لەدژی ڕژێمی ئیسلامی و جیاکردنەوەی لەڕەوتە بۆرژوا میللی و مەزهەبیەکان.هەرلەم دەورەیەدا کاتێك مەسەلەی رێکخستنەوەی فیدراسیۆن دێتەئاراوە، هاوڕێ مەنسورحیکمەت لەنوسراوێکدا مهاجیر و پەنابەر لێك جیادەکاتەوە و بەم پێیەش ئاڕاستەیەکی تر دەخاتە بەردەم فیدراسیۆن. ئەو لەم بارەوە لەنووسراوێکدا ڕاشکاوانە دەنووسێت:
باسەکە ئەوەیە کە پێکهێنانی ڕێکخراوی مهاجرین بۆ ئێرانییەکان کۆنەپەرستانەیە. ئەمە بەمانای هێشتنەوەی ناسنامەی میللیە بۆکەسانێك کە لەئێرانەوە هاتوون وداتاشینی کەمایەتی دواکەوتووانەیە لەکۆمەڵگادا. ئێمە بەتەواوی لەگەڵ ئەم کارەدا موخالیفین. کەسێك کە کۆچیکردووە، ئەندامی کۆمەڵگای تازەیە ودەبێ لەیەکیەتییەکان و ڕێکخراوە حزبیەکانی ئەو وڵاتەدا و لەکەنار خەڵكی ئەو وڵاتەدا ڕێکخراو بێت. پێکهێنانی یەکیەتی کۆچکردوانی ئێرانییەکان، کاری ئێمە نیە. بەڵام پەنابەر پێگەیەکی پڕۆبلۆماتیکیان هەیە کەبەرژەوەندی و کۆمەڵە مافێکی ئینسانی بەدوای خۆیدا دێنێ. بەڵام موهاجیر ئەم مەوقعیەتەی نیە. ئێمە بەدانی هەویەتی هاوبەش بەکۆچکردوان ڕازی نین تا بمانەوێت بەم ناوەوە ڕێکیان بخەین. زیادکردنی وشەی مهاجیر بۆ ناوی فیدراسیۆن هەڵەیەك بوو.
لەنامەیەکدا کەبۆ هاوڕێ سورەیا شەهابی نوسیویەتی جارێکی تر دەنوسێت:
“سەرنجدانی غەیرە چینایەتی و سنفی بۆ چەمکی موهاجیر و پەناهندەی ئێرانی.. هەڵەیەکە.. فیدراسیۆن وەك کەمپینێکی ڕادیکاڵ و سۆشیالیست کە دەیەوێت مەسەلەو ناڕەزایەتی کۆبکاتەوە و لەجێگەکان هێز کۆبکاتەوەو ڕەخنە وناڕەزایەتییەکان بەکۆمەڵگا ڕاگەیەنێت..”
لەم نووسینانەی هاوڕێ مەنسور بەوە دەگەیەن کە نەك پێمان دەڵێت وەك کۆمۆنیزمێکی دەخاڵەتگەر لەژیانی ئینسانەکاندا کە بەرگی پەنابەرییان بەبەردا کراوە، دەبێ دەخالەت بکەین، بەڵکو ڕێگامان بۆ ڕۆشن دەکاتەوە کە مەسەلەی پەنابەر یەك پرۆبلۆماتیکە، مەسەلەیەکە جیایە لەباسی کۆچبەر و تایبەتمەندی سیاسی و کۆمەڵایەتی خۆی هەیە و دەتوانێ مەیدانێك بێت بۆ گۆڕینی یاسا، نەزمی کۆمەڵایەتی کە ئینسانەکان بەناسنامەی ئینسانی خۆیانەوە لەکۆمەڵگادا شوێن بگرێ و لەژێر ناوی پەنابەردا جیاکاری لەگەڵ نەکرێ. ئینسانێك کە ناچاربووە وڵات بەجێ بهێڵێ، نابێ ڕووبەڕوی ڕاسیزم وفاشیزم ببێتەوە، نابێ وەك هاوڵاتی پلەدوو جێگای پێبدرێت.
دەورەی دووەم: حزبی کۆمۆنسیتی کرێکاریی و فیدراسیۆنی پەنابەران.
