hkkurdistan
دەربارەی پلینۆمی ٢٦ ی کۆمیتەی ناوەندی
ئۆکتۆبەر: هاوڕی خەسرەو هەروەک لەڕاگەیاندنی کۆتایی پلنۆمی ٢٦ی کۆمیتەی ناوەندنیدا هاتوە، کەپلنۆم لەڕۆژانی ١٠ و١١ی شوباتدا بەستراوە، سەرەتا ئەگەر بکرێ لەبارەی باس و بابەتەکانی ئەم پلنۆمەوە زانیاری زیاتر بدەن، هاوکاتیش بەرای ئێوە تایبەتمەندی ئەم پلینۆمە لەچی دایەو چ جیاوازیەكی لەگەڵ پلینۆمەکانی تری حزبدا هەیە؟
خەسرەو سایە: پلنۆمی ٢٦ کە بەئامادەبوونی زۆرینەی ئەندامانی کۆمیتەی ناوەندی و ڕاوێژکاران و ژمارەیەک لەکادرو بەرپرسانی ئۆرگانەکانی حزب سازدرا، باسە سەرەکیەکانی بریتی بوو لە: ڕاپۆرتی ئۆرگانەکان، دۆخی سیاسی کوردستان و دواپێشهاتەکان، ڕیزی سەربەخۆی چینایەتی و ئیتحاد عەمەل، بەندی بڕیارەکان و هەڵبژرادن. ئەگەرچی هەرپلنۆمێک کۆبوونەوەی دەوری حزبە بۆ چاوخشاندنەوە بەکاروباری ئەو دەورەیەدا دەبەسترێت، بەڵام تایبەتمەندی پلنۆمی ٢٦ لەوەدایە کە پلنۆمێکی کاری بوو. واتە زۆرترین کاتی پلنۆم بۆ پێداچوونەوەو هەڵسەنگاندنی کاری ڕابەری و ئۆرگانەکان و ئەو مەیدانانەی کە حزب خەریکی هەڵسوڕانە تیایاندا، خرایە بەرباسەوەو پاش زیاتر لە١٢ سەعات قسەوباس کردن، پەنجە لەسەر لایەنە بەهێزو لاوازەکانی کاری ئەم دەورەیە دانراو ئاماژە بەو بەربەستانە درا کە لەسەر ڕێگای کاری حزبە، بەتایبەتیش ڕەخنە لەشیوەکاری ناکۆمەلایەتی و ئەو بۆچون و کارانە گیرا کە توانای دەخاڵەتگەری لەحزب دەسێنێ. بەواتایەکی تر ئەگەر بڵێم حزب خاوەنی ئەولەویاتی کارە و دەیەوێت هاوشانی ستراتیژێکی سیاسی کە هەیەتی، هەنگاو بەهەنگاو لەباری عەمەلەیەوە ئەو نەخشانە بەکردەوە دەربهێنی کە خەسڵەتی ئیبرازی کۆمەلایەتی حزب و دەرکەوتنی وەک هێزێکی ئۆپۆزسیۆنی سەرەکی لەبەرامبەر دۆخی سیاسی کوردستاندا زامن بکا و ڕۆڵ بگێڕێ لەنارەزایەتی و کێشمەکێشە سیاسی و کۆمەلایەتیەکاندا. هاوکات لەجەرگەی کارکردن لەنیو کرێکاران و گەنجان و ژنان و بەشە ناڕازیەکانی کۆمەلگادا هەوڵ بدات بۆ دامەزراندنی رێکخستنێکی کۆمۆنیستی و سەرپێخستنی ڕیکخراوە محەلیەکانی حزب و لەئەنجامدا چالاکیەکانی حزب بەرین و فراوان بکاتەوە. پلنۆم لەم ڕاستایەدا کۆمەڵیک بریاری دەرکرد تا پێداویستیەکانی ئەم ئاراستەیە ئامادەبکاو بەسەر ئەو کۆسپانەی لەسەر ڕیگای کاری حزبدایە زاڵ ببێت. ئەمە ئەو تایبەتمەندیەیە کە پلنۆمی ٢٦ی پێدەناسرێتەوە.
ئۆکتۆبەر: سەرباری ئەو تایبەتمەندیەی پلینۆم کە ئاماژەتان پێکرد، پلینۆم لەسەر دۆخی سیاسی کوردستان چ لێکدانەوەیەکی هەبوو هاوکات ئەو هەنگاوانە چی بوون کەپلنۆم لەراستای دۆخی سیاسی کوردستاندا بۆکاری داهاتوی حزب دایناوە؟
خەسرەو سایە: لەبارەی دۆخی سیاسی کوردستانەوە پلینۆم زیاتر لەسەر ئەو پێشهاتانە ڕاوەستا کە لەهەلومەرجی ئێستادا بەرجەستەیە. بۆئەمەش کۆمەلێک هەنگاوی وەک سیاسەتی عەمەلی ئەم دەورەیە خستە بەرنامەی کاری حزبەوە، بەتایبەتی کە ئێمە لەزۆرکاتدا باسمان لەڕیشەو هۆکارەکانی درێژەکێشان قەیرانی حکومەتی و ئابوری لەهەرێمی کوردستان و ئەو بنبەستە کردووە کەچینی دەسەلاتدار لەکوردستان تێیکەوتوە. هەروەها باسمان لەو دۆخەکردووە کە لەعێراقدا بەدوای هەڵبژرانی پەرلەمانی عیراق و پێکهاتنی حکومەتەکەی محمد سودانی و ئەو قەیران و تەنگژەیەی کە لەنیوان لایەنە شیعی و عیراقیەکاندا هەیە و ڕاستەوخۆش کاریگەری لەسەر کوردستان هەیە. لەزۆر دیدارو وتاردا بەڕۆشنی لایەنەکانیمان باس کردووە و ئاماژامان بەڕۆڵی ئەمریکاو ئیران کردوە بەوەی کەسەرەرای ناکۆکیەکانی نیوانیان لەئاستی جیهان و ناوچەکەدا، چۆن لەهەوڵی ئارامکردنەوەی دۆخی عیراق و جێگیرکردنی حکومەتێکی هاوسەنگن کە هەم بەرژەوەندیەکانی هەردولایان بپارێزێ و هەم زەمینەکانی دەربازکردنی لایەنە عێراقیەکان بەحزبە ناسیونالیستەکانی کوردیشەوە، لەو قەیرانەی بەرۆکی پێگرتوون دەربازبکەن. دیارە لەهەموو ئەمانەشدا شکڵگرتنی هاوکێشەیەکی تازە کەوتۆتەڕێ کە بەهۆیەوە پێگەی حزبەکان چ لەکوردستان و چ لەعیراق ئاڵوگۆڕی بەسەردا هاتووە و بەپیویست هێزگەلێک دەخاتە کەنارەوە، هەروەک لەکەنارکەوتنی سەدریەکان و پێگەی ئێستای یەکیەتی نیشتمانیدا دەیبینین.. لەم چوارچێوەیەشدا پلینۆم لەهەڵسەنگاندنی دۆخی سیاسی کوردستاندا، لەسەر ئەوە راوەستا کە هەلومەرجەکە لەدرێژەی هەرئەم ڕەوەندەدایە و حزبەکانی دەسەڵاتیش لەدرێژەی هەرئەو قەیرانەدا دەستوپێ دەکوتن کە ساڵانێکە سیستەمی دەسەلاتدارێتی خستۆتە ژێر گوشارەوە. بەلام ئەو پێشهاتە تازانەی کە لەم دۆخەدا هاتۆتەکایەوە، لەپلنۆمدا قسەی لەسەرکرا ئەوانیش بریتین لە:
یەکەم، ئەو گۆڕانکاریانەیە کە لەپەیوەندیەکانی هەرێم و بەغدادا سەری هەڵداوەو دوەمیش ناکۆکیەکانی نیوان پارتی و یەکێتی و ئەو لێکەوتانەی کە لەم خاڵانەوە هاتۆتەکایەوە. لەپەیوەند بەپەیوەندیەکانی نیوان بەغداو هەولێرەوە، بەدوای ڕێکەوتنی پارتی لەگەڵ لایەنە شیعیەکاندا بەناوی “ئیدارەی دەوڵەت”، و دواتریش هەوڵەکانی حکومەتی هەرێم لەگەڵ حکومەتەکەی سودانیدا، بڕیاربوو کێشەکانی نیوان هەرێم و بەغدا لەسەر بودجەو یاسای نەوت و گازو پێشمەرگەو کۆمەلێک بابەتی تر ڕێک بکەون، بەلام فشارەکانی دادگای فیدڕاڵ هەموو ئەو ڕیکەوتنانەی بەبێئاکامی گەیاندووە و ئاسۆی پەیوەندی نیوان هەرێم و بەغدای لەناڕۆشنی و چاوەڕوانی و کایەی دیبلۆماسیدا ڕاگرتووە، ئەمەش کوردستانی لەدرێژەی ئەو گێژاوەدا هێشتۆتەوە، کەمەعلوم نیە چ دەرهاویشتەیەکی خراپی لێدەکەویتەوە. لەسەرێکی تریشەوە دابەزینی نرخی دینار لەبەرامبەر دۆلاردا، گرانی و کەمبوونەوەی داهات و موچەی کرێکاران و فەرمانبەرانی بەدواخۆیدا هێناوەتەکایەوە.