بەبڕوای من بەدوای ڕوخانی بلۆکی رۆژهەڵات وجەنگی کەنداو بەگشتی و دوای پێکهاتنی حزبی کۆمۆنسیتی کرێکاری ئێران، مەنسورحیکمەت لەچوارچێوەی لێکدانەوەکانی بۆ ئەو ئاڵوگۆڕانەی کەلەدنیادا سەری هەڵدا، ڕوانگەیەکی تر بۆ مەسەلەی پەنابەری دەخاتەڕوو. بەتایبەتی کە جەنگ و میلیتاریزم، قەیرانی ئابووری و پەلامارەکانی دەوڵەتانی سەرمایەداری بۆسەردەستکەوتەکانی چینی کرێکار وسەرهەڵدانی بزووتنەوە فاشیست و ڕاسیستەکان و وەرچەرخانی دنیا بەلای ڕاستڕەویدا، دیاردەی پەنابەری وهەڵهاتنی بەکۆمەڵی خەڵك لەوڵاتەکانیان لەترسی جەنگ و کاولکاری و شەڕە ناوخۆیی و ناوچەییەکان، هێندە پەرەپێدرا، کە لەناوەندە جیهانیەکاندا بە”قەیرانی پەنابەری” ناوزەدیان کرد. مەنسور حیکمەت بەڕۆشنی ئەم واقعییەتەی بینیوە، بۆیە پرۆژەی فیدراسیۆنی پەنابەرانی وەك مەیدانێك بۆ دەخاڵەتگەری کۆمۆنیستی بەدەستەوەگرت و وەك مەیدانێكی کاری حزب دەستنیشانی کرد. ئەگەر هەرئینسانێکی بەویژدان بێت و چاوێك بە کەمپینەکانی فیدراسیۆن و بڵاوکراوەی “هەمبەستگی”دا بگێڕێت، بەڕۆشنی قوتبێکی ڕادیکاڵ بەئاسۆیەکی سۆشیالیستی و چینایەتییەوە، نەك هەرلەبەرامبەر ڕژێمی ئیسلامیدا ڕاوەستاوە، بەڵكو لەبەرەی ئینساندۆستی و داکۆکیکار لەمافە مەدەنییەکان وقەوانینی پێشڕەو و سکولاری باو لەووڵاتانەی ئەوروپادا، هاوکات لەدژی ڕاسیزم و کەمسازی ومامەڵەی نائینسانیانەی دەوڵەتان و یوئێن کەوتۆتە جەنگەوە. تەنانەت ئەم ڕۆڵەی فیدراسیۆن لەم دەورەیەدا، بەڕادەیەك بوو کە وەك نموونەیەکی سەرکەوتوو و پێشڕەو لەلایەن کۆمۆنیستە کرێکارییەکانی عێراق وکوردستانیشەوە، بەدەستەوە بگیرێ و بۆ فریاکەوتنی قوربانیانی جەنگی کەنداو دەخاڵەت بکەن..
مەنسور حیکمەت لەساڵی ٢٠٠١دا لەنامەیەکدا دەنوسیت:
“فیدراسیۆنی پەنابەران یەك جووڵانەوەی مافە مەدەنی و ئینسانییەکانە، ژمارەیەك لەکادران و ڕابەری حزب هەڵسووڕاوی ئەم مەیدانەن و “هەمبەستەگی”یان بەدەستەوەگرتووە، هەربۆیە حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری جێگایەکی گرنگ بۆکارکردن لەم مەیدانەدا قبوڵ دەکات. فیدراسیۆن و کارەکانی بەشێکی جیانەکراوەی جووڵانەوەی ئێمەیە ..”
هاوڕێیان، ئێستا کەدوای چەندین دەیە ئاوڕ لە ڕۆڵێك دەدەینەوە کە مەنسورحیکمەت لە مەسەلەی پەنابەریدا گێڕاویەتی، من پێموایە بەهۆی بۆچوونەکان و ڕوانگەی ئەو و هەوڵێك کە لەم مەیدانەدا داویەتی ئەزموونێکی پڕبایەخ و بەدەستکەوتمان تێپەڕاندووە.
هاوڕێیان، ئامادەبووانی بەڕێز، ئێستا کە ئاوڕ لەئەزموونی ڕابردوومان دەدەینەوە دەتوانم بڵێم کە میتۆد و ڕوانگەیەك کە مەنسوری حیکمەت لەمەسەلەی پەنابەریدا پێی بەخشیوین، هێشتا لەشوێنی خۆیدا ماوە. هێشتا چەکی فیدراسیۆن بۆئێمە ئامڕازی دەخاڵەتگەری کۆمۆنیستیە لەبوعدێكی فراوانی جیهانی و کۆمەڵایەتیدا. بەتایبەتی ئەگەر چاو لەفەزای جەنگ و میلیتاریستی سەردەمی ئێستا بکەین و سیاسەت و مامەڵەی دەوڵەتانی بۆرژوازی لەگەڵ ئەو ئینسانانەی کەبوونەتە قوربانی کارنامەی دژی ئینسانی ئەوان، دنیا لەگێژاوێکدایە کەچارەنووسی ملیۆنەها ئینسان نادیارەو لەهەڵهاتندایە. ئێستا گەڕان بەدوای سەرپەنایەکی ئاسودە و هەناسەهەڵمژینێکی بێخەم بۆتە هیوای ملیۆنەها ئینسان.. بەدڵنیاییەوە فیدراسیۆن وکاری ئێمە لەم مەیدانەدا بوعدێکی فراوانی بەخۆیەوە گرتووە. خۆشبەختانە بە ئەزمون و کارێك کە فیدراسیۆن لەڕابردوودا گێڕاویەتی دەتوانین ڕۆڵی دەخاڵەتگێڕانە بگێڕین.. بەدڵنیاییەوە لەم کارەماندا هێشتا مەنسور حیکمەت لەکەنارماندا، وەك ڕابەرێکی ئینسانگەرا، کۆمۆنیستێکی دەخاڵەتگەرو پراکتیکاڵ و شۆڕشگێڕ، داکۆکیکار لە حقوقی ئینسانی و مەدەنی ڕاوەستاوە، کەپێویستە دیسانەوە ئیلهامی لێ وەربگرین. هەروەك حیکمەت دەڵێت:
’’هه‌موو چیرۆكی ژیانی ئێمه گۆڕینی ژیانی ئینسانه’’
سەرکەوتووبن.