لەبارەی ناکۆکیەکانی یەکیەتی و پارتیشەوە، قەیرانی نێوخۆی دەسەلات و پەیوەندی نیوان حزبەکانی ناپایەدارو لەرزۆک کردوە، بەرادەیەک کەبەسادەیی نەتوانن لەسەر مەسەلەکانی هەڵبژاردنی داهاتوو، چۆنیەتی ئیدراەی کۆمەلگا ڕیک بکەون. ئەوەی لەم پەیوەندەشدا تازەیە، ئەوەیە کە هەردو حزبی دەسەلاتدار هەوڵدەدەن ئیسلامیەکان بەلای خۆیاندا ڕابکێشن و هەرلایە ئەویتر تەریک بکاتەوە و بەمجۆرەش فەزایەکیان لەبەردەم ئیسلامیەکاندا کردۆتەوە تا هێرشی خۆیان بۆسەر ئازادیەکان و مافەکانی ژنان و مەدەنیەتی کۆمەلگا چرکەنەوە، بەتایبەتی حەملە ئیمانیەکەی پاڤێل تاڵەباتی بۆ دەستگرتنی ئیسلامیەکان، جارێکیتر خەبات لەدژی کۆنەپەرستی و داکۆکیکردن لەئازادیەکان و سکولاریزم و مەدەنیەتی کۆمەلگا و مافەکانی ژنانی کردۆتە یەکێک لەمەیدانەکانی خەباتی چینایەتی لەدژی دەسەلات و حزبەکانی.
لەکەنار ئەم پێشهاتانەوە، ئەوەی کە لەڕێگچارەی حزبە ئۆپۆزسیۆنە بۆرژوازیەکاندا بەرجەستەیە، گەرانەوەیە بۆ بەغداو هەڵخراندنی خەڵکە لەسەر ئەو سیاسەتە دژی خەڵکیەی کەگوایە کێشەکانی هەرێم لەگەرانەوە بۆ بەغداو ڕێکەوتن لەگەڵ حکومەتەکەی سودانیدا چارەسەر دەبێت..
پلنۆم لەسەر ئەم دۆخە جارێکیتر پێداگریکرد کە دەربازکردنی خەڵکی کوردستان لەو گێژاوەی کەتێی کەوتووە، بەخەبات بۆ کۆتاییهێنان بەدەسەلاتی ئێستاو ئەو یاریە گلاوەی کە ئەحزابی ناسیونالیستی کورد دەیکەن بەچارەنوسی خەلکەوە، گرێی خواردووە، دیارە ئەرکێکی ئاوا لەهینانەمەیدان و بەرینکردنەوەو یەکگرتووکردنی نارەزایەتیە جەماوەریەکانی ئێستادایە. پلینۆم مەسەلەی دابینکردنی ڕابەری سەراسەری نارەزایەتیەکانی ئێستاو ڕێکخراوکردن و یەکگرتوکردنیان لەدەوری ئاسۆیەکی سیاسی کە بتوانێ حسابی جەماوەر لەگەڵ دەسەلات یەکلابکاتەوە، ئەمەش هەم وەلامێکە بەدۆخی ئێستاو هەم بەو ئیدعا و پروپاگەنەدە دژی خەڵکیەی کە لایەنە ئۆپۆزسیۆنەکان سەبارەت بەگەرانەوە بۆ بۆغدا دەیدەن بەگویی خەڵکدا. لەڕویی عەمەلیشەوە پلنۆم بڕیارداوە کە لەم بارەوە بەیاننامەیەک بلاوبکاتەوەو هاوکاتیش لەمەیدانەکانی داکۆکی لەنان و کارو موچەو مەعیشەتی هاولاتیان و خەبات لەدژی گرانی، ناڕەزایەتیەکانی ئێستا پەرەپێ بداو لەهەوڵی یەکگرتوکردن و ڕێکخراوکردنی بزوتنەوەی نارەزایەتیە جەماوەریەکاندا بێ و بەپێی ئاسۆیەکی سیاسی و شۆڕشگێرانە ڕینمایی و هیدایەتیان بکات. هاوکات پلینۆم مەیدانی خەبات لەدژی ئیسلامیەکان و هەڕەشەکانییان بۆ سەر ئازادیەکان و مەدەنیەتی کۆمەلگا تەئکید لێکردو بۆ ئەمەش کۆمەلێک ئەرکی خستەدەستورەوە.
ئۆکتۆبەر: باسێكی دیکەی پلینۆم، بریتی بوو لە “ریزی سەربەخۆی چینایەتی و مەسەلەی ئیتحاد عەمەل” کە پێدەچێت باسێك بێت کەمتر رووی لە شیکردنەوەی بارودۆخی سیاسی بێت و زیاتر بیەوێ هەندێ مەسەلەی پایەیی لەپەیوەند بە شێوازی کاری حزبەوە لەناو بزوتنەوەی چینایەتی و بزوتنەوە گشتیەکانیدا بێت. دەکرێ لەسەر ئەو مەسەلەیە رونکردنەوەی زیاتر بدەن؟ ئایا زەرورەتی ئەم باسە لە کوێوە هاتوە؟
خەسرەو سایە: سەرەتا زەرورەتی ئەم باسە لەوێوە هاتوە کە بەدوای سەرهەڵدانی خرۆشانەکەی ژنان و گەنجان و خەڵکی زەحمەتکێشی ئێراندا، باسی کۆکردنەوەی لایەنە چەپ و کۆمۆنیستەکان، وەک ستراتیژێک بۆ شکڵدان بەئاڵتەرناتیڤی کۆمۆنیستی، لەبەرامبەر دۆخی شۆڕشگێرانەی ئێراندا، دەرکەوت. پاساوی ئەم ستراتیژەش لەژێرناوی ئەوەی دۆخەکە گۆڕدراوەو لایەنە کۆمۆنیست و چەپەکان جیاوازیەکانی نیوانیان کەساڵانێکی زۆرە ڕەوتی مارکسیزمی شۆڕشگێر بەرجەستەی کردۆتەوە، لاوەکی بۆتەوەو ئێستا دەورەی کۆبوونەوەیە لە تەشەکولێکی هاوبەشدا. گوایە کۆمۆنیزم لەڕیگای کۆکردنەوەی لایەنە چەپ و کۆمۆنیستەکانەوە، کەهەلگری خەتی سیاسی جیاوازن، دەتوانرێ گەورە ببێتەوەو ڕژێمی ئیسلامی بڕوخێنی و چینی کرێکار بەدەسەلات بگەیەنێت! دیارە ئەم باسەش پێشتر لەکوردستاندا، بەناوی “پێکهێنانی بەرەی چەپ”ەوە مەترەح بوە و تائێستاش قسەی لەسەردەکرێ. لەباسێکدا کە هاوڕێ ڕێبوار ئەحمەد پێشکەشی کرد، ڕەخنەی ڕیشەیی لەو بۆچوونە گیرا. ئەگەر جەوهەری ئەم ڕەخنەیەش بەکورتی ئاماژە پێبکەم، ئەوەیە کە باسی یەکگرتنی لایەنە چەپ و کۆمۆنیستەکان و پێکهێنانی “بەرە” وەیا هەر تەشەکولێکی هاوشیوەی ئەمە، لەبنەرەتەوە شێواندنی ڕیزی سەربەخۆی چینایەتی و ئیستراتیژی شۆڕشگێرانەی کۆمۆنیستەکان و تێکەڵکردنیەتی بەستراتیژی ڕەوتگەلێکی بۆرژوایی کەبەناوی کۆمۆنیست و چەپەوە خۆیان ناساندووە. ئەگەر بڕیاربێت شۆڕشی سۆشیالسیتی چینی کرێکار مەسەلەی ئەسڵی و سەرەکی کۆمۆنیستە کرێکاریەکان بێت، ئەوا ئەم خەباتە لەگۆشەیەکی سەرەکیدا، پاراستن و جیاکردنەوەی ڕیزی چینایەتی کرێکاران و ئامانجەکانیەتی لەهەر ڕەوتێکی تری بۆرژوازی کەبەناوی چەپ و کۆمۆنیستەوە، قسەدەکەن. لەراستیدا ئەوانەی باس لە”بەرەی چەپ” دەکەن لەباشترین حالەتدا، خەباتی دژە ڕژێمیان خستۆتە شوێنی ستراتیژی شۆڕشی کرێکاری. پلنۆم لەم باسەدا لەسەر نەریتی مارکس لەسەردەمی خۆیدا و لێنین لەشۆڕشی ئۆکتۆبەر و ئەو دەورانە شۆڕشگێریەدا کە کۆمەلگای ڕوسیا پێیدا تێپەڕی و نەریتێك کە مەنسور حیکمەت بەردەوام پێداگری لێکردووە، ڕاوەستا. نەریتێك کە ستراتیژی کۆمۆنیستی بەپشتبەستن بە پاراستنی ڕیزی چینایەتی و جیاکردنەوەی لەسیاسەت و ستراتیژی ڕەوتە بۆرژوازیەکان کەبەرگی کۆمۆنیزم و چەپیان بەبەری خۆیاندا کردوە، وەک بنەمایەک بۆ کۆمۆنیزمی دەخالەتگەری و کۆمەلایەتیبوونەوەی، تەئکیدی لێکرایەوە. بەلام دیارە ئەمە بەمانای ئەوە نایەت کە جوڵانەوەی ئێمە وەک ڕیزێکی سەربەخۆی چینایەتی کاری هاوبەش لەگەڵ هیچ هیزو لایەنێکدا، نەکات، تەنانەت ئەگەر خۆشیان بەکۆمۆنیست و چەپ ناوزەد نەکەن.
ئەوەندەی دەگەڕێتەوە سەر بەشەکانی بزوتنەوەی سۆسیالیستی و کۆمۆنیزمی چینی کریکار، ئەوە لە هاوکاری عەمەلی و بلۆک و بەرە دروستیکردنیش زیاتر پێویستە. هەموو بەشەکانی بزوتنەوەی کۆمۆنیزمی دژی کەپیتالیستی چینی کرێکار پێویستە لە حزبێکی کۆمەلایەتی گەورەدا یەکانگیر ببن. بەلام مەسەلەی کاری هاوبەش و بلۆک و بەرە دروستکردن لەگەل ئەو هێزو لایەنانەی کە بەخۆیان دەڵێن چەپ و کۆمۆنیست، بەڵام لەروی کۆمەلایەتیەوە بەشیک نین لە بزوتنەوەی سۆسیالیستی دژی سەرمایەداری چینی کریکار، لەژێر ناوی هاوکاری هێزە چەپ و کۆمۆنیستەکان، خۆی جۆرێکە لە شایەتیدانی ناڕەوا لەسەر کۆمۆنیست بونی ئەو هێز و لایەنانە. لە کاتێکدا ئەرکی کۆمۆنیزمی کرێکارییە بۆ جەماوەری کریکار و زەحمەتکێشی رون کاتەوە کە ئەوان بەشێک نین لە بزوتنەوەی کۆمۆنیستی و سۆسیالیستی چینی کریکار. بەڵام لەگەڵ ئەوەدا دەکرێ نەك لەگەڵ ئەو هێزانەدا بەڵکو لەگەڵ هەر هێزێکی بۆرژوازیدا بەشێوەیەکی کاتی و بەڕوون و ڕاشکاویی و لەسەر مەسەلەیەکی دیاریکراو کەمەسەلەی خەڵک و کۆمەلگایە و دەبێتە مایەی بەدیهێنانی خواستێک وە یا گۆرانکاریەک لەماف و ئازادیەکان و مەعیشەتیاندا و سەرەنجام توانای زیاتر بەخەباتی جەماوەری ستەمدیدە ببەخشێت، بەبێ ئەوەی هیچ بەرەیەك یان بلۆکێك یان ئۆرگان و رێکخراوی هاوبەش دروست بکرێت، دەست بەرێت بۆ کاری هاوبەش. بەکورتی ئەو باسەی کە لەپلنۆمدا لەژێرناوی “ڕیزی سەربەخۆی چینایەتی و ئیتحاد عەمەلدا” کرا، چوارچێوەیەکی ئوسوڵی داڕشت بۆ چۆنیەتی مامەڵەکردن لەگەڵ ئەحزاب و لایەنەکاندا.
ئۆکتۆبەر: ئەگەر بەبڕوای تۆ ئەم پلینۆمە پەیامێکی هەیە بۆ حزب و بزوتنەوەی کرێکاری و کۆمۆنیستەکان و کۆمەڵگا لەم هەلومەرجە سیاسیەی ئێستادا، دەکرێ بە چەند دێڕێك پێمان بڵێی کە پەیامی پلینۆم چی بوو؟
خەسرەو سایە: ئاراستەیەکی سیاسی کە پلینۆمی ٢٦ی حزب پێداگری لەسەر کرد ئەوەیە کە دۆخی ئێستای کوردستان ئەوەی بەرجەستە کردۆتەوە کە چینی بۆرژوازی کوردو دەسەڵات و حزبەکانی، لەبنبەست و ناکامیەکدا گیریان خواردوە کە رۆژ دوای رۆژ توانای بەڕیوەبردنی کۆمەلگا لەدەست دەدەن. بەلام ئەوەی ئەم دۆخەی هێشتۆتەوە ئەوەیە کە کرێکاران و جەماوەری نارازی، پەرشوبڵاو یەکگرتوو نین و ئاسۆیەکی شۆڕشگێرانە بەسەر خەبات و هەوڵی ڕۆژانەیاندا زاڵ نیە و لەسنوری داخوازیەکاندا ماوەتەوە. لەکاتێکدا کۆمەلگای کوردستان پیویستی بە ئالتەرناتیڤ و شۆڕشێکە کە نەک هەرخواستەکانی ئیستای خەڵک زامن دەکات، بەڵکو ڕێگای گەیشتن بەدەسەڵات و سیستەمێک دەکاتەوە کە ژیانی کۆمەلگا لەریشەوە بگۆڕێت و کۆتایی بەو بێدەرەتانی و گێژاوە بهێنی کە کۆمەلگای تێدا راگیراوە. بۆئەمەش دەبێ کرێکارانی پێشڕەو و هەڵسوراوانی بەشە نارازیەکانی کۆمەلگا، ژنان و لاوان، کارمەندان و خانەنشینان و …تاد. لەدەوری حزبی خۆیان کۆببنەوە و ئاسۆ و ئامانجەکانی حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری بەهی خۆیان بزانن. دۆخی ئیستا پێمان دەڵێت بەبێ حزبیەتی چینی کرێکارو راوەستانی جەماوەری ستەمدیدە لەپاڵ حزبی خۆیاندا ناتوانن بە ئاوات و ئامانجەکانیان بگەن، تەنانەت ئەگەر بتوانن دەسەلاتی ئیستاش وەلا بنین، ئەگەری ئەوە لەبەردەمیاندایە، کە هێزیکی تری بۆرژوازی سواری سەریان بێت و هەرچی هەوڵ و خەباتێک کە کراوە، بەفیڕۆ بروات. تا ئەو جێگەیەی بەڕیزەکانی حزب دەگەڕیتەوە، پێویستە رابەران و کادرانی حزب لە هەوڵی بەدەستهێنانی متمانەی جەماوەردا بن، دەبێ ڕۆڵی پێشرەوانەو جەسورانەی خۆیان بگێڕن، بەئاستێک توانای خۆیان بخەنەگەڕ کە خەڵک بتوانێ ئەم حزبە هەڵبژێری و لەدەوری کۆببێتەوە.
